Inwazja na Rosję (1812)
Z Wikipedii
| Inwazja na Rosję wojny napoleońskie |
|||||||||||||
 Napoleon pod Borodino |
|||||||||||||
| Data | 1812 | ||||||||||||
| Miejsce | Rosja | ||||||||||||
| Wynik | Zwycięstwo rosyjskie | ||||||||||||
|
|||||||||||||
| Wojny napoleońskie |
|---|
|
I koalicja antyfrancuska (1793) |
| Inwazja na Rosję |
|---|
|
Mir - Mohylew - Ostrowno - Smoleńsk - Połock - Walutino - Borodino - Czirikowo - Tarutino - Połock - Małojarosławiec - Czaszniki - Wiaźma - Krasny - Borysów - Berezyna - Kalisz |
Inwazja na Rosję (1812), oficjalnie zwana Drugą Wojną Polską[1] rozpoczęta 24 czerwca 1 zakończona około 25 grudnia 1812 roku decydującą dla losu dalszych wojen napoleońskich klęską Wielkiej Armii.
Spis treści |
[edytuj] Podłoże konfliktu
W 1812 Francja niepodzielnie panowała w zachodniej i środkowej Europie, ale wojna z Anglią - szczególnie na Półwyspie Iberyjskim - trwała nadal. Najistotniejszym jej elementem była blokada wysp brytyjskich. Dokuczała ona coraz bardziej wszystkim, również Rosji, rujnując jej handel. Car Aleksander I nie był też zadowolony z dominacji Napoleona w Europie. Gdy latem 1810 r. Jean Baptiste Bernadotte, jeden z marszałków napoleońskich zasiadł na tronie Szwecji znajdującej się w strefie wpływów Rosji, Aleksander I kazał otworzyć porty rosyjskie dla statków neutralnych, w tym przewożące także towary angielskie.
Napoleon uważając, że wygrać z W. Brytanią może tylko na drodze jej blokady, powziął wówczas zamiar pobicia Rosji i zmuszenia jej do respektowania zobowiązań podjętych w Tylży. Zgromadził na terenach Prus Wschodnich i Księstwa Warszawskiego wielonarodową armię liczącą ok. 600 tys. ludzi (m.in. 300 tys. Francuzów, Włochów i Belgów, 180 tys. Niemców, 90 tys. Polaków) i 24 czerwca przekroczył z nią rzekę Niemen, rozpoczynając kampanię wojenną, którą na użytek Polaków nazwał "drugą wojną polską". Z polecenia Napoleona Sejm Księstwa Warszawskiego 28 czerwca 1812 zawiązał Konfederację Generalną Królestwa Polskiego, która ogłosiła wskrzeszenie Polski i przyłączenie do niej prowincji zabranych.
[edytuj] Ordre de Bataille walczących stron
Wielka Armia
- Lewe skrzydło
- X Korpus, dow. marsz. Jacques Etienne Macdonald
- Centrum (pod osobistym dowództwem cesarza)
- Gwardia Cesarska, dow. marsz. François Joseph Lefebvre (Stara Gwardia), gen. Edouard Mortier (Młoda Gwardia) i marsz. Jean-Baptiste Bessières (kawaleria Gwardii)
- I Korpus, dow. marsz. Louis Nicolas Davout
- II Korpus, dow. marsz. Nicolas Charles Oudinot
- III Korpus, dow. marsz. Michel Ney
- I Rezerwowy Korpus Kawalerii, dow. gen. Étienne Nansouty
- II Rezerwowy Korpus Kawalerii, dow. gen. Louis Pierre Montbrun
- Armia Italii (pod dowództwem ks. Eugène de Beauharnais)
- IV Korpus, dow. j.w.
