Solomon Mogilewskij
Z Wikipedii
Solomon Grigoriewicz Mogilewskij, ros. Соломон Григорьевич Могилевский (ur. 1885, zm. 22 marca 1925), funkcjonariusz radzieckich organów bezpieczeństwa i wywiadu.
Urodził się w Pawłogradzie w guberni jekatierinosławskiej w rodzinie żydowskiego kupca. Brał udział w radzieckim ruchu rewolucyjnym, od 1903 był członkiem partii RSDPR. W 1904 był aresztowany przez carską ochranę. Po wyjściu z więzienia, wyemigrował do Szwajcarii, gdzie m.in. spotkał się z Leninem, po czym przystał do bolszewików i w 1906 powrócił do Rosji. Ukończył prawo na uniwersytecie. Podczas I wojny światowej w 1916 był zmobilizowany do armii rosyjskiej. Po rewolucji lutowej wszedł w skład rady mińskiej. Uczestniczył w rewolucji październikowej 1917. Następnie brał udział w organach sądowych bolszewików, m.in. trybunale rewolucyjnym 12. Armii. W 1918 skierowano go do Moskwy, do pracy w Ludowym Komisariacie Sprawiedliwości.
W 1919 został skierowany przez Komitet Centralny partii do pracy w Komisji Nadzwyczajnej do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem - WCzK. Działał w moskiewskiej organizacji Czeki, jako zastępca naczelnika oddziału moskiewskiego, biorąc aktywny udział w zwalczaniu członków organizacji kontrrewolucyjnych, m.in. "Nacjonalnyj centr". Od 1921 do wiosny 1922 był naczelnikiem Wydziału zagranicznego (INO) WCzK, następnie INO GPU, rozwijając działalność zagraniczną wywiadu. W 1922 został skierowany jako przedstawiciel GPU na Zakaukazie, jednocześnie przewodniczący zakaukaskiej Czeki i dowódca wewnętrznych i pogranicznych wojsk Federacji Zakaukaskiej. Jego zastępcą był Ławrientij Beria. Mogilewskij kierował pracą wywiadowczą m.in. wobec Turcji i Iranu. Za zlikwidowanie powstania mienszewików w Gruzji odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru (1924)
Zginął 22 marca 1925 w wypadku lotniczym z Aleksandrem Miasnikowem i Gieorgijem Atarbekowem, na skutek pożaru samolotu Junkers F 13, lecąc na konferencję do Suchumi (istnieją przypuszczenia, że mógł zostać zlikwidowany przez Berię).
- Wiele innych źródeł podaje, że zginął rozstrzelany podczas czystek stalinowskich pod koniec lat trzydziestych.
Jakow Dawtian (1920-1921) • Solomon Mogilewski (1921) • Michaił Trilisser (1921-1930) • Artur Artuzow (1930-1936) • Abram Słucki (1936-1938) • Zelman Pasow (1938) • Siergiej Szpigelglas (1938) • Paweł Sudopłatow (1938) • Władimir Diekanozow (1938-1939) • Paweł Fitin (1939-1946) • Piotr Kubatkin (1946) (VI-IX) • Piotr Fiodotow (1946-1949) • Siergiej Sawczenko (1949-1952) • Jewgienij Pitowranow (1952-1953) • Wasilij Riasnoj (1953- III-IV) • Aleksandr Paniuszkin (1953-1955) • Aleksandr Sacharowski (1956-1971) • Fiodor Mortin (1971-1974) • Władimir Kriuczkow (1974-1988) • Leonid Szebarszyn (1988-1991)
