Oskar Flatt

Z Wikipedii

Oskar Flatt (ur. 6 listopada 1822 w Siedlcach, zm. 3 września 1872 w Warszawie) – krajoznawca, autor wielu opracowań z zakresu historii, geografii, etnografii i statystyki, m.in. pierwszej monografii Łodzi wydanej drukiem w 1853 roku: Opis miasta Łodzi pod względem historycznym, statystycznym i przemysłowym, zawierającej osiem pierwszych ilustracji obiektów łódzkich i pierwszy plan miasta.

Oskar Flatt został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim przy ul. Młynarskiej w Warszawie. Nagrobek został w 2006 r. odrestaurowany przez Towarzystwo Opieki nad Zabytkami w Warszawie z funduszy przekazanych w ramach 1% podatku.

[edytuj] Wykształcenie i praca zawodowa

Gimnazjum ukończył w Piotrkowie Trybunalskim – jego ojciec, Bogumił Flatt, był w tej szkole nauczycielem języka niemieckiego.

Wybrał karierę urzędnika. Początkowo był urzędnikiem rządu gubernialnego w Warszawie, potem urzędnikiem kolejowym. Był wyższym urzędnikiem a nawet dyrektorem Kolei Żelaznej Libawskiej (jednej z najdłuższych w ówczesnej Rosji).

W 1866 r. Oskar Flatt pisał w "Tygodniku Ilustrowanym" o Kolei Żelaznej Fabryczno-Łódzkiej tak, jakby był zawodowo związany z tą koleją, choć być może był to jedynie efekt zaangażowanego krajoznawstwa, które uprawiał równolegle do pracy zawodowej.

[edytuj] Zainteresowania pozazawodowe

Oskar Flatt poza pracą zawodową uprawiał z zaangażowaniem i z powodzeniem działalność dziennikarską, był też literatem, krytykiem, ale przede wszystkim krajoznawcą. Od 1849 r. był dziennikarzem i współredaktorem "Gazety Codziennej", w 1862 r. przekształconej w "Gazetę Polską". Na łamach "Gazety" zamieszczał liczne korespondencje terenowe, sygnowane literką F.

Człowiek o szerokich zainteresowaniach, pełen temperamentu, z czasem wyborny znawca kraju rodzinnego, autor wielu artykułów a nawet publikacji z zakresu historii, geografii, etnografii, statystyki itp. Obowiązki swoje traktował nadzwyczaj sumiennie, a ulubionym działaniom pozazawodowym oddawał się z pełnym zaangażowaniem, wręcz z pasją, tym bardziej, że nie był obarczony obowiązkami głowy rodziny.

Jego rozległe zainteresowania, rzutki umysł, uważna, a nawet krytyczna obserwacja licznych przejawów życia gospodarczego i społecznego podczas podróży służbowych w różne rejony kraju dostarczały obfitych materiałów do wnikliwych analiz i rzeczowych uogólnień. Ruchliwy tryb życia dawał mu okazję do poznawania wielu ludzi i zjawisk społecznych, do poznawania przeszłości odległej i niedawnej, ale szczególnie pasjonowały go współczesne problemy gospodarcze i socjalne.

Był zapalonym krajoznawcą (zwano ich wtedy "wielbicielami swojszczyzny"), badaczem zarówno przeszłości historycznej, jak i folkloru, pieśni i zwyczajów ludu ziem polskich (Polski nie było wówczas na mapie Europy, w wyniku rozbiorów wchodziła w skład Rosji, Prus i Austro-Węgier).

Wędrował najróżnorodniejszymi środkami lokomocji – koleją żelazną, statkiem parowym po Wiśle, dyliżansami i karetkami pocztowymi a nawet furmankami oraz konno.

Wędrował i opisywał kraj, przede wszystkim Królestwo Polskie, ale także inne ziemie polskie pod zaborami. Opisywał Mazowsze, Kujawy, Pomorze, Podlasie, Lubelszczyznę, Góry Świętokrzyskie, Tatry, brzegi Wisły od Warszawy aż do Gdańska. Napisał Słowo o Łużycach i Łużycanach, zapewne i tam był.

Poznawał też ościenne kraje Europy: Austrię, Prusy, Rosję. Zapuścił się też do Francji i Anglii.

W 1855 r. opublikował w "Gazecie Codziennej" ciekawą relację pt. Jarmark w Łowiczu opisując w niej lokalne obyczaje łowickie, jarmarki "świętomichałowe" i "świętojańskie" tam odbywane.

Był współorganizatorem wystaw i konkursów rolniczych organizowanych w tym regionie kraju. Stał mocno na gruncie praktycznej działalności, był gorącym zwolennikiem postępu w technice, nauce i gospodarce. Postawa taka nie była wówczas ani częsta, ani popularna. Szczególną uwagę poświęcał rozwojowi przemysłu polskiego, był zatem jakby prekursorem pozytywizmu.

Niezwykle interesował się krajowym "fenomenem przemysłowym" – Łodzią, najbardziej przyciągał jego uwagę rosnący wówczas łódzki okręg przemysłowy, a szczególnie jego centrum – Łódź, kolebka krajowego przemysłu bawełnianego (choć bawełna, jako żywo, wokół Łodzi, a nawet w Polsce nie rosła i nie rośnie).

Opublikował o Łodzi szereg artykułów, pierwszych w jej dziejach obszernych korespondencji i w 1852 r. zaczął publikować w odcinkach Opis miasta Łodzi..., wydanych wkrótce w postaci zwartej publikacji.

[edytuj] Publikacje

Jedynymi znanymi publikacjami jego autorstwa (oprócz licznych artykułów) są:

• Opis Piotrkowa Trybunalskiego pod względem historycznym i statystycznym (drukowany w odcinkach w 1850 r. w "Gazecie Rolniczej, Przemysłowej i Handlowej" – dodatku do "Gazety Codziennej", następnie wydany jako samodzielna publikacja
• Opis miasta Łodzi pod względem historycznym, statystycznym i przemysłowym (drukowany w odcinkach w 1850 r. w "Gazecie Rolniczej, Przemysłowej i Handlowej" – dodatku do "Gazety Codziennej", następnie wydany nakładem "Gazety Codziennej" w 1853 r. jako samodzielna publikacja
• Brzegi Wisły od Warszawy do Ciechocinka. Popularny podręcznik podróży malowniczej wydany w 1854 r.

Obszerniejsze informacje o Oskarze Flatcie: "Oskar Flatt - pierwszy monografista Łodzi" w: "Działo się w Łodzi..." Mirosław Zbigniew Wojalski Łódź wyd II 1966 ISBN 83-86699-00-0 s. 99...