- VI Korpus, dow. marsz. Laurent Gouvion Saint-Cyr
- III Rezerwowy Korpus Kawalerii, dow. gen. Emmanuel de Grouchy
- Armia wsparcia (pod dow. Hieronima, króla Westfalii)
- V Korpus, dow. ks. Józef Poniatowski
- VII Korpus, dow. gen. Jean Louis Reynier
- VIII Korpus, dow. król Hieronim i gen. Dominique Vandamme
- IV Rezerwowy Korpus Kawalerii, dow. gen. Marie-Victor Latour-Maubourg
- Prawe skrzydło
- Korpus Austriacki, dow. ks. Karl Philipp Schwarzenberg
- Rezerwa trzeciej i czwartej linii
- IX Korpus, dow. marsz. Claude Victor-Perrin
- XI Korpus, dow. marsz. Pierre François Charles Augereau
W sumie 600 000 żołnierzy i 1300 dział
Armia Rosyjska
- I Armia Zachodu pod dow. gen.piech. Michaiła Barclaya de Tolly
- I Korpus Piechoty, dow. gen. Piotr Wittgenstein
- II Korpus Piechoty, dow. gen. Karl Baggovut
- III Korpus Piechoty, dow. gen. Nikołaj Tuczkow
- IV Korpus Piechoty, dow. gen. ks. Paweł Szuwałow
- V Rezerwowy (gwardyjski) Korpus dow. Wielki Książę Konstanty Pawłowicz
- VI Korpus Piechoty, dow. gen. Dmitrij Dochturow
- I Korpus Kawalerii, dow. gen. Fiodor Uwarow
- II Korpus Kawalerii, dow. gen. Fiodor Korf
- III Korpus Kawalerii, dow. gen. Piotr Pahlen
- Korpus Kozaków, dow. gen. Matwiej Płatow
- II Armia Zachodu pod dow. gen.piech. ks. Piotra Bagrationa
- VII Korpus Piechoty, dow. gen. Nikołaj Rajewski
- VIII Korpus Piechoty, dow. gen. Michaił Borozdin
- IV Korpus Kawalerii, dow. gen. Karl Sievers
- III Armia (rezerwowa) Obserwacyjna pod dow. gen. Aleksandra Tormasowa
- Korpus Piechoty Kamienskiego
- Korpus Piechoty Markowa
- Korpus Piechoty Osten-Sackena
- Korpus Kawalerii Lamberta
Razem 300 000 żołnierzy i 900 dział oraz:
- Korpus Finlandii Steingella (w akcji od sierpnia)
- Korpus Dunaju Cziczagowa (w akcji od listopada)
+ nieznane co do wielkości siły na Krymie i na Kaukazie. W sumie ponad 650 000 żołnierzy.
[edytuj] Przebieg zmagań
W początkowym okresie wojny doszło do starcia w gronie dowodzących generałów rosyjskich. Podczas gdy większość dążyła do bezpośredniego starcia z wojskami napoleńskimi z zamiarem pokonania ich w walnej bitwie na granicach państwa, część uważała, że najlepszym rozwiązaniem będzie tzw. "taktyka scytyjska", w okresie późnieszym znana jako "zasada spalonej ziemi". Była to wojna na wyniszczenie. Po przegranej pod Smoleńskiem Rosjanie zastosowali jednak tę taktykę - wycofywali się, unikając decydujących bitew i wciągając przeciwnika w głąb Rosji. Dopiero na przedpolach Moskwy, pod Możajskiem, a w zasadzie pod wsią Borodino, w dniach 5-7 września doszło do wielkiej bitwy. Wzięło w niej udział 250 tys. ludzi, zginęło 80 tys., bitwa została wygrana przez Francuzów, ale nie przyniosła spodziewanego przez cesarza rozstrzygnięcia.
Dowodzący wojskami rosyjskimi książę marszałek Kutuzow wycofał je, oddając w połowie września ćwierćmilionową Moskwę, po wcześniejszej ewakuacji mieszkańców, wywiezieniu wszelkich zapasów żywności i podpaleniu miasta. Napoleon słał do cara propozycje honorowego zakończenia wojny, lecz po miesiącu bezowocnych oczekiwań na odpowiedź, gdy już spadły pierwsze śniegi, zarządził (18 października) odwrót Wielkiej Armii.
