Stefan Kozłowski (działacz ludowy)
Z Wikipedii
Stefan Rafał Kozłowski (ur. 22 lipca 1859 w Rembieszycach, zm. 14 kwietnia 1908 w Warszawie) – działacz społeczny i rolniczy, założyciel Towarzystwa Rolniczego Kieleckiego, właściciel majątku Przybysławice.
[edytuj] Życiorys
Syn Bronisławy z Radziejowskich i Romualda Kozłowskiego, właściciela wsi Rembieszyce, Lipnica i Wola Tesserowa; brat Ireny W. Kosmowskiej, literatki, publicystki i działaczki społeczno-oświatowej. Żonaty z Marią Strasburger (1891), córką Leona Strasburgera. Ojciec - Leona Kozłowskiego profesora archeologii, premiera rządu RP w l. 1934-1935, Tomasza Kozłowskiego legionisty, posła na Sejm RP w l. 1930-1939 i Anieli Kozłowskiej profesor botaniki; dziadek Stefana Kozłowskiego - geologa i ekologa.
Wychowywał się w rodzinie znanej z patriotycznej tradycji - jego pradziadek Teodor Radziejowski, pułkownik wojsk polskich, walczył w kampaniach 1792, 1794, 1806-1807, 1809 i 1812 r. Podczas Powstania styczniowego dwór w Rembieszycach położony niedaleko wiernej rzeki udzielał pomocy i schronienia oddziałom powstańczym.
W 1882 r. ukończył z wynikiem bardzo dobrym wydział rolniczy Politechniki Ryskiej uzyskując stopień agronoma. Podczas studiów w Rydze był współzałożycielem korporacji studenckiej Arkonia i autorem deklaracji ideowej Arkonii znanej jako tzw. Podanie Kozłowskiego.
W l. 1883 - 1895 administrował majątkami w Woli Tesserowej i Rembieszycach. Od 1895 r. właściciel majątku Przybysławice k. Miechowa. Jeden z inicjatorów wskrzeszenia Towarzystwa Rolniczego w Królestwie Polskim, w l. 1896-1898 starał się o uzyskanie zgody na jego utworzenie w Petersburgu. W powstałym w l. 1898-1899 Towarzystwie Rolniczym Kieleckim zorganizował i prowadził dział handlowy, najpierw w Kielcach a od 1906 r. w Lublinie. Współinicjator utworzenia chłopskiej organizacji rolniczej "Jutrzenka" i jeden z głownych organizatorów wystawy rolniczej w Miechowie w 1903 r. W 1905 r. założył pierwsze w powiecie miechowskim wiejskie Kółko Rolnicze w Przybysławicach, w 1907 r. wspólnie z żoną ufundował ochronkę i zorganizował tajną szkołę. Czynnie wspierał działalność oświatową i wydawniczą prowadzoną przez Konrada Prószyńskiego.
Inicjował i organizował akcje upamiętniania postaci wielkich Polaków. W 1900 r. ufundował 2-metrową, marmurową tablicę pamiątkową w kościele parafialnym w Złotnikach w dwusetną rocznicę urodzin Stanisława Konarskiego. Był inicjatorem wystawienia pierwszego w Królestwie Polskim pomnika Stanisława Staszica, odsłoniętego 2 września 1906 r. w parku miejskim w Kielcach.
W 1905 r. za organizowanie akcji wprowadzania języka polskiego do administracji gminnej został wydalony z granic Królestwa Polskiego do Petersburga, gdzie starał się (m.in. u hrabiego Tołstoja) o koncesje dla szkół polskich. Działał w utworzonej w 1906 r. Polskiej Macierzy Szkolnej, publikował artykuły w czasopismach (m.in. Naród, Gazeta Codzienna, Gazeta Kielecka).
Wspierał czynnie ruch narodowy na Śląsku, zwłaszcza działalność Wojciecha Korfantego. Należał do Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego.
Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim (kwatera 33 rząd 6). Tablica pamiątkowa ku czci Stefana Kozłowskiego ufundowana przez Towarzystwo Rolnicze Kieleckie znajduje się w prezbiterium kościoła pariafialnego w Szreniawie.
[edytuj] Bibliografia
Publikacje
- Stefan Kozłowski Miejsce urodzenia X. St. Konarskiego, w: Ateneum T.II, 1901
- Stefan Kozłowski Zasady kooperacyi wobec naszych spółek i stowarzyszeń, Kielce 1904
- Stefan Kozłowski Pamięci Staszica., Kielce 1906, Druk "Gazety Kieleckiej"
Żródła
- Walery Gostomski Z głębin duszy polskiej. Wspomnienie o ś.p. Stefanie Kozłowskim, Kraków 1908, Gebethner i Spółka
- Juliusz Zdanowski Przewodnicy, w: Gazeta rolnicza. Zeszyt Kielecki 1898-1928, Warszawa 1928
- Księga pamiątkowa "Arkonji", Warszawa 1929
- Zofia Budkowa Kozłowski Stefan Rafał, w: Polski Słownik Biograficzny, Tom XV/1 Zeszyt 64, Wrocław 1970, Ossolineum
- Władysław Niedziela Kronika wsi Przybysławice wyrosłej na ziemi miechowskiej, w: Znak. Miesięcznik Nr 1-2/1985, ISSN 0044-448-X
- Stefan Kozłowski Życie społeczne wsi Przybysławice w powiecie miechowskim, w: Niepodległość i pamięć, t. 18, Warszawa 2002, Muzeum Niepodległości, ISSN 1427-1443
[edytuj] Linki zewnętrzne
- [1] Podanie Kozłowskiego z 1881 r. (deklaracja ideowa Arkonii)