Wandalizm
Z Wikipedii
Wandalizm - niszczenie bez wyraźnego powodu. Słowo pochodzi od starożytnego germańskiego plemienia Wandalów[1] i po raz pierwszy użyte zostało w tym pejoratywnym znaczeniu XVIII-wiecznej Francji. Wandalizmy są często motywowane kulturowo lub politycznie: np. identyfikacyjna grafika ścienna, której formą jest graffiti może nieść różnego rodzaju treści, albo stanowić oznaczenie terytorium, do którego pewna grupa (np. gang młodzieżowy albo szalikowcy) rości sobie prawa. Również na Wikipedii znane jest zjawisko wandalizmu, poprzez całkowite usuwanie istotnych informacji a nawet całych artykułów, lub też w miejsca informacji umieszczane są nic nie znaczące treści a czasem nawet wulgaryzmy.
Wandalizm jako przestępstwo jest przedmiotem zainteresowania prawa karnego a jako masowe zachowanie patologiczne - kryminologii i psychologii społecznej. Definicja wandalizmu ma nieostry charakter: zniszczenie własności publicznej przez tłum pseudokibiców piłkarskich może być traktowane inaczej niż wybicie szyby w szkole przez uczniów, a to inaczej niż zniszczenie automatu telefonicznego; graffiti może być uznane za wandalizm lub sztukę w zależności od oceny dzieła. Pewne czyny mogą być społecznie sankcjonowane, albo uznane za wandalizm w zależności od oceny ich zasadności, np. niszczenie maszyn przez luddystów w XIX-wiecznej Anglii, zniszczenia dokonane w toku rewolucji i powstań, działań wojennych, niszczenie obrazów przez ikonoklastów (niedawne zniszczenie bezcennych posągów Buddy przez talibów). S. Cohen wyróżnił sześć typów wandalizmu ze względu na jego motywy i cel[potrzebne źródło]:
- zaborczy (acquisitive) - niszczenie w celu uzyskania korzyści majątkowej, np. okradanie automatów z monet, instalacji z miedzianych kabli, kradzież papieru z toalet przenośnych itp;
- taktyczny (tactical) - zwracający uwagę na czyjeś postulaty, np. zniszczenie stołówki przez zbuntowanych więźniów, zniszczenie szyby przez bezdomnego w celu spędzenia zimy w areszcie, spalenie wychodka przez robotników;
- ideologiczny (ideological) - protest o charakterze politycznym, np. namalowanie antyrządowych haseł na murach, palenie flag Izraela przez antysemitów;
- mściwy (vindictive) - mający na celu rewanż za domniemaną krzywdę, np. zniszczenie przedmiotu należącego do nasyłającego policję sąsiada, zniszczenie mienia szkolnego przez niesprawiedliwie - w swoim mniemaniu - ukaranych uczniów, wsypanie fosforu do samochodu homoseksualnego sąsiada;
- zabawowy (play) - niszczenie dla zabawy (dominującym motywem jest nuda), np. kto zbije najwięcej lamp ulicznych, przewróci najwięcej toalet publicznych;
- złośliwy (malicious) - wyrażenie złości i frustracji, np. niszczenie mienia przez kibiców po przegranym meczu, połamanie narzędzi przez zdenerwowanych robotników.
wandale a Wandalowie
- ↑ Osobę dopuszczającą się wandalizmów określana jest współcześnie mianem "wandala" (l.mn. "wandale"), natomiast członkowie plemienia Wandalów to Wandalowie, nazwa własna odmieniająca się w języku polskim inaczej, niż rzeczownik "wandal".