Jej marsz przez bezkresne przestrzenie, wśród ostrych mrozów, bez kwater, w niedostatku żywności i przy nieustannej wojnie podjazdowej prowadzonej przez partyzantów i oddziały kozackie, zmienił się zwolna w koszmar. Ubytek wielu żołnierzy obniżał wolę walki w słabnących oddziałach, a rozkład dyscypliny sprawiał, że znaczna część wojska stawała się bezładną masą maruderów. Jednostki odwodowe również poddawały się rozprzężeniu, tracąc walory bojowe. Tzw. II wojnę polską wygrał - jak mówili Rosjanie - "generał mróz".
Pomimo tego Napoleon wyrwał się z matni. Ostatnie ciężkie straty Francuzi i ich sojusznicy ponieśli podczas przeprawy przez rzekę Berezynę na Białorusi. W tej ostatniej wielkiej bitwie szczególnie odznaczyły się, ale też największe straty poniosły, oddziały polskie.
Nad Niemen wróciło tylko nieco ponad dziesięć tysięcy skrajnie wyczerpanych żołnierzy. wódz opuścił w Smorgoniach resztki swej Wielkiej Armii i śpiesznie wrócił do Francji, gdzie dojrzewał kolejny spisek przeciw jego panowaniu.
[edytuj] Skutki
Wyprawa Napoleona na Moskwę była początkiem końca jego dominacji w Europie. Wielka Armia, która w czerwcu 1812 roku liczyła ponad 400 000, stopniała do 10% tej liczby. Cesarz nie był w stanie ocenić znaczenia przestrzeni i klimatu Rosji. Klęski, jaką poniósł, nie były w stanie zrównoważyć jego błyskotliwe zwycięstwa w bitwach pod Lützen czy Dreznem. Kolejna koalicja zdołała zgromadzić armie tak wielkie, że pod Lipskiem nie mógł już im podołać.
W rezultacie, po tzw. "kampanii zimowej", rozgrywanej na terytorium Francji, Napoleon poniósł klęskę i zmuszony został do abdykacji. W jej konsekwencji, co potwierdził Kongres wiedeński, przestało istnieć Księstwo Warszawskie, a w jego miejsce utworzono Królestwo Polskie pod berłem dynastii Romanowów.
[edytuj] Bibliografia
- Marian Brandys: Koniec świata szwoleżerów. Warszawa: Iskry, 1972.
- Marian Kukiel: Dzieje oręża polskiego w epoce napoleońskiej 1795-1815. Poznań: 1912/repr. 1996. ISBN 83-86600-51-9.
- Alexander Mikaberidze: The Battle of Borodini, Napoleon Against Kutuzov. Barnsley, South Yorkshire: Pem & Sword Books, 2007. ISBN 978-1-84415-603-0.
Przypisy
- ↑ A.Mikaberidze, s.9, Biuletyn Wielkiej Armii
I Korpus * II Korpus * III Korpus * IV Korpus * V Korpus (polski) * VI Korpus (bawarski) * VII Korpus (saski) * VIII Korpus (wirtemberski) * IX Korpus * X Korpus * XI Korpus * XII Korpus * XIII Korpus * XIV Korpus * Austriacki Korpus Pomocniczy
I Korpus Jazdy Odwodowej * II Korpus Jazdy Odwodowej * III Korpus Jazdy Odwodowej * IV Korpus Jazdy Odwodowej
Działania zbrojne: IV koalicja antyfrancuska (1806-1807) * Wojny napoleońskie w Hiszpanii i Portugalii (1808-1814) * V koalicja antyfrancuska (1808-1809) * Inwazja na Rosję (1812) * VI koalicja antyfrancuska (1812-1814)
