Zdzieszowice

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°25'09" N 18°07'25" E50.4191667 18.1236111 (Zdzieszowice)

Zdzieszowice


Herb Zdzieszowic	Flaga Zdzieszowic

Gmina
- rodzaj

Zdzieszowice
miejsko-wiejska

Prawa miejskie

1962

Burmistrz

Dieter Przewdzing

Powierzchnia

12,35 km²

Położenie

50° 25'09'' N
18° 07'25'' E

Liczba mieszkańców (2006)
- liczba ludności
- gęstość

17 417
1410,3 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

47-330

Położenie na mapie Polski

Zdzieszowice

TERC10
(TERYT)

5162305054

Urząd miejski³

ul. Bolesława Chrobrego 34
47-330 Zdzieszowice
tel. 077 406-44-00; faks 077 406-44-44
(e-mail)

Strona internetowa miasta

Zdzieszowice (niem. Deschowitz, od 1936 Odertal) to miasto w woj. opolskim, w powiecie krapkowickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Zdzieszowice. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do starego woj. opolskiego. Na terenie miasta znajdują się Zakłady Koksownicze "Zdzieszowice" Sp. z o.o. największy i najnowocześniejszy producent koksu w Polsce i Europie.

Według danych z 31 grudnia 2006, miasto miało 17 417 mieszkańców.

[edytuj] Położenie

Zdzieszowice to miasto położone w środkowo-wschodniej części województwa opolskiego w powiecie krapkowickim. Miasto leży w rolniczo-przemysłowej okolicy i jest ośrodkiem administracyjnym, kulturalnym i gospodarczym dla okolicznych miejscowości. Zdzieszowice leżą przy trasie * 423 Droga wojewódzka nr 423 Krapkowice – Kędzierzyn-Koźle. W pobliżu miasta przebiega autostrada A4, oraz 45 Droga krajowa nr 45 (Opole – Racibórz). Zdzieszowice położone są w bliskiej odległości od ważnych ośrodkó w województwie i kraju:

Opole - 30 km
Krapkowice - 13 km
Leśnica - 4 km
Kędzierzyn-Koźle - 11 km
Strzelce Opolskie - 15 km
Wrocław - 127 km
Katowice - 66 km

W Zdzieszowicach istnieje stacja kolejowa.

