Przełęcz Łupkowska
Z Wikipedii
Przełęcz Łupkowska (640 m.n.p.m.) oddziela Beskid Niski od Bieszczadów, a jednocześnie Karpaty Zachodnie od Wschodnich. Leży na granicy Polski ze Słowacją. Pod przełęczą wybudowany jest tunel o długości 642 metrów i znajduje się tu kolejowe przejście graniczne, stacją graniczną po polskiej stronie jest Łupków, położony w bezpośrednim sąsiedztwie przełęczy.
Od Przełęczy Łupkowskiej, z okolic Kalnicy i Leska, w Powstaniu Krakowskim 22 lutego 1846 r. miał atakować Sanok Jerzy Bułharyna, dowodzący siłami miejscowymi i słowackimi. Po kilku potyczkach przy dojściu do Zahutynia i nie mając wsparcia, od północy, wycofał się na Węgry.
Linia kolejowa biegnąca przez Przełęcz Łupkowską została ukończona w 1874. Łączyła ona prowincje Austro-Węgier leżące po dwóch stronach łańcucha karpackiego – Galicję i Węgry, zaopatrywała Twierdzę Przemyśl i była dwutorowa (obecnie jednotorowa).
Był to ważny obiekt strategiczny umożliwiający transport wojsk na drugą stronę Karpat, dlatego też w czasie I wojny światowej toczyły się o przełęcz ciężkie walki. W 1915 wycofujące się wojska rosyjskie wysadziły tunel w powietrze. Również w czasie II wojny światowej tunel był niszczony przez wycofujące się wojska – w 1939 polskie, zaś w 1944 niemieckie. Wobec zniszczenia tunelu, Rosjanie, podczas operacji dukielsko-preszowskiej oraz posuwania się frontu na południe i zachód, ułożyli tory wierzchem przełęczy, jednak był to przejazd bardzo stromy i niebezpieczny. Jeden ze składów wykoleił się i wybuchł, a załoga zginęła.[1]
Po wojnie tunel odbudowano, jednak był on rzadko wykorzystywany do przewozów towarowych. Dopiero w latach 90. ponownie uruchomiono trasę przez przełęcz, a w 1999 także kolejowe przejście graniczne i zaczęły tędy jeździć na Słowację pociągi osobowe.
Poprzednią (patrząc od zachodu) przełęczą w granicznym grzbiecie Karpat jest Przełęcz Radoszycka, a następną - Przełęcz nad Roztokami Górnymi.
Współrzędne: 49°15'00" N 22°02'27" E
