Umowa spisana w Słupsku w 1337 roku

Z Wikipedii

Umowa spisana w Słupsku w 1337 roku - W roku 1337, w obecności licznych świadków został spisany w mieście Słupsku dokument, określający strony oraz zakres i warunki sprzedaży terenów położonych wzdłuż rzeki Słupi poczynając od jej ujścia, aż po Bruskowo i Machowino.

Spis treści 1 Przyczyny powstania dokumentu 2 Grodzisko w Ustce 3 Moneta wymieniana w dokumencie 4 Przypisy 5 Bibliografia 6 Zobacz też

[edytuj] Przyczyny powstania dokumentu

Przyczyną powstania takiego dokumentu była możność korzystania z posiadanego już wcześniej prawa mieszkańców miasta Słupska m. in. do, „(...)wolnej od cła i opłat, przez budowanie żadnych jazów nie krępowanej żeglugi na rzece od miasta w dół aż do morza,....(...)” Dokument określający te uprawnienia został sporządzony i podpisany w dniu 9 września 1310 r. w miejscowości Krępcewo pod Pyrzycami.

W zamyśle miały powstać dobre warunki do rozwoju żeglugi i handlu morskiego. Zaistniała chęć stworzenia dużego portu morskiego tym samym dużego i silnego ośrodka miejskiego. Słupszczanie otrzymali zezwolenie na swobodną i wolną od cła żeglugę na Słupi od miasta aż do morza. Zakaz budowania jazów i innych trwałych urządzeń, mogących stanowić przeszkodę dla ruchu łodzi lub statków rzecznych jest uzupełnienie tych specjalnych uprawnień. Miasto zyskało prawo posiadania 6 łodzi rybackich zwanych bordynkami.

[...] Przywileje „morskie" Słupska zostały rozszerzone już w trzy lata później. W wystawionym 2 lutego 1313 r. dokumencie margrabiowie przekazali miastu pas ziemi szerokości 5 prętów (około 19 m) wzdłuż obu brzegów rzeki, umożliwiający włóczkom ciągnięcie łodzi, oraz znieśli ograniczenia dotyczące wykorzystania statków wynikające z przywileju z 1310 r. Na mocy tego dokumentu miasto uzyskało też prawo kupna lasu i pastwisk położonych nad rzeką Słupią (40 łanów)...

...Rada miejska Słupska przejęła Ustkę z prawem dziedziczenia i pełnym sądownictwem. W dokumencie nabycia Ustki Święcowie występowali jako zwierzchnicy feudalni odstąpionych ziem, chociaż te, jako część ziemi słupskiej, w drodze zastawu były w latach 1329—1341 w posiadaniu Zakonu Krzyżackiego. Święcowie jako zwierzchni właściciele odsprzedanych miastu dóbr za nieznaną sumę, zwolnili Słupsk od wszelkich ciężarów, czynszów, prac i innych powinności należnych im tytułem sprawowania władzy zwierzchniej, właściwej panującemu, oraz zobowiązali się wziąć mieszkańców odsprzedanych dóbr w opiekę i bronić ich na równi z poddanymi zamieszkującymi ich posiadłości. Rada miejska Słupska, jako dowód uznania zwierzchniej władzy Święców w stosunku do Ustki i przyległych terenów oraz swej od nich zależności zobowiązała się dostarczać Święcom i ich dziedzicom corocznie w dniu Św. Marcina (11 XI) parę skórzanego obuwia wartości 8 solidów słowiańskich lub jej równowartość . [...]^[1]

[edytuj] Grodzisko w Ustce

Powyższy dokument jest dokumentem kancelarii. Co do takich dokumentów to są one z reguły uznawane za pełnowartościowe źródło. W tym bowiem przypadku dokument spisywany był w obecności dwóch zainteresowanych stron, każda z nich mogła zweryfikować dane zawarte w dyplomie z faktyczną sytuacją. Imiennie wspomniano o świadkach. Oczywiście są falsyfikaty, jak np.: osławiony falsyfikat mogileński. Jednakże w tym przypadku zakłamana może być data wystawienia dokumentu oraz wzmianki o nadaniach jakichś obszarów czy wsi danej osobie (instytucji - np.: klasztorowi). Natomiast niemożliwym do zafałszowania byłoby "wymyślenie" grodziska czy innego elementu topograficznego, który został wspomniany w danym dokumencie jako np: korelat granicy posiadłości ziemskiej.

Tak więc wynika z powyższego, że miejsce takie jest określone w dokumencie jako:

“...nec non totum et integrum portum Stolpesmunde dictum, penes aquam stolpensem tam ab una quam alia parte situm,..”

„...jak również cały i niepodzielny port Ustka, położony po obu stronach rzeki Słupi,...”

W treści występują jeszcze takie nazwy własne jak; Rügenuuald, Dünnouu, posiadają one przegłos samogłoski “u”, który to sposób zapisu głosek jest łacinie obcy. Uczeni z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, prof. Włodzimierz Ziętara i prof. Janusz Tandecki zaakceptowali taką pisownię w omawianym dyplomie.

