Białorusini
Z Wikipedii
| Białorusini (Беларусы) | |
| Liczebność ogółem | około 9-10 milionów |
| Regiony zamieszkania | Białoruś, Federacja Rosyjska, Ukraina, Polska, Litwa, Łotwa, Estonia, Kazachstan, Uzbekistan, Kanada, USA |
| Język | język białoruski, język rosyjski |
| Religie | prawosławie, katolicyzm |
| Pokrewne grupy etniczne | Rosjanie, Ukraińcy |
Białorusini (Беларусы) – naród zamieszkujący w Europie Środkowej i Wschodniej, głównie na terenach dzisiejszej Republiki Białorusi, a także sąsiednich państw: Polski, Litwy, Rosji i Ukrainy. Grupy emigrantów zamieszkują również w USA i Kanadzie.
Spis treści |
[edytuj] Rys historyczny
Białorusini, podobnie jak Rosjanie i Ukraińcy, należą do grupy narodów wschodniosłowiańskich. Plemiona wschodniosłowiańskie od VI wieku rozprzestrzeniały się na wielkim obszarze Europy Wschodniej. Od VI do X wieku w basenie Dźwiny, górnego Dniepru i Wołgi osiedlało się plemię Krywiczów, które podzieliło się później na dwie grupy: zachodnią i wschodnią. Obszary na północ od rzeki Prypeć były zaś obszarem zamieszkania Dregowiczów. Oba te plemiona uważane są za protoplastów dzisiejszego narodu białoruskiego, chociaż należy pamiętać, że jeszcze w X wieku nie można mówić o znacznych różnicach pomiędzy poszczególnymi plemionami wschodniosłowiańskimi, również jeśli chodzi o język, jakiego używały. Różnicowaniu narodowościowemu zacznie sprzyjał rozwój zależności feudalnych i podział Rusi Kijowskiej na poszczególne księstwa. Niektóre z nich (Połockie, Smoleńskie, Turowskie, Pińskie) uważane są przez Białorusinów za pierwsze białoruskie organizmy państwowe.
W XIII wieku ziemie zamieszkane przez przodków dzisiejszych Białorusinów, nazywane od XIV wieku Rusią Białą, stały się celem ekspansji Wielkiego Księstwa Litewskiego. Inne obszary osadnictwa Słowian wschodnich dostały się pod panowanie takich państw jak Królestwo Polskie (Galicja) czy Węgry (Ruś Zakarpacka). W nowych warunkach politycznych wzmógł się proces różnicowania języków i narodowości wschodniosłowiańskich. Historia Wielkiego Księstwa Litewskiego jest uważana za znaczącą część historii Białorusinów, albowiem to ludy ruskie stanowiły większość mieszkańców księstwa, a bezpośredni poprzednik języka białoruskiego, język starobiałoruski, był w nim językiem urzędowym. Okres XV-XVII w. uważany jest za złoty okres białoruskiej kultury.
Rozbiory Rzeczypospolitej Obojga Narodów spowodowały dostanie się Białorusinów pod panowanie Imperium Rosyjskiego. Poddawani byli oni represjom politycznym, a język białoruski tracił na znaczeniu. Odrodzenie narodowe rozpoczęło się pod koniec XIX wieku i związane było głównie z bliskimi Polsce kręgami katolickimi. W latach 1920-1930 w części białoruskiego terytorium, które weszło w skład ZSRR, prowadzona była agresywna rusyfikacja, a wielu wybitnych przedstawicieli białoruskiego narodu zostało zamordowanych lub zesłanych w głąb imperium. Na terytoriach białoruskich, które weszły w skład II RP mogły działać narodowe organizacje białoruskie, większość Białorusinów jednak pozostawała słabo uświadomioną narodowościowo i niewykształconą ludnością rolniczą, płaszczyznę swej tożsamości budującą raczej na wyznawanej religii prawosławnej.
Ogromne straty przynosi narodowi białoruskiemu II wojna światowa. Po II wojnie światowej wśród narodu białoruskiego utrwaliły się wpływy rosyjskie, również w używanym na co dzień języku. Po rozpadzie ZSRR na Białorusi na krótko doszło do prób odrodzenia narodowego, zduszonego przez wyborcze zwycięstwo prorosyjskiego Aleksandra Łukaszenki. Obecnie język rosyjski jest, obok języka białoruskiego, językiem urzędowym na Białorusi, zaś ten ostatni jest systematycznie eliminowany. Rządy Aleksandra Łukaszenki nie tylko zaniechały prób odwrócenia skutków wieloletniej rusyfikacji, ale wręcz aktywnie zwalczają język białoruski, utożsamiając go z proniepodległościową opozycją. Język białoruski jest dziś używany głównie na wsi, stolica Białorusi jest miastem całkowicie rosyjskojęzycznym, władze praktycznie wyeliminowały białoruskie szkolnictwo i prasę.
[edytuj] Liczebność
Udział Białorusinów w strukturze narodowościowej Republiki Białorusi jest trudny do oszacowania ze względu na daleko posunięte procesy rusyfikacyjne, którym w ostatnich latach sprzyja autorytarny reżim Aleksandra Łukaszenki. Najczęściej podawana jest liczba 8 mln. Znaczące grupy Białorusinów zamieszkują także na Ukrainie (ok. 440 tys.), w Rosji (ok. 1,2 mln), Kazachstanie (180 tys.), Łotwie (120 tys.), Litwie (60 tys.), Uzbekistanie (60 tys.), Estonii (30 tys.), Polsce (50 tys.).
Od 60% do 70% Białorusinów deklaruje się jako wyznawcy prawosławia, 15-20% stanowią łacińscy katolicy.
[edytuj] Mniejszość Białoruska w Polsce
Zobacz więcej w osobnym artykule: Białorusini w Polsce.
