Spółgłoska drżąca języczkowa
Z Wikipedii
Spółgłoska drżąca języczkowa - rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych, oznaczany w międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA symbolem [ʀ].
Spis treści |
[edytuj] Artykulacja
[edytuj] Opis
W czasie artykulacji tej spółgoski:
- modulowany jest strumień powietrza wydychany z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
- tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, jest to spółgłoska ustna
- prąd powietrza w jamie ustnej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka - spółgłoska środkowa
- tylna część języka dotyka języczka - jest to spółgłoska języczkowa
- wiązadła głosowe periodycznie drgają, spółgłoska ta jest dźwięczna
[edytuj] Warianty
Opisanej powyżej artykulacji może towarzyszyć dodatkowo:
- wzniesienie środkowej części grzbietu języka w stronę podniebienia twardego, mówimy wtedy o spółgłosce zmiękczonej (spalatalizowanej): [ʀʲ]
- przewężenie w gardle, mówimy spółgłosce faryngalizowanej spółgłosce: [ʀˤ]
- zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o labializowanej spółgłosce [ʀʷ]
[edytuj] Przykłady
- w języku francuskim: france [fʀɑ̃s], "Francja" (w niektórych dialektach; najczęstsza jest wymowa [ʁ])
- w języku niemieckim: rot [ʀoːt] "czerwony" (w niektórych dialektach; w innych w tym wyrazie występuje [r] lub [ʁ])
- w języku portugalskim: carro [ˈkaʀu] "samochód" (w wariancie europejskim)
Dwu‐ wargowe |
War‐ gowo‐ zębowe |
Zębowe | Dzią‐ słowe |
Zadzią‐ słowe |
Retro‐ fleksyjne |
Podnie‐ bienne |
Miękko‐ podnie‐ bienne |
Języcz‐ kowe |
Gar‐ dłowe |
Nagło‐ śniowe |
Krta‐ niowe |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nosowe | m | ɱ | n̪ | n | ɳ | ɲ | ŋ | ɴ | |||||||||
Zwarte | p b | p̪ b̪ | t̪ d̪ | t d | ʈ ɖ | c ɟ | k ɡ | q ɢ | ʡ | ʔ | |||||||
Szczelinowe | ɸ β | f v | θ ð | s z | ʃ ʒ | ʂ ʐ | ç ʝ | x ɣ | χ | ʁ | ħ | ʕ | ʜ | ʢ | h ɦ | ||
Półotwarte | β̞ | ʋ | ð̞ | ɹ | ɻ | j | ɰ | ||||||||||
Drżące | ʙ | r | * | ʀ | * | ||||||||||||
Uderzeniowe | * | ѵ | ɾ | ɽ | * | ||||||||||||
Boczne szczelinowe | ɬ ɮ | * | * | * | |||||||||||||
Boczne półotwarte | l | ɭ | ʎ | ʟ | |||||||||||||
Boczne uderzeniowe | ɺ | * | * | * |
|
|