Stanisław Poniatowski (podskarbi litewski)

Z Wikipedii

Stanisław Poniatowski
Stanisław Poniatowski
Ciołek
Data urodzenia	23 listopada 1754
Miejsce urodzenia	Warszawa
Data śmierci	13 lutego 1833
Miejsce śmierci	Florencja
Rodzina	Poniatowski
Rodzice	Kazimierz Poniatowski Apolonia Ustrzycka
Małżeństwo	Kassandra Lucci
Dzieci	(oficjalnie): Józef Michał Poniatowski Karol Poniatowski

Stanisław Poniatowski herbu Ciołek (ur. 23 listopada 1754 w Warszawie - zm. 13 lutego 1833 we Florencji), syn Kazimierza, podskarbi wielki litewski.

Szef Regimentu Gwardii Pieszej Koronnej 1782-1789, starosta podolski, 1784-1791 podskarbi wielki litewski, wielokrotny poseł (m.in. marszałek sejmu w 1780, na którym bronił Kodeksu Zamoyskiego, od 1776 członek Komisji Edukacji Narodowej. Wykształcony, zdolny i uczciwy, ulubieniec Stanisława Augusta, który starał się zapewnić mu - drogą układów z Katarzyną II następstwo tronu, wprowadzając w świat wielkiej polityki: m.in. w 1780 towarzyszył Katarzynie II podczas jej spotkania z Józefem II w Połocku i Mohylewie, następnie został mianowany marszałkiem Rady Nieustającej. Należał do przywódców stronnictwa królewskiego, jednak krytycznie ocenił Konstytucję 3 Maja i po jej ogłoszeniu wyjechał z kraju.

Zainteresowany sztuką, założył w Warszawie szkołę malarstwa. Natomiast w swych rozległych dobrach na Ukrainie przeprowadził reformy czynszowe. Po rozbiorach i sprzedaży majątków na ziemiach polskich, mimo otrzymanego od Rosji tytułu rzeczywistego radcy stanu, osiadł w Austrii, a następnie w Rzymie, gdzie nabył willę przy Via Flaminia i zgromadził światowej sławy kolekcję obrazów, rzeźb i kamei (sprzedana 1826 Anglikowi Sykesowi), oraz znaczną część archiwum Stanisława Augusta.

We Włoszech, naprzeciwko jego rezydencji, mieszkała szewcowa Kassandra Lucci, która była często bita przez męża. Udała się pod ochronę księcia i pomimo braku papieskiego pozwolenia na jej rozwód, mieli kilkoro dzieci, uznanych za nieślubne. Dwie córki i trzech synów mogło zatem dziedziczyć nazwisko, ale nie tytuł książęcy.

W 1820 książę przenosi się do Toskanii do nowo nabytych dóbr Monte Rotondo. W 1830 po śmierci męża Kassandry książę bierze z nią ślub, a trzy lata później umiera jako ostatni uprawniony do polskiego tytułu książęcego.

Miał dwóch synów naturalnych, uprawnionych przez niego przed śmiercią: Józefa Michała Poniatowskiego, kompozytora operowego i dyplomatę włoskiego oraz francuskiego, oraz Karola. W 1848 dwaj synowie księcia uzyskali włoski tytuł książęcy i dali oni początek istniejącej do dzisiaj włosko-francuskiej linii książąt Poniatowskich di Monte Rotondo.

Córki księcia wyszły za mąż za włoskich arystokratów, a jedna z wnuczek margrabianka Maria Anna di Ricci została żoną słynnego Aleksandra Walewskiego, naturalnego syna cesarza Napoleona I i Marii Walewskiej.

Pozostawił opis podróży Dyaryusz podróży w roku 1784 na dniu 11 maja w kraje niemieckie przedsięwziętej. Rkps Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, sygn. 1808/I; ed.: Stanisława księcia Poniatowskiego Diariusz podróży w roku 1784 w kraje niemieckie przedsięwziętej. Wyd. Jacek Wijaczka. Wydaw. AŚ, Kielce 2002. «Prace Instytutu Historii Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach», nr 30. ISBN 83-7133-160-6