Nirwana

Z Wikipedii

Nirwana - (dosłownie zgaśnięcie, zdmuchnięcie) . Termin używany w religiach dharmicznych na określenie bardzo zaawansowanego poziomu urzeczywistnienia.

Spis treści 1 Buddyzm 1.1 Synonimy nirwany 2 Hinduizm 2.1 Adi Śankara 2.2 Bhagawad Gita 2.3 Współczesni guru hinduistyczni 3 Przypisy 4 Zobacz też

[edytuj] Buddyzm

W buddyzmie jest to nieuwarunkowany stan (skt asamskṛta dharma) wyzwolenia od cyklu narodzin i śmierci, czyli samsary. Osoba, która osiągnęła stan Nirwany jest wyzwolona od cierpienia i przyczyn cierpienia (patrz Cztery szlachetne prawdy), ponieważ usunęła niewiedzę, która jest źródłem cierpienia tak, że nie powstają splamienia i odpowiadająca im karma, a po jej śmierci nie dochodzi do kolejnego wcielenia (patrz dwanaście ogniw współzależnego powstawania).

Nirwana to miejsce, "gdzie poznajemy, iż nie ma niczego poza tym, czego doświadcza rozum, gdzie poznając naturę własnego ja, odrzuca się dwoistość i podział; gdzie nie ma więcej żądzy i chciwości, gdzie nie ma już przywiązania do przedmiotów świata zewnętrznego".

Buddyzm zawsze utrzymywał, że chociaż stan nirwany jest niewyrażalny słowami, to jest rzeczywisty. Zwykle określa się go terminami negatywnymi (np. Sutra Serca), ale znajdujemy również i określenia pozytywne: rzeczywistość poza wszystkimi cierpieniami i zmianiami, trwałe, spokojne, niezepsute, nieskażone, itp. Nirwana jest wyspą, schronieniem, ucieczką i celem.

Wielkim błędem jest uważanie nirwany - stanu Tathagaty po śmierci - za unicestwienie. Wiążą się z tym następujące terminy: upadhiśesza (skt. upadhiśeṣa), nirupadhiśesza i parinirwana.

• upadhiśesza nirwana (zwana także sopadhiśesza nirwana; pali savupadisesa nibbana): jest całkowitym przerwaniem niewiedzy i namiętności, chociaż ciało i umysł kontynuują swoje działania lecz bez oddziaływania trzech trucizn. Jest to nirwana z pozostałością uwarunkowania (skt skandhy). Doskonałym przykładem jest tu Śakjamuni po swoim oświeceniu. Stan ten stanowi odpowiednik dżiwanmukti (skt jivanmukti) w systemach niebuddyjskich wedanty i samkhji.
• nirupadhiśesza nirwana (parinirwana); pali anupadisesa-nibbana; jest stanem ostatecznego wyzwolenia, gdzie nawet skandhy, które tworzą empiryczne istnienie, są całkowicie przerwane. Mahajaniści, dla których nirwana ma mniejsze znaczenie z powodu idei bodhisattwy, dodają tu jeszcze jeden termin - apratiszthita nirwana (skt apratiṣthita). Jest to stan bodhisattwy, który unika odejścia do Ostatecznego Wyzwolenia, gdyż poświęca się służeniu wszelkim istnieniom. Jej przeciwieństwem będzie oczywiście pratiszthita nirwana - nirwana całkowta,kompletna. Nirupadhiśesza nirwana lub parinirwana (ten drugi termin jest czasem używany tylko dla określenia śmierci mnicha, podczas gdy Mahaparinirwana to synonim śmierci Buddy Śakjamuniego) nigdy nie były uważane przez wczesne szkoły buddyjskie za NIC, lecz za asamskṛta dharma - dharmę nieuwarunkowaną, pewien rodzaj noumenalnej, nieuwarunkowanej rzeczywistości za całą grą fenomenów. Jest niewyrażalna; nie jest to bhawa (skt. bhāva - istnienie), gdyż jako asamskrṛta nie jest podległa narodzinom, schyłkowi czy śmierci, jak inne empiryczne rzeczy. Nie jest również abhawą (niestnieniem), ani nie jest po prostu całkowitym unicestwieniem, mimo obrazowania nirwany przykładem zdmuchnięcia świecy czy wygaśnięcia lampy. Później często używano terminu asamskṛta jako synonimu nirwany, a terminu samskṛta (uwarunkowane) - jako synonimu samsary.

