Obwód zakarpacki
Z Wikipedii
| Obwód zakarpacki | |
|---|---|
 |
|
| Herb | |
 |
|
| Informacje ogólne | |
| Stolica: | Użhorod |
| Gubernator: | Oleh Havashi |
| Liczba rejonów: | 13 |
| Powierzchnia: | 12 777 km² |
| Populacja: | 1 241 887 |
| Gęstość zaludnienia: | 98 os./km² |
 |
|
| oficjalna strona obwodu | |
Obwód zakarpacki, Zakarpattia Oblast (ukr. Закарпатська область) - jeden z 24 obwodów Ukrainy. Leży w zachodniej części Ukrainy, na obszarze historycznego Zakarpacia. Graniczy z Polską, Słowacją, Węgrami i Rumunią. Ludność obwodu wynosi 1.258.264 mieszkańców (2001), powierzchnia - 12.777 km². Stolicą obwodu jest Użhorod. Obwód został utworzony 22 stycznia 1946 roku.
Obwód zakarpacki graniczy od północy z polskim województwem podkarpackim oraz z obwodami lwowskim i iwanofrankowskim, od południa - z rumuńskimi okręgami Maramureş i Satu Mare, od południowego zachodu - z węgierskim komitatem Szabolcs-Szatmár-Bereg, od zachodu - ze słowackimi krajami preszowskim i koszyckim (historyczny region Zemplín}.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Obwód zakarpacki został utworzony decyzją władz ZSRR dnia 22 stycznia 1946. Jak nazwa wskazuje, jest jedyną częścią Ukrainy leżącą po południowej stronie Karpat. Dzisiejszy obwód zakarpacki zajmuje ziemie historycznej Rusi Zakarpackiej oraz dwa skrawki historycznie należące do Słowacji - pas przy granicy ze Słowacją i z Polską na zachód i północny zachód od doliny Użu oraz pas przy granicy ze Słowacją i z Węgrami, na południe od Użhorodu, z miastem Czop. Obszar dzisiejszego obwodu włączono do ZSRR w 1945, przedtem należał do Węgier (1938/1939-1945), Czechosłowacji (1918-1939) i Węgier (do 1918). Za panowania węgierskiego obszar dzisiejszego obwodu należał do komitatów Ung, Bereg, Ugocsa i Maramaros. Dzisiejsza północna granica obwodu do 1945 stanowiła granicę państwową: Niemiec i Węgier (1939-1945), Polski i Węgier (1939), Polski i Czechosłowacji (1918-1939), austriackiej Galicji i Węgier (1867-1918), a przed 1772 - Rzeczypospolitej Obojga Narodów (województwa ruskiego) i Królestwa Węgier.
[edytuj] Podział administracyjny
Obwód zakarpacki dzieli się na 13 powiatów (ukr. район - rajon):
| polska nazwa | ukraińska nazwa | siedziba | zaludnienie (tys.) | powierzchnia (km²) |
|---|---|---|---|---|
| rejon berehowski | Берегівський район |
Berehowe |
53.8 |
654 |
| rejon irszawski | Іршавський район |
Irszawa |
100.9 |
944 |
| rejon chustski | Хустський район |
Chust |
96.6 |
998 |
| rejon miżhirski | Міжгірський район |
Miżhir'ja |
51.1 |
1.163 |
| rejon mukaczewski | Мукачівський район |
Mukaczewo |
101.6 |
997 |
| rejon pereczynski | Перечинський район |
Pereczyn |
31.8 |
631 |
| rejon rachiwski | Рахівський район |
Rachów |
98.8 |
1.892 |
| rejon swalawski | Свалявський район |
Swalawa |
55.5 |
676 |
| rejon tiacziwski | Тячівський район |
Tiacziw |
172.4 |
1.818 |
| rejon użhorodzki | Ужгородський район |
Użhorod |
65.5 |
866 |
| rejon wełykobereznianski | Великоберезнянський район |
Wełykyj Bereznyj |
28 |
810 |
| rejon wołowecki | Воловецький район |
Wołowec' |
25.3 |
544 |
| rejon wynohradiwski | Виноградівський район |
Wynohradiw |
117.9 |
695 |
oraz pięć miast wydzielonych:
| polska nazwa | zaludnienie (tys.) | powierzchnia (km²) |
|---|---|---|
| Użhorod | 117.3 |
35 |
| Mukaczewo | 82.3 |
28 |
| Chust | 32.3 |
11 |
| Berehowe | 27.2 |
15 |
| Czop | 8.9 |
6 |
Dane ze spisu 5 grudnia 2001 według [1].
