Spółgłoska nosowa podniebienna
Z Wikipedii
Spółgłoska nosowa podniebienna to rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczanej symbolem: [ɲ].
Spis treści |
[edytuj] Artykulacja
[edytuj] Opis
W czasie artykulacji podstawowego wariantu [ɲ]:
- modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
- Mimo iż dochodzi do zablokowania przepływu powietrza przez tor ustny jamę ustną, podniebienie miękkie jest opuszczone i powietrze uchodzi przez nos – jest to spółgłoska nosowa
- prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej powietrze uchodzi wzdłuż środkowej linii języka – jest to spółgłoska środkowa
- tylna część języka dotyka podniebienia twardego – jest to spółgłoska podniebienna
- wiązadła głosowe periodycznie drgają, spółgłoska ta jest dźwięczna
[edytuj] Warianty
Opisanej powyżej artykulacji może towarzyszyć dodatkowo:
- przewężenie w gardle, mówimy spółgłosce faryngalizowanej spółgłosce: [ɲˤ]
- wzniesienie tylnej części grzbietu języka w kierunku podniebienia tylnego, mówimy spółgłosce welaryzowanej: [ɲˠ]
- zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o labializowanej spółgłosce [ɲʷ]
Między innymi w języku polskim występuje właściwie Spółgłoska nosowa środkowojęzykowo-podniebienna.
[edytuj] Przykłady
- w języku polskim: nie [ɲe]
- w języku czeskim: kůň [kuːɲ] "koń"
- w języku francuskim: montagne [mɔ̃taɲ] "góra"
- w języku hiszpańskim: enseñar [e̞nse̞ˈɲar] "uczyć"
- w języku serbsko-chorwackim: коњ/konj [koɲ] "koń"
- w języku słowackim: pečeň [ˈpɛtʃɛɲ] "wątroba"
- w języku węgierskim: nyolc [ɲolʦ] "osiem"
- w języku wietnamskim: nhai [ɲaɪ] "żuć"
[edytuj] Pisownia
- w polszczyźnie głoska ta jest zapisywana literą ń lub dwuznakiem ni (przed samogłoskami)
- w języku hiszpańskim występuje litera ñ, a w czeskim – ň
- w języku francuskim i włoskim stosuje się dwuznak gn
- w języku portugalskim i romanizacji języka wietnamskiego stosuje się dwuznak nh
Dwu‐ wargowe |
War‐ gowo‐ zębowe |
Zębowe | Dzią‐ słowe |
Zadzią‐ słowe |
Retro‐ fleksyjne |
Podnie‐ bienne |
Miękko‐ podnie‐ bienne |
Języcz‐ kowe |
Gar‐ dłowe |
Nagło‐ śniowe |
Krta‐ niowe |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nosowe | m | ɱ | n̪ | n | ɳ | ɲ | ŋ | ɴ | |||||||||
Zwarte | p b | p̪ b̪ | t̪ d̪ | t d | ʈ ɖ | c ɟ | k ɡ | q ɢ | ʡ | ʔ | |||||||
Szczelinowe | ɸ β | f v | θ ð | s z | ʃ ʒ | ʂ ʐ | ç ʝ | x ɣ | χ | ʁ | ħ | ʕ | ʜ | ʢ | h ɦ | ||
Półotwarte | β̞ | ʋ | ð̞ | ɹ | ɻ | j | ɰ | ||||||||||
Drżące | ʙ | r | * | ʀ | * | ||||||||||||
Uderzeniowe | * | ѵ | ɾ | ɽ | * | ||||||||||||
Boczne szczelinowe | ɬ ɮ | * | * | * | |||||||||||||
Boczne półotwarte | l | ɭ | ʎ | ʟ | |||||||||||||
Boczne uderzeniowe | ɺ | * | * | * |
|
|