Pelplin

Z Wikipedii

Współrzędne: 53°55'34" N 18°42'04" E53.9261111 18.7011111 (Pelplin)

Pelplin

Herb Pelplina

Gmina
- rodzaj

Pelplin
miejsko-wiejska

Prawa miejskie

1931

Burmistrz

Andrzej Stanuch

Powierzchnia

4,45 km²

Położenie

53° 55'34'' N
18° 42'04'' E

Liczba mieszkańców (2004)
- liczba ludności
- gęstość

8500+
1927,6 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

83-130

Położenie na mapie Polski

Pelplin

TERC10
(TERYT)

6222914044

Miasta partnerskie

Teisnach

Niemcy
Grafling

Niemcy
Gniew

Polska

Urząd miejski³

pl. Grunwaldzki 4
83-130 Pelplin
tel. 58 536-12-61; faks 58 536-14-64

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Strona internetowa miasta

Pelplin to miasto w woj. pomorskim, w powiecie tczewskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Pelplin. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. gdańskiego. Pelplin jest lokalnym węzłem komunikacyjnym, krzyżują się tu DW229 z DW230, w pobliżu miasta powstaje węzeł drogowy Pelplin autostrady A1 z DW229. Miasto leży na ważnej magistrali kolejowej Śląsk-Porty Trójmiasta.

Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 8578 mieszkańców.

[edytuj] Położenie

Miasto i Gmina Pelplin położona jest w południowej części województwa pomorskiego w powiecie tczewskim., nad rzeką Wierzyca. Geograficznie Gmina i Miasto Pelplin położona jest w obrębie dwóch mezoregionów fizyczno-geograficznych – Pojezierza Starogardzkiego (część centralna i zachodnia) oraz Doliny Kwidzyńskiej (część wschodnia), która jest częścią makroregionu Doliny Dolnej Wisły. Etnicznie należy do regionu zwanego Kociewiem. Położenie geograficzne a także struktura środowiska przyrodniczego (wynik zlodowacenia bałtyckiego oraz procesów przyrodniczych po ustąpieniu lądolodu) determinują większość warunków naturalnych – jest to gmina o wiodącej funkcji rolniczej.

[edytuj] Historia

Historia Pelplina nierozerwalnie związana jest z zakonem cystersów, przybyłych tu z Doberanu w Meklemburgii. W 1274 wieś (wtedy zwana Polplin) z przyległymi terenami została nadana zakonowi przez księcia pomorskiego Mściwoja (Mszczuja, Mestwina) II. Od 1821 stolica diecezji chełmińskiej (po przeniesieniu z Chełmży), od 1992 diecezji pelplińskiej (pierwszym biskupem pelplińskim został Jan Bernard Szlaga). W 1931 Pelplin otrzymał prawa miejskie. Od 1994 z Pelplina nadaje Katolicka Rozgłośnia Diecezji Pelplińskiej – Radio Głos, (rozpoczęcie nadawania 27 listopada).

[edytuj] Z kart historii

1274 r. książę pomorski Mszczuj II darował cystersom wieś Pelplin
1281 r. cysterska wieś Lignowy została przekazana Krzyżakom
1433 r. klasztor pelpliński padł ofiarą najazdu wojsk husyckich
1626 r. król szwedzki Gustaw Adolf podziwiał obraz Hana w kościele opactwa
1677 r. Jan III Sobieski z rodziną gościł w opactwie cysterskim w Pelplinie
1807 r. stacjonowała w klasztorze dywizja gen. Mennarda w drodze do Gdańska
1823 r. przeniesiono stolicę biskupów chełmińskich do Pelplina
1829 r. otwarto seminarium duchowne
1836 r. założono szkołę przykatedralną – słynne "Collegium Marianum"
1869 r. rozpoczęto wydawanie "Pielgrzyma", reaktywowanego po wojnie w 1989 r.
1878 r. uruchomiona została potężna cukrownia pelplińska
1931 r. Pelplin otrzymał prawa miejskie, a herb w 1937 r.
1999 r. z pielgrzymką apostolską przybył Jan Paweł II.