[edytuj] Ludność
Obwód zakarpacki jest wielonarodowościowy. Wśród jego mieszkańców Ukraińcy [1], [2] stanowią 78,4%, Węgrzy - 12,5%, Rosjanie - 4%, Rumuni - 2,4%, Cyganie - 1%, Słowacy - 0,6%, Niemcy - 0,3%, Żydzi - 0,2%, około 60 innych narodowości łącznie - 0,2%.
[edytuj] Sławni ludzie pochodzący z Zakarpacia
- Robert Maxwell, Slatinské Dôly (obecnie Wełykyj Byczkiw)
- Milton Friedman, Beregszász (obecnie Berehowe),
[edytuj] Największe miejscowości
| Miejscowość | Nazwa ukraińska | Nazwa rusińska | Nazwa węgierska | Nazwa słowacka | Liczba mieszkańców (według spisu z 5 XII 2001) |
|---|---|---|---|---|---|
| Użhorod | Ужгород | Унґгородъ | Ungvár | Užhorod | 117.317 |
| Mukaczewo | Мукачеве | Мукачів | Munkács | Mukačevo | 82.346 |
| Chust | Хуст | Густ | Huszt | Chust/Hust | 29.080 |
| Berehowe | Берегове | Берегово | Beregszász | 26.735 | |
| Wynohradiw | Виноградів | Виноградово | Nagyszőlős | 25.760 | |
| Swalawa | Свалява | Свалява | Szolyva | 17.145 | |
| Rachiw | Рахів | Рахово | Rahó | 15.241 | |
| Tiacziw | Тячів | Тячево | Técső | 9.786 | |
| Miżhir'ja | Міжгірья | Межгорьє | Ökörmező | 9.656 | |
| Irszawa | Іршава | Иршава | Ilosva | 9.515 | |
| Wełykyj Byczkiw | Великий Бичків | Бычків | Nagybocskó | Slatinské Dôly | 9.430 |
| Sołotwyno | Солотвино | Солотвыно | Aknaszlatina | 9.276 | |
| Dubowe | Дубове | Дубово | Dombó | 9.246 | |
| Wełyki Łuczki | Великі Лучки | Nagylucska | Veľký Lúčky | 9.029 | |
| Czop | Чоп | Чоп | Csap | 8.919 | |
| Ilnycia | Ільниця | Ільниця | Ilonca | 8.902 | |
| Busztyno | Буштино | Буштыно | Bustyaháza | 8.554 | |
| Korolewo | Королево | Королево | Királyháza | 8.147 | |
| Wyszkowo | Вишково | Вышково | Visk | Višká | 8.141 |
| Biłky | Білки | Белки | Bilki | 8.078 | |
| Jasinia | Ясіня | Єсінє | Kőrösmező | Jasiňa | 8.006 |
Przypisy
- ↑ Obecnie toczy się dyskusja czy mieszkających w obwodzie zakarpackim Rusinów należy uznać do narodowości ukraińskiej czy rusińskiej. W referendum z grudnia 1991 roku 78% procent mieszkańców tego obwodu opowiedziało się za większą autonomią wobec Ukrainy, wyniki tego referendum nie zostały jednak uznane przez władze ukraińskie, utworzony w roku 1991 rząd tymczasowy Rusinów z premierem prof. Iwanem Turjanicą w Użhorodzie został następnie zdelegalizowany w roku 1995. Nowa ustawa o partiach i stowarzyszeniach obowiązująca na Ukrainie od roku 1995 utrudnia obecnie wpisywanie do statusów takich postulatów politycznych, które kontestują integralność terytorialną Ukrainy.
- ↑ W marcu 2008 rada obwodu zakarpackiego uznała, że istnieje narodowość rusińska, zgodnie z tym postanowieniem Rusini są oficjalną mniejszością narodową. (w:) Rzeczpospolita 13 marca 2008
[edytuj] Zabacz też
- Tymczasowy Rząd Republiki Rusi Podkarpackiej (30 maja 1993 - sierpień 1994)
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Zakarpacie, strona multijęzyczna
- Watykan, Stolica Apostolska : możliwe uznanie Rusinów (zakarpackich) jako grupy etnicznej, ale nie narodowej, 06.12.2006
Obwód charkowski • Obwód chersoński • Obwód chmielnicki • Obwód czerkaski • Obwód czernihowski • Obwód czerniowiecki • Obwód dniepropietrowski • Obwód doniecki • Obwód iwanofrankowski • Obwód kijowski • Obwód kirowohradzki • Obwód lwowski • Obwód ługański • Obwód mikołajewski • Obwód odeski • Obwód połtawski • Obwód rówieński • Obwód sumski • Obwód tarnopolski • Obwód winnicki • Obwód wołyński • Obwód zakarpacki • Obwód zaporoski • Obwód żytomierski
Autonomiczna Republika Krymu
miasta wydzielone: Kijów • Sewastopol
