Order Rodu Hohenzollernów

Z Wikipedii

Królewski Order Rodu Hohenzollernów (niem. Königlicher Hausorden von Hohenzollern) – do 1918 wysokie odznaczenie cywilne i wojskowe Królestwa Prus, a dziś order domowy b. panującej dynastii Hohenzollernów – zarówno linii królewskiej, jak i książęcej (Hohenzollern-Sigmaringen).

[edytuj] Historia

Order Hohenzollernów z mieczami (odmiana Hechingen-Siegmaringen), krzyż komandorski

Order został ustanowiony 5 grudnia 1842 jako trójklasowe odznaczenie przez przedstawicieli dwóch panujących wówczas w Szwabii, w państewkach Hechingen i Sigmaringen, książęcych linii rodu Hohenzollernów, bardzo daleko spokrewnionych z władcami Prus, i otrzymał nazwę Książęcy Order Domowy Hohenzollernów. Po cesji obu księstw na rzecz Prus 12 marca 1850 król Fryderyk Wilhelm IV przejął go 16 stycznia 1851 do systemu odznaczeń pruskich i stworzył niejako dwa "ordynki" orderu: królewski i książęcy. W ordynku królewskim istniały dwie klasy: wojskowa i cywilna, każda z czterema stopniami:

Wielki Komtur (Großkomtur) z gwiazdą lub bez gwiazdy,
Komtur (Komtur) z gwiazdą lub bez gwiazdy,
Rycerz (Ritter)
posiadacz (Inhaber)

W ordynku książęcym istniały cztery stopnie:

Krzyż Honorowy I, II i III klasy (Ehrenkreuz 1./2./3. Klasse)
Honorowy Komtur (Ehrenkomturkreuz)
i dwa medale, złoty i srebrny.

W czasach wojny order był nadawany wyłącznie oficerom, którzy odznaczyli się wyjątkową odwagą na polu bitwy. System II Rzeszy nie dopuszczał wielokrotnego nadawania tego samego odznaczenia, a więc oficer, który już posiadał Żelazny Krzyż I klasy, a nie miał jeszcze szans na uzyskanie Pour le Mérite, był wynagradzany nadaniem "Hohenzollerna". W czasie I wojny światowej otrzymało order 8291 osób.

Po upadku monarchii pruskiej order był nadal nadawany i Niemcom, i cudzoziemcom przez przebywającego na wygnaniu w Doorn b. cesarza Wilhelma II. Położyło temu kres rozporządzenie Adolfa Hitlera z 1936 r., które zabroniło nadawania wszelkich orderów byłych panujących dynastii niemieckich. Do śmierci cesarza w 1941 r. order otrzymywali tylko cudzoziemcy.

[edytuj] Insygnia

W ordynku królewskim istniały tzw. orły, odznaczenie cywilne nadawane przede wszystkim naukowcom, nauczycielom i artystom. Zamiast krzyża otrzymywali oni noszonego na szyi lub piersi emaliowanego na czarno orła pruskiego z pełnymi regaliami, z czarno-białą szachownicą herbu Hohenzollernów na piersi i z niebieskim medalionem z dewizą orderu Vom Fels zum Meer (symbolizującą drogę dziejową rodu od zamku na skale w Norymberdze do Bałtyku) pod głową orła.

Krzyże orderu nadawane za zasługi wojenne były białe z czarnym obramowaniem, w medalionie awersu znajdował się pruski orzeł z herbem Hohenzollernów, otoczony dewizą orderu, w medalionie rewersu inicjały królewskie FW IV, otoczone niebieskim paskiem z datą 16 stycznia 1851. W ordynku książęcym istniały tylko krzyże, identyczne jak królewskie, ale noszące napis Für Treue und Verdienst ("Za wierność i zasługi"). Krzyże obu ordynków były także nadawane z mieczami pod kółkiem zawieszki, z brylantami, z krzyżem Joannitów i z cyfrą lat służby. Ośmiopromienna srebrna gwiazda I i II klasy pokazywała awers krzyża orderowego z wieńcem laurowym podłożonym pod jego ramiona.

Order (II-IV klasa) był noszony na białej wstędze z bocznymi czarnymi paskami i dodatkowym czarnym paskiem w jej środku, zaś przy I klasie na kollanie, składającej się z herbów Hohenzollernów, herbów burgrabiów norymberskich i herbów dziedzicznych podkomorzych Świętego Cesarstwa.

[edytuj] Bibliografia

Gustav Adolph Ackermann, Ordensbuch sämmtlicher in Europa blühender und erloschener Orden, Annaberg 1855
Jörg Nimmergut, Orden & Ehrenzeichen 1800-1945, München 1979