Wielka Armia

Z Wikipedii

Wielka Armia (fr. Grande Armée) – nazwa nadawana kolejnym armiom, tworzonym przez I Cesarstwo Francuskie w latach 1805-1808 i 1811-1814; potocznie nazwa armii Napoleona, utworzonej w celu podboju Rosji w 1812.

Motto formacji brzmiało: "Valeur et Discipline" (męstwo i dyscyplina).

Spis treści 1 Nazwa formacji 2 Działania zbrojne 2.1 Działania zbrojne w 1812 2.2 Działania zbrojne w 1813 3 Skład Wielkiej Armii w dniu rozpoczęcia wojny z Rosją 4 Grupy Wielkiej Armii 1812 5 Grupy Wielkiej Armii I poł. 1813 6 Grupy Wielkiej Armii II poł. 1813 7 Galeria dowódców 8 Literatura 9 Linki zewnętrzne 10 Zobacz też

[edytuj] Nazwa formacji

Nazwa Wielka Armia pojawiła się po raz pierwszy w korespondencji Napoleona z szefem sztabu Berthierem w roku 1803. W rozkazie z 13 stycznia 1804 roku Napoleon użył terminu "Wielka Armia Wybrzeży Oceanu". Liczyła około 200 000 ludzi i stacjonowała w Boulogne.

29 sierpnia 1805 przemianował ją na "Wielką Armię". Miała być użyta do podboju Wysp Brytyjskich. 12 października 1808 rozwiązał ją, co miało wskazywać na brak zamiaru dalszych podbojów.

10 stycznia 1811 w liście do ministra administracji wojennej Napoleon oświadczył, że przystępuje od dnia 15 lutego tego roku do organizacji nowej "Wielkiej Armii". Jak wiadomo jej proces organizacji został zakończony w roku 1812. Działała ona aż do momentu ostatecznej klęski Napoleona w 1814 roku. Była armią wielonarodowościową a w jej skład weszli: Francuzi (ok. 300 tys.), Polacy (ok. 100 tys.) oraz żołnierze państw pozostających w sojuszu z Cesarstwem Francuskim (ok. 300 tys.).

W ciągu Stu Dni Napoleon nie używał terminu Wielka Armia, nie chcąc sugerować, że zamierza podejmować jakiekolwiek agresywne działania przeciwko innym państwom.

[edytuj] Działania zbrojne

[edytuj] Działania zbrojne w 1812

Wielka Armia stoczyła wiele bitew, z czego najsławniejsza to bitwa pod Borodino. Napoleon osiągnął swój zamiar zdobycia Moskwy jednak ludność ukryła się w głębi kraju, a swoje miasta zostawiała zniszczone.

Wielka Armia musiała rozpocząć chaotyczny odwrót, zbliżała się właśnie zima, a żołnierze nie mieli solidnych mundurów, kończyła się amunicja, obuwie było popękane po długim marszu, często atakowali rosyjscy partyzanci czyniąc niemałe straty. W czasie odwrotu wielu żołnierzy padało z wycieńczenia i chłodu, Wielka Armia kruszyła się momentalnie. Podczas postoju nad rzeką Berezyną Napoleon został zaskoczony przez Rosjan i musiał stoczyć bitwę która przysporzyła mu wielu strat. Zdziesiątkowane wojsko wycofywało się przez Księstwo Warszawskie i Prusy do Francji.

[edytuj] Działania zbrojne w 1813

W czasie marszu przez Prusy, Wielka Armia została zaatakowana przez wojska koalicji pod Lipskiem i tam właśnie rozegrała się tzw. Bitwa Narodów. W tej bitwie V korpus polski pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego osłaniał przeprawę przez rzekę Elsterę, a dowódca polski, jako jedyny obcokrajowiec, został na polu bitwy mianowany marszałkiem francuskim. Dzięki waleczności polskich żołnierzy udało się uratować większą część armii jednak straty były ogromne. Książę Józef Poniatowski zginął w nurtach rzeki.

