Pakt lanckoroński
Z Wikipedii
Pakt lanckoroński – to porozumienie partii centrowych i prawicowych: PSL "Piast", Związku Ludowo-Narodowego i Chrześcijańskiej Demokracji, zawarte 17 maja 1923 w Warszawie w mieszkaniu jednego z przywódców ZLN Juliana Zdanowskiego (a nie jak niekiedy się błędnie podaje – w Lanckoronie. Nazwa paktu pochodzi od tego, iż negocjowano go w posiadłości senatora Ludwika Hammerlinga, reprezentującego okręg wyborczy Lanckorony), w sprawie utworzenia większości sejmowej przez partie-sygnatariuszy paktu.
Pakt przewidywał, że:
- państwo i samorząd powinny odzwierciedlać narodowy charakter II Rzeczypospolitej, a rząd winni tworzyć wyłącznie Polacy
- większą niż dotychczas rolę w państwie uzyska Kościół katolicki
- nastąpi wzmożona polonizacja Kresów Wschodnich
- wprowadzony zostanie rozdział liczby miejsc w całym szkolnictwie wg stosunku ludności w państwie (tzw. zasada numerus clausus)
- przyspieszona zostanie parcelacja rolna (przynajmniej 200 tys. hektarów rocznie)
Skutkiem podpisania paktu było powstanie 28 maja 1923 I rządu Chjeno-Piasta.
W wyniku Paktu Lanckorońskiego rząd Władysława Sikorskiego podał się do dymisji, a 28 maja 1923 r przydent Stanisław Wojciechowski powierzył misję utworzenia nowego gabinetu Wincentemu Witosowi. Ministrem skarbu w tym rządzie został Władysław Grabski. W skład rządu Witosa weszli przedstawiciele endecji, chadecji i "Piasta". Po ostrym starciu z gen. Stanisławem Szeptyckim, Józef Piłsudski zrzekł się przewodnictwa Ścisłej Rady Wojennej. Oświadczył, że jako żołnierz nie może bronić rządu złożonego z przedstawicieli partii odpowiedzialnych za śmierć Gabriela Narutowicza i odsunął się z życia politycznego w zacisze willi w Sulejówku.
Źródło: "Kronika Polski" nr 30 – 1923-1926