Program Salut

Z Wikipedii

Salut (Салют) to seria radzieckich stacji kosmicznych, konstruowanych w latach 70. i 80. dwudziestego wieku. Konstrukcja stacji była stosunkowo prosta - składały się z pojedynczego modułu, wynoszonego na orbitę jednym startem rakiety nośnej. Program znano również jako DOS (ros. Dołgowriemiennaja Orbitalnaja Stancija - Długoczasowa Stacja Orbitalna).

Pod nazwą Salut wysyłano dwa typy stacji: cywilne Zarja (ros. zorza) oraz wojskowe Ałmaz (ros. diament).

Salut 1 (DOS 1) - pierwsza stacja orbitalna w historii, wyniesiona na orbitę 19 kwietnia 1971. Jej pierwsza załoga, na pokładzie pojazdu Sojuz 10, nie mogła dostać się na jej pokład ze względu na awarię mechanizmu dokującego. Załoga druga, na pokładzie kapsuły Sojuz 11, spędziła na jej pokładzie 23 dni. Niestety awaria systemu wyrównywania ciśnienia w kapsule doprowadziła do śmierci wszystkich trzech kosmonautów na pokładzie podczas lądowania. Stacja weszła w atmosferę Ziemi 11 października 1971.

Salut 2 (Ałmaz 1), wystrzelony 3 kwietnia 1973, stanowił w rzeczywistości prototyp ściśle tajnej stacji kosmicznej Ałmaz - oznaczenie Salut nadano, aby ukryć jej prawdziwe przeznaczenie. Mimo udanego startu, po dwóch dniach na orbicie pozbawiona załogi stacja zaczęła tracić ciśnienie i wymknęła się spod kontroli. Przyczyną awarii było prawdopodobnie trafienie odłamkiem z ostatniego stopnia rakiety Proton, który wybuchł wkrótce po wyniesieniu stacji na orbitę.

Stację Salut oznaczoną DOS 3, której nazwę przejęła stacja Ałmaz, wyniesiono na orbitę 11 maja 1973 roku, trzy dni przed startem amerykańskiej stacji Skylab. Błąd w oprogramowaniu stacji, pozostającej w tym momencie poza zasięgiem radzieckiej kontroli lotu, doprowadził do odpalenia silników korekcyjnych stacji, które kontynuowały pracę aż do całkowitego wyczerpania paliwa. Ponieważ stacja znajdowała się już na orbicie i została wychwycona przez zachodnie radary, władze radzieckie ogłosiły, że pojazd był satelitą o nazwie Kosmos 557. Stacja spłonęła w atmosferze w tydzień po starcie.

Salut 3 (Ałmaz 2) został wystrzelony 25 czerwca 1974. On także należał do wojskowego programu Ałmaz. Stacja posłużyła do testów czujników rozpoznawczych i kamer. 24 stycznia 1975 roku przeprowadzono na orbicie testy działka pokładowego Nudelmann o kalibrze 23 mm (niektóre źródła twierdzą, że było to działko Nudelmann NR-30 o kalibrze 30 mm). Kosmonauci uzyskali pozytywne wyniki w strzelaniach na odległości od 500 do 3000 metrów. Podczas prób zniszczono satelitę - cel. Następnego dnia rozpoczęto wprowadzanie stacji w atmosferę. Stację odwiedziła tylko jedna z trzech planowanych załóg, przywieziona na pokładzie kapsuły Sojuz 14.

Salut 4 (DOS 4) wyniesiono 26 grudnia 1974 roku. Stanowiła wierną kopię stacji DOS 3, lecz w przeciwieństwie do niej, misja Saluta 4 zakończyła się sukcesem. Na jej pokładzie przebywały trzy załogi, wyniesione przez kapsuły Sojuz 17, 18 i 21. Jedna z załóg spędziła na pokładzie 63 dni.

Salut 5 (Ałmaz 3) wyniesiono 22 czerwca 1976. Stanowiła trzecią i ostatnią stację programu Ałmaz. Odwiedziły ją dwie załogi - na pokładzie Sojuza 21 i Sojuza 24.

Salut 6 (DOS 5), wystrzelony 29 września 1977, mimo zewnętrznego podobieństwa do poprzedników, stanowił przełom w projektowaniu stacji kosmicznych. Wyposażony był w drugi port cumowniczy, dzięki któremu stację mogły odwiedzać automatyczne pojazdy transportowe Progress, dostarczające na pokład paliwo i zaopatrzenie. Stację odwiedziło 5 załóg długoterminowych i 11 krótkoterminowych, w tym kosmonauci z krajów Układu Warszawskiego w ramach programu Interkosmos. Już pierwsza załoga stacji ustanowiła rekord długości pobytu na orbicie, przebywając na stacji przez 96 dni. Najdłuższy czas pobytu na pokładzie Saluta 6 to 185 dni. Po zakończeniu załogowych wypraw na pokład stacji przeprowadzono z jej wykorzystaniem test dokowania ciężkiego modułu TKS, opracowanego w oparciu o niewykorzystane elementy programu Ałmaz.

Salut 7 (DOS 6), bardzo zbliżony konstrukcyjnie do Saluta 6, wystrzelono 19 kwietnia 1982 roku. Odwiedziło go 6 ekspedycji długoterminowych i 4 krótkoterminowe. Poza eksperymentami prowadzonymi na pokładzie stacji, wykorzystano ją do dalszych testów technik dokowania ciężkich modułów stacji, nazywanych ciężkimi modułami Kosmos. Próby te były niezbędne do budowy (projektowanej) modułowej stacji Mir.

[edytuj] Radzieckie i rosyjskie stacje kosmiczne:

Nazwa stacji kosmicznej	Start	Koniec lotu	Długość lotu[dni]	Czas lotu załogowego [dni]	Liczba osób odwiedzających stację	Liczba załogowych statków kosmicznych odwiedzających stację	Liczba bezzałogowych statków kosmicznych odwiedzających stację	Masa [kg]
Salut 1	19 kwietnia 1971 01:40:00 UTC	11 października 1971 00:00:00 UTC	175	24	3	2	0	18.425
Salut 2 (Ałmaz 1)	4 kwietnia 1973 09:00:00 UTC	28 maja 1973 00:00:00 UTC	54	0	0	0	0	18.500
Salut 3 (Ałmaz 2)	25 czerwca 1974 22:38:00 UTC	24 stycznia 1975 00:00:00 UTC	213	15	2	1	0	18.500
Salut 4	26 grudnia 1974 04:15:00 UTC	3 lutego 1977 00:00:00 UTC	770	92	4	2	1	18.500
Salut 5 (Ałmaz 3)	22 czerwca 1976 18:04:00 UTC	8 sierpnia 1977 00:00:00 UTC	412	67	4	2	0	19.000
Salut 6	29 września 1977 06:50:00 UTC	29 lipca 1982 00:00:00 UTC	1.764	683	33	16	14	19.000
Salut 7	19 kwietnia 1982 19:45:00 UTC	7 lutego 1991 00:00:00 UTC	3.216	816	26	12	15	19.000
Mir	19 lutego 1986 21:28:23 UTC	23 marca, 2001 05:50:00 UTC	5.511	4.594	137	39	68	124.340

[edytuj] Zobacz też

• Sojuz, Salut (moneta)