Umywanie nóg
Z Wikipedii
Umywanie nóg, obrzęd pokory – obrzęd chrześcijański praktykowany w części Kościołów chrześcijańskich. W niektórych wyznaniach zaliczany bywa do sakramentów.
Spis treści |
[edytuj] Geneza
Według Nowego Testamentu obrzęd (sakrament) umywania nóg został ustanowiony przez Jezusa Chrystusa przed spożyciem Ostatniej Wieczerzy:
Cytat: |
Przed świętem Paschy, Jezus, wiedząc, iż nadeszła godzina jego odejścia z tego świata do Ojca, umiłowawszy swoich, którzy byli na świecie, umiłował ich aż do końca. A podczas wieczerzy, gdy diabeł wzbudził w sercu Judasza, syna Szymona Iskarioty, zamysł wydania go, wiedząc, iż Ojciec wszystko dał mu w ręce i że od Boga wyszedł i do Boga odchodzi, wstał od wieczerzy, złożył szaty, a wziąwszy prześcieradło, przepasał się. Potem nalał wody do misy i począł umywać nogi uczniów i wycierać prześcieradłem, którym był przepasany. Podszedł też do Szymona Piotra, który mu rzekł: Panie, Ty miałbyś umywać moje nogi? Odpowiedział Jezus i rzekł mu: Co Ja czynię, ty nie wiesz teraz, ale się potem dowiesz. Rzecze mu Piotr: Przenigdy nie będziesz umywał nóg moich! Odpowiedział mu Jezus: Jeśli cię nie umyję, nie będziesz miał działu ze mną. Rzecze mu Szymon Piotr: Panie, nie tylko nogi moje, lecz i ręce, i głowę. Rzecze mu Jezus: Kto jest umyty, nie ma potrzeby myć się, chyba tylko nogi, bo czysty jest cały. I wy czyści jesteście, lecz nie wszyscy. Wiedział bowiem, kto go ma wydać; dlatego rzekł: Nie wszyscy jesteście czyści. Gdy więc umył nogi ich i przywdział szaty swoje, i znów usiadł, rzekł do nich: Czy wiecie, co wam uczyniłem? Wy nazywacie mnie Nauczycielem i Panem, i słusznie mówicie, bo jestem nim. Jeśli tedy Ja, Pan i Nauczyciel, umyłem nogi wasze, i wy winniście sobie nawzajem umywać nogi. Albowiem dałem wam przykład, byście i wy czynili, jak Ja wam uczyniłem.
|
Praktyka umywania nóg wspomniana jest również w pismach apostolskich (1 Tm 5,10).
[edytuj] Umywanie nóg w Kościele katolickim
W Kościele rzymskokatolickim obrzęd umywania nóg towarzyszy obecnie liturgii wielkoczwartkowej.
[edytuj] Umywanie nóg w Kościołach protestanckich
Jakkolwiek większość Kościołów protestanckich uznaje jedynie dwa sakramenty (ustanowienia): chrzest i Wieczerzę Pańską, część z nich praktykuje także obrzęd umywania nóg, któremu zazwyczaj nie przypisuje się rangi sakramentu. Protestancka tradycja umywania nóg sięga czasów przedreformacyjnych. Wiele wspólnot będących protoplastami protestantyzmu uważało, iż w Biblii znajduje się wyraźnie polecenie praktykowania tego obrzędu. Już albigensi dopatrywali się związku umywania nóg z Wieczerzą Pańską, zaś waldensi praktykowali go jeszcze w średniowieczu. Istnieją również dowody, iż wśród husytów toczyły się spory w tej kwestii. Przełom przyniósł wiek szesnasty, wybuch reformacji i ukształtowanie się pierwszych zborów radykalnych protestantów – anabaptystów. Wiele z nich zaakceptowało obrzęd umywania nóg. Na ziemiach polskich ideę tę krzewili bracia polscy. Również część wspólnot mennonickich poparła tę praktykę i stosuje ją do dziś[1].
