Pawło Tyczyna

Z Wikipedii

Pawło Tyczyna, ukr. Павло Григорович Тичина, (ur. 23 stycznia 1891 roku, według innych źródeł 27 stycznia, zm. 16 września 1967 roku), jeden z najwybitniejszych ukraińskich poetów XX w., tłumacz, publicysta, działacz polityczny, dyrektor Instytutu Literatury Akademii Nauk USRR (1936-1939,1941-1943), szef Rady Najwyższej USRR (dwie kadencje), minister edukacji USRR (1943-1948).

Urodził się we wsi Pisky w obwodzie czernihowskim w wielodzietnej rodzinie wiejskiego diaka. Uczył się w czernihowskiej bursie (1900-1907), następnie w seminarium duchownym (1907-1913). Studiów wyższych w Kijowie nie ukończył z powodu burzliwych wydarzeń l. 1917-1920. Jako poeta dojrzewał pod okiem M. Kociubyńskiego, W. Samijlenka, W.Ellańskiego (Błakytnego), M.Żuka. Równocześnie T. pracował w pierwszej ukr. gazecie codziennej “Rada” (od 1917r. - “Nowa Rada”). W 1923r. przeniósł się do ówczesnej stolicy Ukrainy - Charkowa, gdzie pracował w red. miesięcznika “Czerwony szliach”, brał aktywny udział w lit. życiu miasta. Razem z M.Chwylowym oraz innymi pisarzami został jednym z twórców lit.-artyst. organizacji: Hart i WAPLITE, za przynależność do których był ostro krytykowany. Pracował również dla czasopisma “Mystectwo”, dla państwowego wydawnictwa “Wsewydat”, kierował sekcją literacką w Kijowskim Teatrze im. T.H.Szewczenki. Pierwsze wiersze T. powstały pod wpływem O.Ołesiai M.Woronego (Synie nebo zakrylos'a z 1908r., Wy znajete, jak lypa szelestyt' z 1912r. - pierwszy wydany utwór). Już w debiutanckim tomiku poezji Soniaszni kliarnety (1918, wydany faktycznie 1919) stworzył swój własny poetycki styl tzw. „klarnetyzm”, wypracował swoistą ukr. wersję symbolizmu. Kolejne zbiorki poezji: Zamist' sonetiw i oktaw (1920), W kosmicznomu orkestri (1921), Pluh (1920), Witer z Ukrajiny (1924) pozwoliły T. zająć miejsce wśród europejskich twórców, takich jak Artur Rimbaud, Paul Verlaine. Twórczość T. stanowi potwierdzenie wyjątkowego talentu poetyckiego i unikalnej maniery pisarskiej. W swoich wierszach organicznie spajał elementy dwóch światowych prądów literackich: baroku i symbolizmu. Utwory T. cechuje: nowatorska składnia, gra antytez i paraboli, asyndetoniczna budowa języka.

Kiedy w l. 20. XXw. Ukraina stała się jedną z republik ZSRR, u poety nastąpił kryzys twórczości. Kolejne tomiki poezji były wymownym świadectwem podporządkowania się sowieckiemu reżimowi i komunistycznej propagandzie partyjnej. Zbiorki: Czernihiw (1931), Partija wede (1934), Czutt'a jedynoji rodyny (1938), Pisnia molodosti (1938), Stal' i niżnist' (1941), My idemo na bij(1941), Peremahat' i żyt'! (1942), Tebe my znyszczym - czort z toboju (1942), Den' nastane (1943), Żywy, żywy, krasujs'a! (1949), I rosty, i dijaty (1949), Mohutnist' nam dana (1953), Na Perejaslawskij Radi (1954), My swidomist' ljudstwa (1957), Drużboju my zdrużeni (1958), Do molodi mij czystyj holos (1959), Bat'kiwszczyni mohutnij (1960), Zrostaj, preczudowyj swite (1960), Komunizmu dali wydni (1961), Topoli arfy hnut' (1963), Wirszi (1961) i in. nie posiadały już tak znaczącej wartości artystycznej, ani różnorodności formy. Życie i dorobek pisarski autora zbiorku poezji Soniaszni kliarnety stanowi także tragiczny przykład zniszczenia geniuszu artysty przez reżim sowiecki.

Jego bogata twórczość obejmuje także: dzieło jego życia – niedokończony, pisany ponad 20 lat poemat-symfonię (wierszowana tragedia) Skoworoda (roboczy tytuł Szliachy żytt’a, wyd. pośm.), około 15 obszernych poematów (w większości niedokończonych), przekłady (gł. twórców rosyjskich, gruzińskich i in.), publicystykę i eseistykę literaturoznawczą – książki: Mahistraliamy żytt’a, W armiji welykoho strateha, pośm. wydane Z mynuloho - w majbutnie i Czytaju, dumaju, notuju, liczne wspomnienia zebrane i wydane pośm. (Z szczodennykowych zapysiw, 1981).

Niektóre przekłady poezji T. na język polski: Pawło Tyczyna – Poezje (wyb. i wstęp, Florian Nieuważny, 1969), Antologia poezji ukraińskiej (red. Florian Nieuważny i Jerzy Pleśniarowicz, 1976), A ja do gaju chodziłam. Wiersze dla dzieci w wieku przedszkolnym (1985); jego poezje tłumaczyli m. in. Józef Czechowicz, Julian Przyboś, Adam Ważyk, Mieczysław Jastrun, Lucjan Szenwald, Włodzimierz Słobodnik, Jerzy Pleśniarowicz, Florian Nieuważny, Aleksander Baumgardten, Jerzy Litwiniuk, Julian Wołoszynowski i Tadeusz Hollender.

Źródła:

• Ukrajins;ke slowo, tom I
• Chrestomatija 10-tyj klas