[edytuj] Historia

Początki Zdzieszowic są mało znane. Nie wiadomo dokładnie kiedy powstały Zdzieszowice,ale przypuszcza się że wywodzą się one ze starożytnej osady o nazwie Solowina (stara część miasta przylegająca do Odry). Osada ta związana była z przeładunkiem soli oraz innych towarów dostarczanych lądem z Górnego Śląska na tratwy płynące Odrą. Pierwsza pisana wzmianka o Zdzieszowicach pochodzi z 1405 roku. Mowa w tym zapisie jest o osadzie Zduiechowicz. W 1484 roku nazwa ta uległa zmianie na Zdziechowicz. Gród przechodził w swej historii z rąk do rąk i na przestrzeni wieków był własnością wielu rodów. Od 1615 roku wieś była własnością Redernów, potem Promnitzów, a od połowy XVII wieku gród był we władaniu Collonów, którzy byli właścicielami m. in. Zawadzkiego, Kolonowskiego i Ozimka. W późniejszym okresie Zdzieszowice były własnością Nostizów i Jockishów. W 1864 roku wieś liczyła niespełna 900 mieszkańców. Od 1845 roku Zdzieszowice uzyskały połączenie kolejowe z Kędzierzynem-Koźle i Opolem. W 1881 osada Dieschowitz była wsią z folwarkiem, gorzelnią i piecem wapiennym. Podjęte w II poł. XIX wieku próby uprzemysłowienia wsi (wapiennik, cegielnia, gorzelnia, cukrownia) zakończyły się niepowodzeniem. W latach 1910-1933 ludność wzrosła z 1567 do 2130 osób. Zwiększenie liczby mieszkańców spowodowało w 1920 roku budowę kościoła św. Antoniego który został dobudowany do domu proboszcza Hawlitschki z Leśnicy. W 1936 roku dzięki ks. Fryderykowi Czernikowi rozpoczęto budowę nowego kościoła gdyż stary nie mógł już pomieścić wiernych. Ową budowę zakończono dosyć szybko bo już w 1937 roku. Do II wojny światowej Zdzieszowice były dwujęzyczne. Msze w kościołach odprawiane były w dwóch językach. Po okresie Polski PRLowskiej, od 1991 r. ponownie wprowadzone zostały msze w języku niemieckim. Znacznym czynnikiem miastotwórczym była decyzja o budowie zakładów koksowniczych podjęta w 1930 roku. Wielki przemysł rozwinął się tu dopiero w okresie międzywojennym. W 1929 i 1930 r. przystąpiono do przygotowania terenu pod budowę "Koksowni". Teren ten był dawniej zalesiony i należał do Grafa Schaffgotscha.Dla robotników wybudowano kolonię robotniczą a dla urzędników nowe domy. Powstały nowe instytucje, szkoła, przedszkole. Dla robotników powstały domy (aktualnie Os. Kaczornownia oraz ul. Parkowa i Ogrodowa). Dla dzieci wybudowano szkołę (Szkoła Podstawowa nr 2), w 1938 r. zbudowano przez siostry zakonne przedszkole (Przedszkole nr 1).W latach 1931-1932 ukończono budowę Zakładów Koksowniczych. Pierwsza bateria typu "Stil" została oddana do użytku w 1932 roku. W latach 1939-1945 wytwarzano tu koks, benzynę syntetyczną, oleje lekkie i ciężkie oraz gaz parafinowy. W wyniku działań wojennych zakłady uległy znacznemu zniszczeniu. Rosnące zapotrzebowanie na paliwa wpłynęło na decyzję o podjęciu odbudowy i rozbudowy Zakładów Koksowniczych. W 1951 r. dokonano rozruchu pierwszej baterii. Produkcja zakładów nastawiona była w większości na koks wielkopiecowy. Rozwój gospodarczy i przemysłowy doprowadził do rozbudowy zakładów oraz wpłynął w znacznym stopniu na strukturę gospodarczą i zatrudnienie, ale także na zagrożenie ekologiczne. Ziemia zdzieszowicka ma w znacznym stopniu skażone środowisko, przyczynił się do tego dynamiczny rozwój przemysłu i proces urbanizacyjny. Jest to problem kluczowy coraz bardziej odczuwalny przez społeczeństwo. Dążenie władz Miasta i Gminy zmierzają do zmniejszenia degradacji środowiska (kompleksowa gazyfikacja i rozbudowa wodociągu). Od 1956 r. Zdzieszowice posiadały status osiedla, a w 1962 roku nastąpił olbrzymi awans Zdzieszowic- miasto otrzymało prawa miejskie. Cały czas miasto należy do województwa opolskiego.

[edytuj] Nazwa miasta

Pierwotna nazwa miasta brzmiała Zduiechowicz i tak została zapisana w 1405 roku. Przez lata ulegała ona modyfikacjom. Pod wpływem niemieckim Deschiwitz pojawiła się wtórna forma Dzieszowice w 1845 r., ta starośląska nazwa patronimiczna z dostojną podstawą antroponimiczną Zdziesza, będąca skróceniem imienia Zdziesław została zmieniona w 1936 r. na Odertal. Wcześniej nazwa miasta brzmiała (do 1936) Deschowitz.

[edytuj] Zabytki i inne obiekty

Zdzieszowice należą do tych miejscowości, o pozycji których pod względem gospodarczym, a jednocześnie do rangi miasta zdecydował rozwój przemysłu – w tym przypadku koksochemicznego. Miasto odgrywa czołową rolę wśród ośrodków przemysłowych województwa opolskiego. Jednak Zdzieszowice są miastem ubogim w zabytki o niewyraźnie zarysowanym układzie urbanistycznym. Miasto jest dogodnym punktem wycieczek na Górę Świętej Anny (6 km), do Leśnicy (4 km). Atrakcją ziemi zdzieszowickiej są walory krajobrazowe oraz zabytki miejscowości Żyrowa i Jasiona. Mimo to w mieście zachowało się kilka obiektów ciekawych pod względem krajoznawczym:

Kościół pw Św. Antoniego, pochodzący z 1937 roku
Kapliczka dzwonnicza z XIX wieku
Budynek Urzędu Miasta i Gminy wraz z przylegającą kaplicą
Kilkadziesiąt zabytkowych domów robotniczych
Pomnik Powstańców Śląskich znajdujący się przy Zakładach Koksowniczych
Przeprawa promowa przez Odrę - Jedyny czynny prom o napędzie ręcznym w Europie

