Sejm rozbiorowy
Z Wikipedii
Sejm Rozbiorowy – sejm skonfederowany działający w latach 1773-1775, powołany przez trzy ościenne mocarstwa zaborcze: Rosję, Prusy i Austrię, w celu zatwierdzenia cesji terytorium Rzeczypospolitej w czasie I rozbioru Rzeczypospolitej.
Zwołany 19 kwietnia 1773 na wcześniejsze żądanie ambasadora rosyjskiego Otto Magnusa von Stackelberga, posła pruskiego Gédéona Benoît i austriackiego Karla Reviczky`ego, którzy zamierzali przeprowadzić legalizację rozbiorów przez sejm. Jednocześnie mocarstwa utworzyły wspólny fundusz korupcyjny, z kasy którego miano opłacać przychylność posłów i senatorów.
Już 16 kwietnia 60 przekupionych posłów i 9 senatorów zawiązało konfederację, by nie dopuścić do jego zerwania i łatwiejszego przeforsowania akceptacji traktatów podziałowych. Marszałkiem konfederacji koronnej został Adam Poniński, całkowicie poddany Rosji. Jako marszałka konfederacji Wielkiego Księstwa Litewskiego wyznaczono Michała Hieronima Radziwiłła. Obradom sejmu przewodniczył Poniński, który jako jurgieltnik pobierał z ambasady rosyjskiej stałą roczną pensję w wysokości 24 000 dukatów.
Obradujący na Zamku Królewskim w Warszawie otoczeni zostali asystą wojska rosyjskiego. Podczas obrad próbę oporu stawili jedynie posłowie województwa nowogródzkiego i mińskiego: Tadeusz Rejtan, Samuel Korsak i Stanisław Bohuszewicz, lecz bezskutecznie (na nic zdało się wykradzenie przez Rejtana laski marszałkowskiej, co miało uniemożliwić rozpoczęcie obrad). Nikły opór złamały egzekucje wojskowe w domach oponentów, groźba rozszerzenia rozbiorów i spalenia Warszawy w przypadku jego kontynuowania.
Sejm wyłonił ze swojego grona 99. osobową delegację, składającą się z całkowicie zaufanych i kontrolowanych przez państwa ościenne posłów i senatorów, której zadaniem było podpisanie traktatów cesyjnych. 18 września 1773 delegacja podpisała traktaty podziałowe z przedstawicielami mocarstw.
30 września sejm zatwierdził traktat podziałowy. Wprowadził też pewne zmiany ustrojowe, powołując Radę Nieustającą przy królu, jako pierwowzór gabinetu ministrów, a także Komisję Edukacji Narodowej. Ponadto ustalił jednolity podatek, przywrócił cła generalne, ograniczył znacznie władzę hetmanów i unowocześnił struktury wojska. Szlachta uzyskała prawo zajmowania się handlem, rzemiosłem i bankowością, wreszcie zapowiedziano ulżenie doli chłopstwa.
W marcu 1775 podpisany został bardzo niekorzystny dla Rzeczypospolitej traktat handlowy z Prusami, który na wiele lat osłabił polski handel bałtycki.
11 kwietnia 1775 sejm zakończył swoją działalność.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Bibliografia
- Tadeusz Cegielski, Łukasz Kądziela, Rozbiory Polski 1772-1793-1795, Warszawa 1990
- Władysław Konopczyński Dzieje Polski nowożytnej, t. 2, Warszawa 1986