Gdy wszystkie wojska Napoleona przeprawiły się przez Elsterę, na drugim brzegu pozostali Polacy, Napoleon nakazał inżynierom wysadzić most. Car rosyjski, Aleksander I Romanow zaproponował korpusowi polskiemu poddanie się i swobodny powrót do kraju. Po bitwie pod Lipskiem w 1813 r. Wielka Armia, zdziesiątkowana, rozpadła się a wkrótce po tym Napoleon abdykował i został zesłany na wyspę Elbę na Morzu Śródziemnym.

[edytuj] Skład Wielkiej Armii w dniu rozpoczęcia wojny z Rosją

• I Korpus - dowódca marszałek Louis Davout - 72 000 ludzi i 150 armat
• II Korpus - dowódca marszałek Nicolas Oudinot - 37 000 ludzi i 72 armaty
• III Korpus - dowódca marszałek Michel Ney - 37 000 ludzi i 72 armaty
• IV Korpus - dowódca wicekról Włoch Eugeniusz de Beauharnais - 46 000 ludzi i 116 armat
• V Korpus (polski) - dowódca generał Józef Poniatowski - 37 000 ludzi i 70 armat
• VI Korpus (bawarski) - dowódca generał Laurent Gouvion Saint-Cyr - 27 000 ludzi i 58 armat
• VII Korpus (saski) - dowódca generał Jean Louis Reynier - 18 000 ludzi i 56 armat
• VIII Korpus (wirtemberski) - dowódca generał Jean Andoche Junot -19 000 ludzi i 34 armaty
• IX Korpus - dowódca marszałek Claude Victor - 42 000 ludzi i 42 armaty
• X Korpus - dowodca marszałek Alexandre Macdonald - 32 000 ludzi i 42 armaty
• XI Korpus - dowódca marszałek Pierre Augereau - 62 000 ludzi
• Austriacki Korpus Pomocniczy - dowodca feldmarszałek Karl Schwarzenberg - 48 000 ludzi i 60 armat
• Gwardia Cesarska - 50 000 ludzi i 176 armat:
  • Stara Gwardia
  • Młoda Gwardia
• Odwód Jazdy - dowódca marszałek Joachim Murat - 41 000 ludzi i 114 armat:
  • I Korpus Kawalerii - 12 000 ludzi i 30 armat
  • II Korpus Kawalerii - 11 000 ludzi i 30 armat
  • III Korpus Kawalerii - 10 000 ludzi i 30 armat
  • IV Korpus Kawalerii - 8000 ludzi i 24 armaty

Polacy weszli w skład korpusów: I (5, 10 i 11 pp), II (8 pułk szwoleżerów-lansjerów), V (całość), IX (9 batalionów i 2 kompanie polskie), X (12 batalionów i 2 kompanie polskie), 1 Kawalerii (pułki 6 i 8 ułanów, 2 Kawalerii (9 pułk ułanów), 4 Kawalerii (4 Dywizja Lekka, pułki: 6, 8 i 9 ułanów, 10 huzarów) i Gwardii (1 pułk szwoleżerów-lansjerów, Legia Nadwiślańska)

[edytuj] Grupy Wielkiej Armii 1812

• grupa marszałka Alexandre Macdonald
• grupa Napoleona: wydzielano z niej grupy Hieronima (potem Davouta) i wicekróla Włoch Eugeniuszade Beauharnaisa, potem Claude'a Victor-Perrin, Saint Cyra i Nicolasa Oudinota
• grupa Schwarzenberga
• dywizja nadbużańska Kosińskiego

[edytuj] Grupy Wielkiej Armii I poł. 1813

• grupa Joachima Murata (potem Eugeniusza)
• grupa Józef Poniatowskiego
• grupa Karla Schwarzenberga (potem Maurice'a Frimonta)

[edytuj] Grupy Wielkiej Armii II poł. 1813

• grupa Nicolasa Oudinota
• grupa Michela Neya
• grupa Napoleona

[edytuj] Galeria dowódców

Jean Baptiste Bernadotte	Louis Alexandre Berthier	Jean-Baptiste Bessières	Louis Nicolas Davout
Jean Lannes	Etienne Jacques Joseph Alexandre Macdonald	Auguste Marmont	André Masséna
Édouard Joseph Mortier	Joachim Murat	Michel Ney	Nicolas Oudinot
Józef Antoni Poniatowski	Nicolas Soult	Louis Gabriel Suchet	Claude Victor-Perrin