[edytuj] Gospodarka

Głównym podmiotem gospodarczym na terenie miasta są Zakłady Koksownicze "Zdzieszowice" Sp. z o.o. w których pracuje znaczna część Zdzieszowiczan. Ponadto w mieście istnieją firmy takie jak: ZK REM sp. z o.o. , Trans-Koks sp. z o.o., P.U.-H. HYDROMIL S.C Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”. Na terenie miasta Zdzieszowice istnieje ponad 400 podmiotów gastronomicznych. Istnieje poczta, komisariat policji, hurtownie, sklepy i punkty serwisowe, serwisy samochodowe, stacje benzynowe, stacje obsługi samochodów. Oprócz tego w mieście istnieje Fabryka Opakowań z tworzyw sztucznych- NORDFOLIEN, firma Wakro - specjalizująca się wykonawstwem i montażem urządzeń do transportu i magazynowania materiałów sypkich. Zdzieszowice posiadają placówki handlowe wielkopowierzchniowe. W mieście znajdują się sklepy: Tesco, PLUS, Biedronka, Leviatan, Eko, Cytrusek.

[edytuj] Sport

W Zdzieszowicach istnieje stadion miejski, pełnowymiarowa hala sportowa, basen kąpielowy, mini-skatepark. Działalność sportową prowadzi kilka klubów i stowarzyszeń sportowych:

Hutniczy Klub Sportowy „Ruch”- prowadzący sekcję piłki nożnej, piłki ręcznej kobiet, piłki siatkowej mężczyzn
Miejski Międzyszkolny Klub Sportowy- prowadzący sekcje pływacką i koszykówki
Uczniowski Klub Sportowy „Azymek”
Lekkoatletyczny Klub Sportowy „Centrum”
Stowarzyszenie Wychowania przez Sport i Rekreację „Koksownik”

Co roku na trasie Zdzieszowice-Góra Świętej Anny odbywają się finałowe rundy Górskich Samochodowych Mistrzostw Polski. Impreza cieszy się dużym zainteresowaniem, dostarcza wielu emocji. Rajd na tym odcinku rozgrywany jest już od ponad 30 lat, jednak w latach 70 nie było tutaj zawodów rangi Mistrzostw Polski.

[edytuj] Kultura

Animatorem życia kulturalnego w Zdzieszowicach jest Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji. Organizuje on wiele imprez kulturalno-rozrywkowych w mieście i okolicy. Na terenie Zdzieszowic działa również Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna która posiada w swoich zbiorach ponad 80 tysięcy woluminów. Oprócz tego w mieście działa kino „Odrodzenie”, i trzy kluby osiedlowe.

[edytuj] Edukacja

W Zdzieszowicach można się kształcić na poziomie przedszkolnym, podstawowym i gimnazjalnym oraz średnim. W mieście istnieją 3 Szkoły Podstawowe, Publiczne Gimnazjum, Zespół Szkół Zawodowych oraz przedszkole samorządowe. Dzieci uczęszczające do tych placówek mogą uczestniczyć w zajęciach pozalekcyjnych, kółkach zainteresowań, zajęciach sportowych. Szkoły są dobrze wyposażone w nowoczesne sprzęty, posiadają pracownie komputerowe, sprzęt audiowizualny oraz studia radiowe.

[edytuj] Ważne instytucje

W Zdzieszowicach mieści się szereg instytucji o zasięgu regionalnym i lokalnym. Są to:

Urząd Miasta i Gminy w Zdzieszowicach
Straż Miejska
Komisariat Policji
Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji
Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna
Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców na Śląsku Opolskim
Przychodnia Rejonowo-przemysłowa
Dom Dziennego Pobytu (od 03.04.2008)

[edytuj] Ciekawostki

Marcin Stec, grający w serialu "M jak Miłość" pochodzi ze Zdzieszowic
Jan Styra (62 l.), emeryt ze Zdzieszowic w 2007 roku wychodował dynię giganta.Na wagę z wielkim wysiłkiem wnosiło ją sześciu mężczyzn - 250 kilogramów! Rekord Polski !
Żyrowa - wieś należąca do Gminy Zdzieszowice, w 2002 roku zdobyła nagrodę "Najpiękniejszej Wsi Opolskiej"
Przeprawa promowa przez Odrę - Jedyny czynny prom o napędzie ręcznym w Europie
Zakłady Koksownicze "Zdzieszowice" to największy i najnowocześniejszy producent koksu w Polsce i Europie
W 2006 roku NFTA (Nederlandse Film en Televisie Academie) na terenie Zdzieszowic nakręciła krótkometrażowy film p.t "Nowe Pokolenie" (ang. "New Generation") dotyczący tematyki emigracji