Uście nad Łabą

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°39' N 14°02' E50.65 14.0333333 (Uście nad Łabą)

Uście nad Łabą

Herb Uścia nad Łabą

Czechy

Jan Kubata

93,95 km²

Położenie

50° 39' N
14° 02' E

Wysokość

218 m n.p.m.

Ludność (2005)
• liczba ludności
• gęstość

94 203
1003 os./km²

Kod pocztowy

400 01

Tablice rejestracyjne

Podział miasta

4 dzielnice

Miasta partnerskie

Halton

Chemnitz

Władymir

Położenie na mapie kraju

Uście nad Łabą

Strona internetowa miasta

Stacja kolejowa Uście nad Łabą-Střekov

Panorama miasta

Łaba oraz Mariańska Skała

Větruše

Uście nad Łabą (czes. Ústí nad Labem, niem. Aussig an der Elbe) - miasto w Czechach, stolica kraju usteckiego. Według danych z 31 grudnia 2004 powierzchnia miasta wynosiła 9 395 ha, a liczba jego mieszkańców 93 859 osób.

[edytuj] Nazwa miasta

W języku czeskim słowo ústí oznacza ujście rzeki. W tym przypadku odnosi się do ujścia rzeki Bíliny do Łaby, które znajduje się nieopodal centrum miasta.

[edytuj] Położenie i komunikacja

Uście nad Łabą leży u podnóża Rudaw. Od południa i wschodu miasto otaczają České středohoří (wysokość do 836 m n.p.m.). Obecnie przez miasto przebiegają znaczące korytarze komunikacyjne drogowe, kolejowe i rzeczne.

Komunikacja drogowa - Uście nad Łabą leży na starym szlaku handlowym przebiegającym wzdłuż Wełtawy i Łaby, łączącym Pragę z Dreznem. Obecnie w miejscu wąskiej drogi krajowej ma powstać autostrada D8 Praga - granica z Niemcami (dalej A17 w kier. Drezna), której fragment przy Usti został oddany do użytku pod koniec 2006. Inną, ważną trasą jest E442, biegnąca u podnóża Rudaw w kierunku wschód-zachód, łącząca Karlowe Wary, Liberec, Hradec Kralove i Ołomuniec z Żyliną.
Komunikacja kolejowa - Uście nad Łabą jest jednym z najważniejszych węzłów kolejowych w północnych Czechach. Krzyżują się tu linie kolejowe:
- 090: Praga - Uście nad Łabą - Děčín - granica państwa (i dalej do Drezna),
- 130: Uście nad Łabą - Chomutov (i dalej do Karlowych Warów i Chebu),
- 073: Uście nad Łabą-Střekov - Děčín (na prawym brzegu Łaby)
- 072: Uście nad Łabą - Lysá nad Labem - Podiebrady
  W granicach miasta znajduje się kilka przystanków osobowych oraz 3 stacje kolejowe:
- Ústí nad Labem hlavní nádraži (dw. główny)
- Ústí nad Labem západ
- Uście nad Łabą-Střekov
Komunikacja rzeczna - Towary były spławiane Łabą już od czasów średniowiecza. Obecnie Łaba jest spławna i żeglowna na odcinku od Pardubic do Hamburga.