Sama ta warownia u brzegu morza musiała istnieć od chwili nadawania się mierzei do stworzenia warowni, już po czasie przybycia tu Słowian. Podobne miejsce w Kołobrzegu- Budzistowie powstało w IXw.

[edytuj] Moneta wymieniana w dokumencie

Z analizy uczonych wynika, że moneta wymieniona w omawianym dokumencie nie była nigdy monetą obiegową.

Konsultację podjęto w następujących placówkach:

• Staatliches Museum Schwerin (Münzkabinett)
• dr Anny Kosickiej, Muzeum Okręgowe w Toruniu
• Museum des Landes Mecklenburg- Vorpommern Stralsund

Staatliches Museum Schwerin (Münzkabinett); ...rozumiane w tekście „octo solidis slauicalibus” nie odnosi się do monet faktycznie tłoczonych, raczej przeciwnie, tutaj jest to rozumiane jako pieniądz rozliczeniowy. Tłumaczenie niemieckie na „Gulden” nie jest właściwe, są to „Solidi/ Schillinge”. Zamiast ”slavisch” można powiedzieć też „wendisch”. Co rozumiane jest tylko w przypadku przeciwieństwa z kolonizowanymi krajami nowozasiedlanymi, w stosunku do niemieckich starych zasiedleń. Dr Torsten Fried Dział Monet

Adam Musiałowski, Muzeum Okręgowe w Toruniu ......W tym czasie groszy pomorskich jeszcze nie było. Jako realna moneta pojawiły się na Pomorzu Zachodnim po raz pierwszy ok.. 1422-1440 i wybijane były w Słupsku przez Bogusława IX, a ich produkcję na większą skalę podjął dopiero Bogusław X od 1489 r. W obiegu znajdowały się dwustronne denary i jednostronne brakteaty. Określenie „grosze” funkcjonowało natomiast jako jednostka obrachunkowa.^[2][3][4]

Heiko Wartenberg, Pommersches Landesmuseum Greifswald; ...pytanie zostało przesłane dalej w ramach służbowej współpracy do Kulturhistorischen Museum Stralsund.

Joachim Krüger, Institut für Nordische Geschichte, Universität Greifswald, Dorfstr. 23, 17111Hohenmocker. Dr Krüger powiedział: określenia „słowiańska waluta” lub „słowiańskie solidy / szylingi” lub też „słowiańskie denary / grosze” często można znaleźć w pomorskich dokumentach XIV i XV wieku. Północnoniemiecka wiedza o pieniądzu bazuje na 'Kölner Mark'. Powstaje on jako pieniądz „Lübecker”, a później jako waluta „Stral-sundischer”. Na początku XIVw. została utworzona waluta o niewielkiej wartości dla Meklemburgii i Pomorza. Na Pomorzu Wschodnim z tej monety tworzono jeszcze pieniądz przełamywany (dzielony). Pieniądz ten nazywano "slawische Münze" lub "slawische Pfennige" i. t. p. Te pochodzące ze słupskiego dokumentu 'słowiańskie szylingi' nie są realną walutą obrachunkową, rozliczeniową. Właściwą walutą były 'slawische Denare lub Pfennige'. Literatura: jak pokazano w niem. wersji językowej (j. w.)

Można zatem przyjąć, jako bezpieczne podsumowanie określające warunki rozliczenia tej umowy iż:

• w akcie nie określono ceny dla rozliczenia transakcji, jest ona umowna i samo rozliczenie być może nastąpiło wcześniej,
• w tej sytuacji nie jest zupełnie istotne co stanowiło równowartość kwoty określonej w umowie i czy były to: „buty skórzane każdego roku w dniu św. Marcina” (a i tak niemiecka wersja językowa mówi o spodniach skórzanych),
• nie jest też chyba istotny, choć wyznaczony dokumentem, określony dzień jako termin dokonania okresowej zapłaty, skoro i ona sama (zapłata) w dokumencie jest nieokreślona.

[edytuj] Przypisy

1. ↑ J. Lindmajer, T. Machura, Z. Szultka; DZIEJE USTKI, Słupsk 1985
2. ↑ R. Kiersnowski, Wstęp do numizmatyki polskiej wieków średnich, Warszawa 1964
3. ↑ J. Piniński, Dzieje pieniądza zachodniopomorskiego, Szczecin 1976
4. ↑ Z. Żabiński, Systemy pieniężne na ziemiach polskich, Kraków 1981

[edytuj] Bibliografia

1. J. Lindemajer, T. Machura, Z. Szultka, DZIEJE USTKI, Słupsk 1985r.
2. Święchowski Zygmunt, Mertka Józef, Z DZIEJÓW SŁUPSKA I USTKI, POZNAŃ, SŁUPSK, 1958
3. STOLPMÜNDE; Verfaßt im Jahre 1936 von WALTER DOMINICK, Herausgegeben anläßlich des Patenschaftstreffens in Glückstadt, am 9. und 10 Mai 1959, von DR. WALTER KUSCHFELD, VERLAG, STOLPER HEEIMATKARTEREI, LÜBECK DRUCK, EUGEN RADTKE, LÜBECK

[edytuj] Zobacz też