Spółgłoska boczna dziąsłowa
Z Wikipedii
Spółgłoska boczna półotwarta dziąsłowa - rodzaj dźwięku spółgłoskowego. W systemie IPA i X-SAMPA oznaczana jest symbolem [l].
[edytuj] Artykulacja
- powietrze jest wydychane z płuc - jest to spółgłoska płucna egresywna
- podniebienie miękkie i języczek blokują wejście do nosa - jest to spółgłoska ustna.
- czubek języka dotyka dziąseł - jest to spółgłoska dziąsłowa
- czubek języka przylega ściśle do dziąseł, ale wydychane powietrze przepływa po bokach języka - jest to spółgłoska boczna.
- powietrze przepływa przez jamę ustną bez turbulencji - jest to spółgłoska półotwarta
- więzadła głosowe drżą - jest to zasadniczo spółgłoska dźwięczna, choć wariant bezdźwięczny pojawia się w otoczeniu spółgłosek bezdźwięcznych, np. w wyrazie myśl.
[edytuj] Warianty
Opisanej powyżej artykulacji może towarzyszyć dodatkowo:
- wzniesienie środkowej części grzbietu języka w stronę podniebienia twardego, mówimy wtedy o spółgłosce zmiękczonej (spalatalizowanej): [lʲ]
- wzniesienie tylnej części grzbietu języka w kierunku podniebienia tylnego, mówimy spółgłosce welaryzowanej: [lˠ]
- przewężenie w gardle, mówimy spółgłosce faryngalizowanej spółgłosce: [lˤ]
- zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o labializowanej spółgłosce [lʷ]
[edytuj] Przykłady
- w języku polskim: lot [lɔt]
- w języku angielskim (Received Pronunciation): let [lεt] "pozwolić"
- przed spółgłoskami i na końcu wyrazu występuje w standardowej angielszczyźnie spółgłoska boczna dziąsłowa welaryzowana
- w języku czeczeńskim: yalx [jalx] "sześć"
- w języku francuskim: elle [εl] "ona"
- w języku mandaryńskim: 老 / lǎo [lao214] "stary"
- w języku szwedzkim: allt [alt] "wszystko"
Dwu‐ wargowe |
War‐ gowo‐ zębowe |
Zębowe | Dzią‐ słowe |
Zadzią‐ słowe |
Retro‐ fleksyjne |
Podnie‐ bienne |
Miękko‐ podnie‐ bienne |
Języcz‐ kowe |
Gar‐ dłowe |
Nagło‐ śniowe |
Krta‐ niowe |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nosowe | m | ɱ | n̪ | n | ɳ | ɲ | ŋ | ɴ | |||||||||
Zwarte | p b | p̪ b̪ | t̪ d̪ | t d | ʈ ɖ | c ɟ | k ɡ | q ɢ | ʡ | ʔ | |||||||
Szczelinowe | ɸ β | f v | θ ð | s z | ʃ ʒ | ʂ ʐ | ç ʝ | x ɣ | χ | ʁ | ħ | ʕ | ʜ | ʢ | h ɦ | ||
Półotwarte | β̞ | ʋ | ð̞ | ɹ | ɻ | j | ɰ | ||||||||||
Drżące | ʙ | r | * | ʀ | * | ||||||||||||
Uderzeniowe | * | ѵ | ɾ | ɽ | * | ||||||||||||
Boczne szczelinowe | ɬ ɮ | * | * | * | |||||||||||||
Boczne półotwarte | l | ɭ | ʎ | ʟ | |||||||||||||
Boczne uderzeniowe | ɺ | * | * | * |
|
|