Rafał Bratoszewski
Z Wikipedii
Rafał Bratoszewski (ur. ok. 1765 - zm. 6 grudnia 1824), szlachcic polski, właściciel dóbr Brużyca Wielka i założyciel miasta Aleksandrowa (obecnie Łódzkiego).
Był synem Andrzeja Bratoszewkiego herbu Sulima, właściciela wsi Dobrzelin koło Żychlina w powiecie orłowskim województwa łęczyckiego, sędziego ziemskiego (od 1780 r.) i chorążego gostyńskiego (od 1783 r.). Bratem Rafała był Emeryk Bratoszewski, szambelan na dworze Stanisława Augusta Poniatowskiego. Miał on też dwie siostry - Brygidę Morzkowską i Teresę Orsettową. Rodzina ta to zapewne boczna linia Oporowskich herbu Sulima, pisząca się z Goślubia, a następnie z Bratoszewic w powiecie brzezińskim tegoż województwa.
Rafał Bratoszewski pełnił urząd sędziego pokoju powiatu orłowskiego. Około 1798 r. nabył od podstolego inowłodzkiego Walentego Chobrzyńskiego dobra ziemskie w Brużycy Wielkiej nad Bzurą, na terenie powiatu łęczyckiego, nieopodal Zgierza. Już od 1782 r. osiedlali się na terenie tych dóbr osadnicy niemieccy wyznania luterańskiego, początkowo głównie rolnicy, a następnie rzemieślnicy, przede wszystkim tkacze. Bratoszewski w trosce o modernizację swych dóbr popierał to nowe osadnictwo. W latach 1798 - 1799 pomógł ewangelikom w wybudowaniu szkoły i tymczasowego zboru w kolonii Ruda Bugaj a w latach 1804 - 1817 dotował budowę drewnianego kościoła w Rudzie. Dziedzic Rafał Bratoszewski około 1816 r. postanowił w południowej, piaszczystej i nieurodzajnej części dóbr brużyckich, przy zaniedbanej drodze Zgierz - Lutomiersk, założyć nową osadę typu miejskiego, nastawioną na produkcję tkanin wełnianych.
Rozpoczęto wtedy budowę parafialnego kościoła katolickiego, który z uwagi na założyciela uzyskał wezwanie św. Rafała Archanioła, wytyczono obszerny rynek i sieć prostopadłych ulic nowej osady, oraz zbudowano pierwsze parterowe drewniane domki dla tkaczy. Autorem projektu urbanistycznego nowej osady tkackiej był Austriak Bernard von Schuttenbach. Bratoszewski ściągał osadników z Niemiec, publikując oferty w pruskich gazetach. Wśród przybyszów dominowali wykwalifikowani tkacze, farbiarze i postrzygacze sukna narodowości niemieckiej. Przybywali tu też, choć początkowo w mniejszej liczbie, kupcy i rzemieślnicy narodowości żydowskiej oraz polskiej. W 1822 r. udało się Bratoszewskiemu uzyskać zgodę władz Królestwa Polskiego na nadanie tej nowej prywatnej osadzie praw miejskich. Uzyskała ona nazwę Aleksandrów (początkowo Łęczycki lub Fabryczny, obecnie - Łódzki) i herb ("A" na murze) ku czci cesarza Aleksandra I oraz w trakcie kolejnych wizytacji była wskazywana jako wzór dla Zgierza i Łodzi. Dziedzic Bratoszewski dawał napływającym osadnikom wieloletnie ulgi w opłatach czynszowych i wspierał finansowo władze miasta we wznoszeniu kolejnych budowli publicznych (ratusz, jatki miejskie). Rafał Bratoszewski do samej śmierci pomagał też gminie ewangelickiej.
W latach 1823 - 1828 przy budowie murowanego kościoła luterańskiego w Aleksandrowie pokrył połowę kosztów materiałów budowlanych. Współpracował z pastorem ewangelickim w Rudzie i Aleksandrowie - Fryderykiem Jerzym Tuve oraz z burmistrzem Aleksandrowa - Gedeonem Goedelem. Rafał Bratoszewski zmarł 6 grudnia 1824 r. i został pochowany pod posadzką kościoła św. Rafała w Aleksandrowie. Prawdopodobnie pozostawił tylko córkę, Julię, żonę Jana Kossowskiego herbu Dołęga, który tą drogą przejął po Bratoszewskim dobra brużyckie wraz z miastem Aleksandrów.
Obecnie Rafał Bratoszewski jest patronem jednej z ulic oraz dużego osiedla mieszkaniowego w Aleksandrowie. W 2005 roku na placu przed kościołem parafialnym św. Archaniołów Rafała i Michała w Aleksandrowie z inicjatywy ks. dr Norberta Ruckiego odsłonięto pomnik dedykowany Rafałowi Bratoszewskiemu. Zaprojektował go kleryk Michał Gutowski. Popiersie Bratoszewskiego odlane jest w brązie i umieszczone na cokole, na którym znajdują się dwie tablice. Na jednej z nich możemy przeczytać następującą informację: „Rafałowi Bratoszewskiemu - wielkiemu Polakowi i katolikowi, założycielowi Aleksandrowa – miasta trzech narodowości (polskiej, niemieckiej i żydowskiej), fundatorowi aleksandrowskich świątyń, w 180-tą rocznicę śmierci 6.12.1824” - ks. dr N. Rucki. Drugi napis brzmi: „Życie i działalność Rafała Bratoszewskiego przesiąknięte miłością Boga, człowieka i społeczeństwa jest godnym wzorem do wychowywania i naśladowania”.