[edytuj] Nazwy Pelplina

W tekstach średniowiecznych spotykamy nazwę Poplin (1274 r.), Polplyn (1298 r.), Poplin (1301 r.), Polpelin (1306 r.), a później Paplin lub Peplin (1583 r.). Nazwę tę wywodzono dawniej od rzeczownika "pło", jezioro. Dziś przeważa opinia, że jest ona patronimiczna i pochodzi od nazwiska Pepła.

[edytuj] II wojna światowa

Wybuch II wojny światowej otworzył najbardziej tragiczny rozdział w historii Pelplina. Seminarium Duchowne stało się m.in. więzieniem gdzie odbywały się przesłuchania torturowanych więźniów. 20 października 1939 r. po krwawej procesji, która przeszła przez miasto zginęli pelplińscy profesorowie, kanonicy i pracownicy Kurii jacy znajdowali się na miejscu. Zginęło także kilku świeckich obywateli Pelplina.

[edytuj] Zabytki

Bazylika w Pelplinie

Gotycki pocysterski zespół klasztorny: kościół z końca XIII-poł. XIV wieku, sklepiony w XIV, XV w. i 1557 r. (Antoni Schultes z Gdańska), odnawiany i częściowo rekonstruowany w latach 1894-99, duża trójnawowa bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi o układzie nawy głównej imitującej układ halowy, z prosto zamkniętym prezbiterium i transeptem; bogate wyposażenie wnętrza – gotyckie stalle z połowy XV w., najcenniejsze w Polsce, o bogatej dekoracji, wielki manierystyczny ołtarz główny z lat 1623-24 z obrazami Hermana Hana (Koronacja Marii, Wizja św. Bernarda) oraz bogatą dekoracją rzeźbiarską, manierystyczne ołtarz w nawach bocznych i przy filarach nawy głównej z obrazami Hermana Hana (słynny Pokłon pasterzy), A. Stecha, B. Strobla i in.; do kościoła od południa przylega budynek dawnego klasztoru z XIV w. – trójskrzydłowy z wirydarzem i otaczającymi go krużgankami, w których malowidło gotyckie z XV wieku oraz obrazy z końca XVII w. malowane przez A. Stecha i jego warsztat.
Kościół Bożego Ciała, gotycki z około 1417 roku; w drugiej połowie wieku XVII stał się kościołem parafialnym dla rozwijającej się wokół klasztoru osady wiejskiej.
Muzeum Diecezjalne – z bogatymi zbiorami sztuki gotyckiej (Księga Gutenberga)
Klasycystyczny pałac biskupi z około 1837 r.

[edytuj] Gospodarka

Główne sektory gospodarki:

Największe przedsiębiorstwa:

"Pelbud" Adam Kwidziński
"Natra" Sp. z o.o. zakład produkcyjny
Wydawnictwo "Bernardinum" Sp. z o.o.
"Colmec" Sp. z o.o.
Zakład Masarski "Rąbała"
Zakłady Mięsne "Michna" Sp. z o.o.

[edytuj] Sport

KS Wierzyca Pelplin – klub piłkarski założony w 1955 roku w Pelplinie. Obecnie posiada również sekcje karate i koszykówki. Największy sukces w historii klubu przyszedł w sezonie 2004/2005, kiedy to Wierzyca zdobyła Regionalny Puchar Polski (w regionie pomorskim). Od sezonu 2007/2008 klub występuje w III lidze.

KS Centrum Pelplin – klub założony w 1998 roku. Największym sukcesem klubu, jest awans do A-Klasy. W 2008 roku klub obchodził będzie 10-lecie istnienia.

MUKS Olimpijczyk Pelplin – klub lekkoatletyczny założony w 2005 roku