Według madhjamiki nirwana jest tym, co nie jest ani zaniechane ani zdobywane, ani unicestwione, ani wieczne, ani niszczone, ani tworzone. Fukcją pradżni (intuicyjnej mądrości) nie jest przekształcanie rzeczywistego, lecz stworzenie zmiany w naszym nastawieniu do niego. Zmiana jest epistemiczna czyli subiektywna, a nie ontologiczna czyli obiektywna. Nagardżuna wprowdzając środkową drogę i pojęcie pustości (skt śūnyatā) zlikwidował absolutyzm, substancjalizm i esencjonalizm. Ponieważ wszystko cechuje pustość nie ma żadnej ostatecznej czy absolutnej rzeczywistości, która przekraczałaby myślenie pojęciowe. To jest właśnie owa kopernikańska rewolucja, którą madhjamika wprowadziła do buddyzmu i do filozofii Indii. Nie ma różnicy między nirwaną a samsarą. Noumeny i fenomeny nie są dwoma stanami tej samej rzeczy, ani nie są oddzielnymi zestawami jednostek. Aby podsumować: nirwana nie jest jakimś bytem (bhawa) czy niebytem (abhawa) etc. Jest porzuceniem takich właśnie rozważań o rzeczywistości (skt bhāvābhāvaparāmarśakṣayo nirvānam). Jest to całkowicie zgodne z nauką Buddy, żądającego porzucenia egzystencjalnych (skt bhāvadrṣţi) i nieegzystencjalnych (skt ābhāvadrṣţi) poglądów. To jest prawdziwe znaczenie niewyrażalnego - avyakṛta w stosunku do natury Tathāgaty - czy istnieje on po śmierci, czy niestnieje, czy ani istnieje, ani nieistnieje. Nirwana jako Absolut jest wolna od wszelkich myślowych pojęć. Ale tylko przez ich istnienie można nirwanę osiągnąć.

Metafizycznie nirwana jest nieokreślona i nie może być utożsamiana z Bogiem czy Szczęściem. Jednak z religijnego punktu widzenia jest w buddyzmie utożsamiana z Tathāgatą.

Możliwość osiągnięcia tego stanu odróżnia buddę od bodhisattwy. W tradycji mahajany, a w szczególności w chanie (jap. zen) stan ten jest tożsamy z oświeceniem.

[edytuj] Synonimy nirwany

• Synonimy negatywne

tanhakkhaya - Ustanie pragnień

virāga - Nieobecność pragnień

nirodha - Ustanie

• Synonimy pozytywne

siva - Pomyślne, Dobre

khema - Bezpieczeństwo

suddhi - Czystość

dipa - Wyspa

sarana - Schronienie

tāna - Ochrona

pāra - Przeciwległy brzeg, Druga strona

santi - Spokój, Uspokojenie

chiń. niepan ( ) | kor. yǒlban ( ) | jap. nehan ( ) | wiet. | tyb. mya.ngan.las.'das.pa; myan.'das

chiń. ji ( ) | kor. chǒk ( ) | jap. jaku ( ) | wiet. tich

chiń. jimie ( ) | kor. chǒkmyǒl ( ) | jap. jakumetsu ( ) | wiet. tich diêt

chiń. miedu ( ) | kor. myǒldo ( ) | jap. metsudo ( ) | wiet. diêt dô

chiń. yuanguo ( ) | kor. wǒnkwa ( ) | jap. enga ( ) | wiet. viên qua

[edytuj] Hinduizm

Wybrane tradycje i guru hinduistyczni ( historyczni i współczesni) stosują to okreslenie. Uważa się ^[1] , je za zapożyczone z filozofii buddyjskiej i jako odmienne od znaczeń moksza , mukti , kaiwalja.

[edytuj] Adi Śankara

Jest autorem hymnów :

• Szećś strof o nirwanie"
• Bukiet nirwany

Autorka polskiego ich tłumaczenia ^[2] , definiuje nirwanę u Śankary, jako pogrążenie się w stanie Brahmana.

[edytuj] Bhagawad Gita

W tej gicie występuje jednokrotnie (2.72) złożenie brahmanirwana.

[edytuj] Współczesni guru hinduistyczni

Spotyka się użycie tego terminu w objaśnieniech współczesnych przewodników duchowych z kregu jogi, jako dobrze znanego zachodnim turystom.

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

• glosariusz buddyjski.