Spółgłoska zwarto-otwarta

Z Wikipedii

Spółgłoski zwarto-otwarte powstają, gdy w czasie artykulacji dochodzi do zwarcie i równocześnie otwarcia innego kanału (ustnego lub nosowego), którym uchodzi powietrze lub zwarcia i otwarcia następują szybko po sobie.

Spis treści 1 Artykulacja 2 Przykłady 3 Przykłady w języku polskim 4 Terminologia 5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Artykulacja

Można wyróżnić zasadniczo trzy typy artykulacji zwarto-otwartej:

• artykulacja nosowa - w jamie ustnej dochodzi o zwarcia, ale podniebienie miękkie jest opuszczone i powietrze może uchodzić przez jamę nosową
• artykulacja drżąca - polegająca na serii szybkich zwarć i rozwarć w jamie ustnej
• artykulacja boczna - dochodzi o częściowego zwarcia jamie ustnej, ale powietrze może wydostawać równocześnie innym torem ustnym.

Dwie ostatnie artykulacje określamy jako płynne.

Spółgłoski zwarto-otwarte są zwykle dźwięczne i w wielu językach mogą być elementem sylabotwórczym. Cechy te zbliżają spółgłoski do samogłosek.

[edytuj] Przykłady

W międzynarodowym alfabecie fonetycznym IPA wymienione są m.in. następujące głoski zwarto-otwarte:

• spółgłoska nosowa
  • dwuwargowe: [m] posłuchaj ^*
  • wargowo-zębowe: [ɱ] posłuchaj ^*
  • dziąsłowe: [n] posłuchaj ^*
  • z retrofleksją: [ɳ] posłuchaj ^*
  • podniebienne: [ɲ] posłuchaj ^*
  • miękkopodniebienne: [ŋ] posłuchaj ^*
  • języczkowe: [ɴ] posłuchaj ^*
• drżące:
  • dwuwargowe: [ʙ] posłuchaj ^*
  • dziąsłowe: [r] posłuchaj ^*, [ɾ] posłuchaj ^*
  • z retrofleksją: [ɽ] posłuchaj ^*
  • języczkowe: [ʀ] posłuchaj ^*
• boczna:
  • dziąsłowe: [l] posłuchaj ^*, [ɫ] posłuchaj ^*, [ɺ]
  • z retrofleksją: [ɭ] posłuchaj ^*
  • podniebienne: [ʎ] posłuchaj ^*
  • miękkopodniebienne: [ʟ]

[edytuj] Przykłady w języku polskim

W języku polskim występują następujące spółgłoski zwarto-otwarte:

• nosowe: [n], [ɲ], [ŋ]
• drżące: [r], [ɾ]
• boczna: [l], [ɫ]

[edytuj] Terminologia

Spółgłoski zwarto-otwarte to inaczej spółgłoski sonorne lub półspółgłoski. Spółgłoski zwarto-otwarte tworzą razem ze spółgłoskami półotwartymi klasę sonantów (rzadziej stosowana nazwa sonorantów). Określenie spółgłoski półotwarte używane też jest zamiennie z terminem spółgłoski zwarto-otwarte.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Spółgłoski nosowe w języku malajalam
• Spółgłoski boczne i drżące w języku toda