Niedźwiedź brunatny

Z Wikipedii

Niedźwiedź brunatny

Systematyka

Ursus

niedźwiedź brunatny

Nazwa systematyczna

Ursus arctos

(Linnaeus, 1758)

Status ochronny

Kategoria zagrożenia (CzKGZ)
EX	EW	CR	EN	VU	NT	LC

Kategoria: niższego ryzyka

Zasięg występowania

Systematyka w Wikispecies

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Niedźwiedź brunatny (Ursus arctos) – drapieżny ssak z rodziny niedźwiedziowatych. Osiąga od 1,5 do 3 m długości (niedźwiedź kodiak), do 1,25 m wysokości i od 130-700 kg masy ciała (wymiary zależne od podgatunku). Sierść gęsta, barwy rudej, brunatnej, czarnej lub srebrzystej.

samiec

Zamieszkiwał pierwotnie całą Europę, obecnie w południowo-zachodniej Europie wytępiony (podjęta została próba reintrodukcji w Pirenejach). Występuje w niedostępnych lasach górskich, w Eurazji i Ameryce Północnej, aż do północnego Meksyku. Żywi się nasionami, owocami, grzybami, dżdżownicami, ślimakami, jajami ptaków, chętnie zjada miód; z braku produktów naturalnych może wyrządzać znaczne szkody wśród bydła i zwierzyny leśnej. Na człowieka napada tylko drażniony lub zachęcony, np. przez karmienie. Na zimę przygotowuje sobie legowisko zwane gawrą i zapada w sen zimowy, z którego od czasu do czasu może się budzić. Żyje samotnie, tylko w okresie godowym w parach. W zimie samica rodzi zwykle 2—3 młodych, którymi opiekuje się aż do następnego miotu. Samica z młodymi bywa szczególnie niebezpieczna.

Amerykę Północną zamieszkuje podgatunek niedźwiedzia brunatnego — grizzly (U. arctos horribilis), zwany niekiedy niedźwiedziem szarym lub siwym, większy i cięższy od europejskiego. Sierść barwy siwej do czerwono-brunatnej z połyskiem srebrzystym lub złocistym, również cynamonowa.

Niedźwiedź brunatny jest chroniony na obszarze całej Polski.

Niedźwiedź oswaja się łatwo, aczkolwiek nawet obłaskawiony bywa niebezpieczny (nawet dla swych opiekunów). W XVI- i XVII-wiecznej Polsce organizowano szkoły dla niedźwiedzi (akademia smorgońska), a pokazy wykonywanych przez nie sztuczek gromadziły tłumy. Według prof. Jana Korwina Kochanowskiego ostatniego niedźwiedzia w Polsce centralnej zabito pod koniec XVII w. w lasach Bedońskich. Dane liczbowe niedźwiedzia brunatnego (Ursus arctos arctos):

Długość tułowia z głową: samiec 160-280 cm, samica 150-210 cm
Ogon: 5-21 cm
Wysokość: 90-140 cm
Ciężar: samce 250-500 kg (niekiedy 700 kg), samice 180-300 kg
Ciąża: ok. 8 miesięcy (co dwa lata)
Miot: 1-3 niedźwiadków, ok. 25 cm długości
Czas uzależnienia od matki: 18 miesięcy. Pierwsze tygodnie po narodzinach młode spędzają wtulone w nogi matki tak, że nawet nie dotykają podłoża.
Pożywienie: wszystkożerny - łososie, padlina, duże ssaki, jak łosie i jelenie, czasem gryzonie, sporadycznie trawa, grzyby, ptasie jaja
Długość życia: do 35 lat

[edytuj] Podgatunki

niedźwiedź europejski (Ursus arctos arctos)
niedźwiedź syryjski (Ursus arctos syriacus)
niedźwiedź grizzly (Ursus arctos horribilis)
niedźwiedź kodiak (Ursus arctos middendorffi)
niedźwiedź błękitny (Ursus arctos pruinosis)

[edytuj] Ciekawostka

Nazwa niedźwiedź (por. rosyjskie медведь miedwied, staropolskie miedźwiedź) oznaczała niegdyś zwierzę odżywiające się miodem. Nazwa ta była eufemizmem starszej nazwy indoeuropejskiej. Podobne zjawisko występuję w gwarze góralskiej, gdzie jeszcze dziś starsi bacowie, a niegdyś także kłusownicy określali niedźwiedzia nazwą on (gw. uón, ó w gwarze podhalańskiej wymawia się inaczej niż u) co podkreślało pewien szacunek i strach przed tym zwierzęciem.