[edytuj] Literatura

• Mas, M.A. M. La Grande Armée: Introduction to Napoleon’s Army. Andrea Press, 2005.
• Swords Around a Throne: Napoleon's Grande Armee, John Robert Elting. 784 pages. 1997. ISBN 0-306-80757-2
• Napoleon's Line Infantry, Philip Haythornthwaite, Bryan Fosten, 48 pages. 1983. ISBN 0-85045-512-X
• Napoleon's Light Infantry, Philip Haythornthwaite, Bryan Fosten, 48 pages. 1983. ISBN 0-85045-521-9
• Campaigns of Napoleon, David G. Chandler. 1216 pages. 1973. ISBN 0-02-523660-1
• Fisher, Todd & Fremont-Barnes, Gregory. The Napoleonic Wars: The Rise and Fall of an Empire. Oxford: Osprey Publishing Ltd., 2004. ISBN 1-84176-831-6
• Royal, Republican, Imperial, a History of the French Army from 1792-1815: Vol 1 - Infantry - History of Line Infantry (1792-1815), Internal & Tactical Organization; Revolutionary National Guard, Volunteers Federes, & Compagnies Franches; and 1805 National Guard., Nafziger, George. 98 pages. (http://home.fuse.net/nafziger/NAFNAP.HTM)
• Royal, Republican, Imperial, a History of the French Army from 1792-1815: Vol 2 - Infantry - National Guard after 1809; Garde de Paris, Gendarmerie, Police, & Colonial Regiments; Departmental Reserve Companies; and Infantry Uniforms., Nafziger, George. 104 pages. (http://home.fuse.net/nafziger/NAFNAP.HTM)
• Royal, Republican, Imperial, a History of the French Army from 1792-1815: Vol 3 - Cavalry - Line, National Guard, Irregular, & Coastal Artillery, Artillery & Supply Train, and Balloon Companies., Nafziger, George. 127 pages.
• Royal, Republican, Imperial, a History of the French Army from 1792-1815: Vol 4 - Imperial Guard, Nafziger, George. 141 pages. (http://home.fuse.net/nafziger/NAFNAP.HTM)
• 1812: Napoleon's Fatal March on Moscow, Adam Zamoyski, ISBN 0-00-712375-2
• Blundering to Glory: Napoleon's Military Campaigns (2nd edition) Owen Connelly. 254 pages. 1999. ISBN 0-8420-2780-7
• Napoleon on the Art of War, Jay Luvaas. 196 pages. 1999. ISBN 0-684-85185-7
• With Napoleon in Russia, Armand-Augustin-Louis de Caulaincourt, , Duc de Vicence, Grosset & Dunlap, 1959
• Dictionary of the Napoleonic Wars, David Chandler London 1979.
• Who Was Who in the Napoleonic Wars, Phillip Haythornthwaite, London, 1998.
• The Encyclopedia Of Military History: From 3500 B.C. To The Present. (2nd Revised Edition 1986), R. Ernest Dupuy, and Trevor N. Dupuy.
• Supplying War: Logistics From Wallenstein to Patton, 2nd Edition, Martin van Crevald. 2004. ISBN 0-521-54657-5
• Napoleon's Elite Cavalry: Cavalry of the Imperial Guard, 1804-1815, Edward Ryan with illustrations by Lucien Rousselot, 1999 , 208 pages ISBN 1-85367-371-4

[edytuj] Linki zewnętrzne

• The Bridges That Éblé Built: The 1812 Crossing Of The Berezina, James Burbeck, War Times Journal. (en)
• Memoirs Anne Jean Marie René Savary (en)
• The Journal of the International Napoleonic Society (en)
• Napoleonic Artillery:Firepower Comes Of Age, James Burbeck. War Times Journal (en)

[edytuj] Zobacz też

• Armia Księstwa Warszawskiego