Sasi siedmiogrodzcy
Z Wikipedii
Sasi siedmiogrodzcy (niem. Siebenbürger Sachsen), (węg. Erdélyi szászok) to ludność pochodzenia niemieckiego osiadła na terenach Siedmiogrodu począwszy od XII wieku. Ponieważ ostatnia grupa osadników pochodziła z Saksonii, przyjęto dla wszystkich miano Sasów, nazwa ta utrwaliła się do dnia dzisiejszego. Dziś Sasi są w dużej mierze zrumunizowani przede wszystkim językowo. Obecnie językiem niemieckim posługuje się głównie starsze pokolenie, język ten za sprawą wielowiekowej izolacji od pozostałej części niemieckojęzycznej ludności, znacznie odbiega od współczesnego. Kolonizacja Siedmiogrodu przez Sasów została zapoczątkowana przez króla Gejzę II (1141-1162), który sprowadzając nowych osadników dążył do zaludnienia ówczesnych kresów państwa węgierskiego. Koloniści przybywali głównie z zachodnich części Świętego Imperium rzymskiego i w większości posługiwali się dialektami frankońskimi. Populacja sasów systematycznie spadała, od zakończenia II wojny światowej. za sprawą masowej emigracji na zachód, głównie do RFN.
Spis treści |
[edytuj] Osady średniowieczne
Pierwsza faza niemieckiego osadnictwa rozpoczęła się w połowie XII wieku, ludność ta osiadła w okolicach dzisiejszego Sybina. Głównym powodem zaproszenia przybyszów przez króla Gejzę była obrona granicy przed napadami Szeklerów. Niemcy również cenieni byli za swą specjalistyczną wiedzę z zakresu górnictwa i gospodarność która miała miała poprawić gospodarkę tych terenów.
Druga faza kolonizacji rozpoczęła się na początku XIII wieku, wówczas to grupy ludności przybywały głównie z Nadrenii, Południowych Niderlandów, Turyngii i Bawarii. Ludność ta skoncentrowała w północno-wschodnim Siedmiogrodzie, w mieście Nösen, Otaczający obszar znany był jako Nösnerland. Dalsza imigracja Sasów, posuwała się stopniowo coraz dalej na wschód.
W 1211 za namową króla Andrzej II węgierski na tereny południowo-wschodniego Siedmiogrodu przybyli Krzyżacy. Obszar przez nich zamieszkany nosił nazwę Burzenland. Aby uchronić przełęcze górskie, w Karpatach przed atakami Połowców, rycerze zbudowali liczne zamki i miasta, w tym największe Kronstadt (Braszów).
[edytuj] Organizacje religijne
Poza zakonem krzyżackim, istniały również inne organizacje religijne ważne dla rozwoju niemieckich wspólnot. Cystersi zakładali swe opactwa w Igrisch (Igriş) i Fogarasz. W Biertan pomiędzy 1572 a 1867 rokiem znajdowała się siedziba biskupstwa luterańskiego.
Najwcześniej powstałą strukturą kościelną było probostwo w Hermannstadt, założone 20 grudnia 1191. W Początkowym okresie obejmowało swym zasięgiem tereny Hermannstadt, Leschkirch (Nocrich) i Groß-Schenk (Cincu) czyli obszary zasiedlone najwcześniej.
[edytuj] Fortyfikacja miast
Najazd Mongolski z 1241-42 przyczynił sie do spustoszenia dużych obszarów Królestwa Węgierskiego. Choć Sasi bronili się zaciekle, wiele osad legło w gruzach.
W następstwie najazdu, w wielu miastach w Transylwanii poszerzono wzmocnienia i zbudowano zamki. Po poprawie bezpieczeństwa nastąpiła znaczna poprawa gospodarcza. Wiele miast zostało ocalonych dzięki Kirchenburgen lub warownym kościołom z masywnymi ścianami. Kościoły te o wysokich wieżach z obszernymi hurdycjami nierzadko z dodatkową basztą w osi nawy, opasane były pierścieniem murów obronnych (podwójnych lub potrójnych). Często w wewnętrznym pasie murów umiejscowione były pomieszczenia gospodarcze i mieszkalne, połączone misternym systemem drewnianych galerii, zewnętrznych schodów i pomostów, tworzące ciekawe i rzadko spotykane rozwiązania architektoniczne. Rozwój ekonomiczny przyczynił się do wzrostu liczby ludności, utworzyły się regionalne ośrodki gospodarcze.
- Bistritz (Bistriţa)
- Hermannstadt (Sibiu)
- Klausenburg (Cluj-Napoca)
- Kronstadt (Braszów)
- Mediasch (Mediaş)
- Mühlbach (Sebeş, Szászsebes)
- Schässburg (Sighişoara, Segesvár)
[edytuj] XX wiek
W czasie tendencji nacjonalistycznych końca XIX i początków XX w. Sasom udało się zachować swą odrębność pomimo prób rumunizacji podejmowanych po przyłączeniu tego obszaru do Rumunii w 1918 r. W latach 30. część tutejszych mieszkańców dała się porwać ideologii nazistowskiej. Spowodowało to, że Siedmiogród – podobnie jak inne skupiska mniejszości niemieckiej w Europie – wykorzystany został przez Hitlera jako rezerwuar rekrutów dla wykrwawiającego się Wehrmachtu. Mężczyźni często na siłę wcielani do armii pozostawali często po wojnie w Niemczech, obawiając się represji władz rumuńskich, sprowadzając później rodzinę i krewnych.
Po II wojnie światowej w Rumunii nie doszło do zorganizowanych akcji wypędzeń i wysiedleń ludności niemieckiej, jak to miało miejsce w innych krajach Europy Środkowej. Sasi w socjalistycznej Rumunii, jednak na ponad dziesięć lat po zakończeniu wojny traktowani byli jako obywatele drugiej kategorii. Ich domy i ziemię skonfiskowano, a około 30 tys. Sasów trafiło na roboty przymusowe do ZSRR. Ocalali, po zwolnieniu, często odsyłani byli do Austrii lub Niemiec. Pod koniec lat 50. sytuacja ludności zaczęła się poprawiać. Zwrócono im skonfiskowane domy, otwarto niemieckojęzyczne szkoły i duszpasterstwa, powstawała niemieckojęzyczna literatura, dozwolone było używanie języka niemieckiego w przestrzeni publicznej. Po Przemianach politycznych w Europie Środkowej, rozpoczęła się fala wyjazdów osiągająca swój szczyt pomiędzy 1990-91 rokiem, kiedy to prawie 80 proc. Sasów wyemigrowało do RFN, najczęstszym powodem była chęć poprawy sytuacji materialnej.
[edytuj] Liczba Sasów w XIX i XX wieku
Liczba niemieckojęzycznej ludności w Rumunii
- 1880: 211,748
- 1890: 217,640
- 1900: 233,019
- 1910: 234,085
- 1930: 745,421
- 1956: 384,708
- 1977: 359,109
- 1992: 119,462
- 2002: 60,088