[edytuj] Historia

Najstarsze ślady człowieka u ujścia Bíliny do Łaby datowane są na okres neolitu. Pierwsi Słowianie pojawili się na przełomie VIII i IX wieku. Pierwsze wzmianki o Uściu nad Łabą jako o ośrodku handlu pochodzą z 993. Po raz kolejny miasto jest wymieniane w liście litomierzyckiego biskupa z roku 1056. Miasto otrzymało prawa miejskie z rąk Przemysła Ottokara II Wielkiego w XIII wieku, razem z Litomierzycami i Žatecem - co czyni je jednym z najstarszych miast północnych Czech. W 1423 cesarz Zygmunt Luksemburski oddał miasto w zastaw Fryderykowi I Miśnieńskiemu. W 1426 miasto zostało oblężone i zdobyte przez Husytów. Przez trzy lata stało w ruinie, po czym odbudowano je w 1429. Znacznie ucierpiało podczas wojen: trzydziesto- i siedmioletniej. Kolejne zniszczenia pochodzą z okresu wojen napoleońskich. W lecie 1813 w Přestanovie i Varvažovie miały miejsce dwie duże bitwy. Wyniszczone wojnami Uście nad Łabą w roku 1830 liczyło zaledwie 2000 obywateli. Miasto zachowało średniowieczny charakter do połowy XIX wieku. W późniejszym okresie przeszło gwałtowną transformację. Odkrycie złóż węgla brunatnego spowodowało jego wydobycie na dużą skalę. W Uściu nad Łabą zaczął rozwijać się przemysł chemiczny, tekstylny, garbarski, papierniczy i szklarski. W celu usprawnienia transportu średniowieczne bramy miejskie zostały zniszczone. W 1851 roku ukończono budowę linii kolejowej łączącej Pragę z Dreznem. W 1867 roku powstał działający do dziś browar w dzielnicy Krásné Březno, produkujący piwo Zlatopramen. Rozwój przemysłu spowodował wzrost ludności - w 1910 Uście nad Łabą z liczbą mieszkańców przekraczającą 40000 było piątym co do wielkości miastem Czech. 9 października 1938 miasto, tak jak całe Sudety zajęli Niemcy. W dniach 17 - 19 kwietnia 1945 roku miasto zostało zbombardowane przez amerykańskie samoloty. Nalot zniszczył 572 domy i kosztował życie ponad 500 ludzi. W tym samym roku, 31 lipca miał miejsce lincz ludności niemieckej - śmierć poniosło około 100 Niemców.

[edytuj] Zabytki

Zamek Střekov z XIV wieku.
Gotycki kościół Wniebowzięcia NMP (Nanebevzetí Panny Marie) - zbudowany w 1318, następnie zniszczony podczas wojen husyckich w 1426. Odbudowany w latach 1452 - 1530. W rekonstrukcji brali udział najwięksi czescy architekci. Podczas amerykańskiego bombardowania w 1945 wieża kościoła przechyliła się o 1,98 metra i jest obecnie najbardziej krzywą wieżą w Czechach.
Kościół świętego Wojciecha - na miejscu kościoła z 1181 roku, w 1731 wybudowano barokową świątynię dla zakonu Dominikanów.
Ratusz w stylu empire z lat 1847 - 1848
Liczne, ciekawe architektonicznie budynki przemysłowe z końca XIX wieku.
Rezydencje przy ulicy Churchilla i Dvořáka zbudowane w latach 20. XIX wieku w stylu eklektycznym z elementami antyku, renesansu i klasycyzmu.
Ogród zoologiczny utworzony w 1908 - na powierzchni 26 ha żyje blisko 1300 zwierząt.
Pałacyk Větruše - wybudowany w 1847 roku na szczycie wzgórza. Po pożarze w 2000 kupiony przez miasto i odrestaurowany w latach 2002 - 2004. Obecnie mieści restaurację, doskonały punkt widokowy na miasto.

[edytuj] Związani z miastem

Anton Rafael Mengs, niemiecki malarz i teoretyk sztuki, jeden z prekursorów neoklasycyzmu w malarstwie, urodził się w Usti 12 marca 1728

[edytuj] Demografia

Rok	1970	1980	1991	2001	2003	2004
Liczba ludności	79 544	89 272	98 178	95 436	94 105	93 859

Dane demograficzne za rok 2004

Liczba ludności	93 859
Liczba mężczyzn	45 206
Liczba kobiet	48 653
0-14 lat	14 958
15-59 lat	61 503
60 lat i więcej	17 398
Urodzenia	1084
Zgony	989
Przyrost naturalny	95
Saldo migracji	- 341