SS Warszawa

Z Wikipedii

SS Warszawa – polski statek pasażersko-drobnicowy, ex "Smolensk".

Spis treści 1 Historia 1.1 Pod polską banderą 1.2 Służba podczas II wojny światowej 2 Opis 3 Dane 4 Kapitanowie 5 Bibliografia

[edytuj] Historia

Statek zbudowany został w Wielkiej Brytanii, w stoczni William Doxford & Sons w Sunderland pod nazwą "Smoleńsk", na zamówienie duńskiego aramtora DFDS dla Rosyjskiego Północno-Zachodniego Towarzystwa Żeglugowego z 28 lutego 1914. Stępkę położono w sierpniu 1914, a statek wodowano 19 grudnia 1914. Z powodu wojny statek po ukończeniu nie trafił do zamawiającego, lecz w listopadzie 1916 został przejęty przez Ellerman's Wilson Line i w 1920 zakupiony przez nią od DFDS. W latach 1920–1928 pod nazwą "Smolensk" obsługiwał głównie połączenia portów angielskich z Gdańskiem.

[edytuj] Pod polską banderą

W grudniu 1928 statek został zakupiony przez polsko-brytyjskiego armatora Polsko-Brytyjskie Towarzystwo Okrętowe w Gdyni (Polbryt), a przejęty w kwietniu 1929. Następnie, pływał on na linii Polska – Anglia, z Gdyni do Hull lub Londynu, przewożąc w obie strony ładunki drobnicowe i pasażerów – głównie emigrantów do Anglii (docelowo kierujących się do USA). Od pierwszej połowy lat 30. wykorzystanie "Warszawy" stało się mniej intensywne, wobec zakupu przez Polbryt nowszych statków. W 1934 pływała w czarterze PTTO w rejsach wycieczkowych po Bałtyku, do Leningradu, Rygi i Tallinna.

Do wiosny 1935 statek przeszedł remont połączony z przebudową – wyposażono go w wygodniejsze kabiny pasażerskie III klasy, w miejsce dotychczasowych pomieszczeń pasażersko-towarowych w międzypokładziach. Od kwietnia 1935 "Warszawa" pływała na linii pasażerskiej z Gdyni do Hawru we Francji, zawijając także do Londynu, Dover, Cherbourga, transportując głównie emigrantów wybierających się docelowo do Ameryki Południowej, a także ładunki.

26 grudnia 1938 "Warszawa" zderzyła się w Kanale Kilońskim z niemieckim statkiem "Christian Russ", z przyczyny nagłego skrętu niemieckiego statku. "Warszawa" odniosła niewielkie uszkodzenia, a jej załoga pomogła w gaszeniu pożaru, który wybuchł na "Christian Russ".

[edytuj] Służba podczas II wojny światowej

Wybuch II wojny światowej zastał "Warszawę" w Hawrze. 15 września 1939 statek został wysłany z Dunkierki w ramach małego konwoju z francuskim sprzętem wojennym dla Polski, który miał być dostarczony przez Morze Czarne i Rumunię, lecz wobec rozwoju sytuacji w Polsce po 17 września 1939, konwój został rozładowany w Breście. Następnie, "Warszawa" była używana do ewakuacji polskich żołnierzy i uchodźców, przedzierających się do Francji. Przez adaptację ładowni, ilość miejsc pasażerskich zwiększono do 564. Od listopada 1939 do czerwca 1940 statek przewiózł w 10 rejsach 5418 polskich uchodźców z Grecji (Pireus) i Jugosławii (Split) do Francji (od maja 1940 – do Libanu). Po kapitulacji Francji, 20 czerwca 1940 statek został zaaresztowany przez władze francuskie w Bejrucie, jednakże przy cichej pomocy ze strony francuskiej marynarki wojennej, zdołał następnie uciec z portu i 22 czerwca 1940 dopłynął do Hajfy pod administracją brytyjską. Od sierpnia do listopada 1940 statek w dalszym ciągu przewoził polskich uchodźców z Mersin w Turcji do Palestyny, przewożąc w ciągu 7 rejsów ok. 3530 osób (łącznie statek wyewakuował ok. 9000 osób).

Od stycznia 1941 statek pływał jako brytyjski transportowiec wojenny (HMTS "Warszawa") na Morzu Śródziemnym z portów egipskich, transportując m.in. żywność dla wojska, ale także jeńców, rannych i żołnierzy; zawijajac m.in. do Tobruku. Brał udział w ewakuacji żołnierzy alianckich i ludności z Grecji i Krety, a w czerwcu 1941 jeszcze raz polskich uchodźców z Mersin. 16 czerwca 1941 odniósł niewielkie uszkodzenia od odłamków bomb podczas ataku lotnictwa.

Statek został storpedowany przez niemiecki okręt podwodny U 559 w drodze do Tobruku 26 grudnia 1941 o 14.29 w rejonie Marsa Matruh, u brzegów Libii, płynąc w małym konwoju. Otrzymał dwie torpedy: pierwsza urwała rufę, śrubę i ster, po czym został dobity drugą torpedą w nocy o 19.30 w czasie holowania. Zginęło 4 członków załogi i ok. 25 żołnierzy. "Warszawa" była jednym z najbardziej zasłużonych polskich transportowców podczas II wojny światowej.

W roku 1938 Polbryt zamówił jego następcę, statek Warszawa II, lecz nie otrzymał go. Po wybuchu wojny została przejęta przez Niemcy i przemianowana na "Bolkoburg".

[edytuj] Opis

Statek miał dwa pokłady oraz pokład spacerowy. Ładownia chłodzona o pojemności 700 m². Początkowo zabierał ok. 600 pasażerów, z tego kilkudziesięciu w kabinach i resztę w międzypokładziach. Po modernizacji z 1935 zainstalowano w międzypokładziach kabiny pasażerskie dla mniejszej liczby pasażerów (maks. 322), rezygnując z możliwości alternatywnego przewożenia tam towarów.

[edytuj] Dane

• znak: SPBS
• armator: Polbryt
• pojemność:
  • brutto: 2487 BRT
  • netto: 1534 NRT
• nośność: 2750 t DWT (do 1934), 2254 t DWT (od 1935)
• wymiary
  • długość: 91,5 m
  • długość między pionami: 87,4 m
  • szerokość: 12,4 m
  • zanurzenie: 5,6 m
• napęd: maszyna parowa potrójnego rozprężania, trzycylindrowa o mocy 1500 KM
• prędkość maks.: 12 w (realnie 8–9)
• załoga: ok. 50
• pasażerowie:
  • do 1934: ok. 600 (kilkanaście kabinowych, pozostałe emigranckie w międzypokładziu)
  • od 1935: 311–322 (8 klasy I, 71 klasy II, 232 klasy III, 11 zapasowych i w szpitaliku)

[edytuj] Kapitanowie

• 1929–? – Stanisław Bonifacy Łabęcki
• ? – 1938 – styczeń 1940 – Jan Ćwikliński
• od stycznia 1940 do zatonięcia – Tadeusz Meissner.

[edytuj] Bibliografia

• Jerzy Miciński: "Księga statków polskich 1918–1945, tom 2", Gdańsk 1997, ISBN 83-86181-31-1