[edytuj] Ewangelikalizm, pentakostalizm, adwentyzm
W miarę rozwoju protestantyzmu, umywanie nóg stało się popularne w wielu wspólnotach. Część Kościołów baptystycznych, obecnie określanych mianem pierwotnych baptystów, opowiedziała się za tą praktyką. Obrzęd praktykują też niektórzy ewangeliczni chrześcijanie oraz wiele wspólnot wyrosłych z tradycji ruchu uświęceniowego. Znaczna część Kościołów zielonoświątkowych popiera umywanie nóg (w Polsce m.in. Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa[2]). Od początku swego istnienia, ruch zielonoświątkowy przywiązywał dużą wagę do tej praktyki. Znaczna część zielonoświątkowców uznaje umywanie nóg za sakrament[3]. Również zielonoświątkowcy jednościowi zaliczają umywanie nóg do sakramentów, a niektórzy z nich (głównie Prawdziwy Kościół Jezusa) uznają go jako konieczny do zbawienia.
Obrzęd umywania nóg jest również zakorzeniony w tradycji adwentystycznej. Pojawił się już wśród millerytów, skąd przeszedł do współczesnego adwentyzmu. Jakkolwiek największy wśród wspólnot adwentystycznych uznających niedzielę za dzień Pański – Chrześcijański Kościół Adwentystów – nie praktykuje obecnie tego obrzędu, istnieją jednak w Stanach Zjednoczonych wspólnoty zachowujące nadal tę tradycję (Pierwotny Chrześcijański Kościół Adwentystów). Umywanie nóg jest obchodzone także w Kościele Bożym Dnia Siódmego (14. dnia miesiąca nisan). Wśród adwentystów dnia siódmego wszystkie wspólnoty, w tym największa – Kościół Adwentystów Dnia Siódmego – praktykują umywanie nóg. W terminologii adwentystycznej używa się także określenia obrzęd pokory.
[edytuj] Przebieg
Najczęściej umywanie nóg towarzyszy nabożeństwu komunijnemu i poprzedza Wieczerzę Pańską. Przeważnie pastor lub inna wyznaczona osoba odczytuje przed przystąpieniem do obrzędu fragment 13. rozdziału Ewangelii Jana. Werset 14. owego rozdziału („Jeśli tedy Ja, Pan i Nauczyciel, umyłem nogi wasze, i wy winniście sobie nawzajem umywać nogi.”) uznawany jest przez kościoły przyjmujące sakramentalność obrzędu za słowa ustanowienia tego sakramentu. Zazwyczaj każdy członek zboru umywa nogi innemu członkowi w specjalnie przygotowanych misach, osusza je ręcznikiem, lub prześcieradłem (zależnie od zwyczaju), po czym się zmieniają. W niektórych społecznościach w trakcie obrzędu występuje chór, lub śpiewa zespół uwielbieniowy. Po zakończeniu umywania nóg zbór przechodzi do Wieczerzy Pańskiej.
[edytuj] Ewangelicyzm
W wielu wspólnotach ewangelickich umywanie nóg pojawiło się pod wpływem pietyzmu. Obrzęd praktykowany jest przez niektóre Kościoły luterańskie, anglikańskie i metodystyczne podczas nabożeństwa w Wielki Czwartek. Towarzyszy również ordynacji, podczas której biskup myje nogi ordynowanym.
[edytuj] Umywanie nóg w Kościele Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich
W Kościele Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich umywanie nóg miało historycznie dwie formy. W 1830 r. Józef Smith polecił misjonarzom Kościoła, aby podczas nawracania ludzi, gdy spotkają się z ich sprzeciwem i odrzuceniem mormonizmu, umyli własne nogi i „strząsneli z nich proch”. Praktyka ta opierała się na Ewangelii Mateusza 10:14. W połowie lat 30. XIX wieku, prorok Smith wprowadził do Kościoła oddzielny obrzęd umywania nóg, który praktykowany był jako jedna z ceremonii oczyszczenia w świątyniach mormońskich. W późniejszym czasie ceremonia została znacznie rozbudowana i poszerzona o nowe elementy. W obecnej postaci nosi nazwę obrzędu umywania i namaszczenia i jest częścią składową ceremonii obdarowania praktykowanej w świątyniach mormońskich zarówno przez żywych, jak i w imieniu umarłych.