Kardynał
Z Wikipedii
Kardynał (łac. cardinalis - główny, zasadniczy, mocno z czymś związany) - potocznie nazywany purpuratem z racji koloru noszonego mucetu, w Kościele katolickim najwyższa po papieżu godność kościelna.
Spis treści |
[edytuj] Mianowanie (wybór)
Kardynałów nominuje Biskup Rzymu, wybierając ich spośród mężczyzn, którzy obecnie mają przynajmniej święcenia prezbiteratu. Papież dokonuje promocji mianowanych kardynałów na konsystorzu.
Kardynałowie są mianowani przez papieża według jego własnego uznania, wszakże po zasięgnięciu opinii członków Kolegium Kardynalskiego nt. kandydatów. Gdyby zamianowany kardynał nie miał święceń biskupich powinien je przyjąć, choć nie jest to bezwzględnie konieczne, to znaczy nie stanowi przesłanki wykonywania jakichkolwiek uprawnień kardynalskich.
[edytuj] Stopnie kardynalskie
Istnieją trzy stopnie kardynałów: kardynałowie biskupi (mają przydzieloną tytularnie - bez jurysdykcji (od lat 60. XX w.) - diecezję podrzymską - suburbikalną), kardynałowie prezbiterzy (mają przydzielony kościół tytularny w Rzymie) i kardynałowie diakoni (mają przydzielony kościół stanowiący diakonię). Kardynał, który jest patriarchą wschodnim jest zawsze kardynałem biskupem przy czym zachowuje jako tytuł swój kościół patriarchalny. Diecezje suburbikalne to: Ostia, Sabina-Poggio Mirteto, Porto-Santa Rufina, Velletri-Segni, Frascati, Albano i Palestrina. Były to diecezje okalające w czasach starożytnych diecezję rzymską. Dziekan Kolegium Kardynalskiego jest zawsze biskupem tytularnym Ostii, a przy tym zachowuje poprzedni tytuł do diecezji podmiejskiej. Kardynałowie biskupi diecezji podmiejskich mają pierwszeństwo przed kardynałami - patriarchami Kościołów Wschodnich.
[edytuj] Kardynałowie in pectore
Papież może mianować kardynała in pectore (łac. w sercu) nie ogłaszając jego nazwiska z ważnych powodów, jednakże takiemu kardynałowi prawa i obowiązki przysługują dopiero z chwilą ogłoszenia jego nazwiska, wszakże z pierwszeństwem od daty nominacji. Zdarzały się przypadki ogłoszenia nominacji kardynalskiej in pectore dopiero po śmierci nominata (np. Iuliu Hossu mianowany w 1969 r., ogłoszony w 1973 r.). W dawniejszych czasach (jeszcze za Piusa XII) birety dla kardynałów in pectore spoczywały w prywatnej kaplicy papieskiej pod szklanymi kloszami.
[edytuj] Symbolika
Każdy nowo mianowany kardynał podczas mszy św. koncelebrowanej otrzymuje od papieża pierścień oznaczający związek ze Stolicą Apostolską oraz czerwony biret, który jest symbolem oddania się kardynała na służbę Kościoła powszechnego aż do złożenia ofiary z życia (dokładniej usque ad sanguinis effusionem - aż do przelania krwi).
Zewnętrzną oznaką kardynała jest sutanna, pas w deseniu mory, piuska w deseniu mory, biret w deseniu mory, mucet (pelerynka) w kolorze purpury, fariola (peleryna) czerwona z kołnierzem w deseniu mory oraz pierścień otrzymany od papieża na konsystorzu. Do kardynała należy zwracać się per "Wasza Eminencjo", o ile jest w stroju chórowym, gdy zaś jest pozbawiony tego stroju, to znaczy ubrany w sutannę czarną lub czarną z czerwonymi guzikami - per "Księże Kardynale".
[edytuj] Kto zostaje kardynałem
Większość kardynałów stoi na czele ważnych archidiecezji - w Polsce: gnieźnieńskiej, krakowskiej, wrocławskiej i warszawskiej. Taka diecezja jest określana jako tzw. posto cardinalizio - miejsce kardynalskie. Nie zawsze jednak ich ordynariusze otrzymują czerwony biret na pierwszym konsystorzu po ich nominacji na daną diecezję. Przykładowo po śmierci kard. Bertrama w 1945 r. B. Kominek otrzymał nominację kardynalską dopiero w 1973 r., choć w tym przypadku na opóźnienie nominacji wpływało nieuregulowanie do 1972 r. statusu diecezji wrocławskiej i jej rządcy.
Kardynałami mianowani są również wysocy urzędnicy Kurii rzymskiej (tzw. kardynałowie kurialni), który nie posiadają własnych diecezji i zobowiązani są rezydować w Rzymie. Kardynałowie, którzy kierują diecezjami powinni przybyć na każde wezwanie biskupa Rzymu. Ponadto papieże honorują tą godnością wybitnych teologów katolickich oraz - zwyczajowo - byłych rektorów uniwersytetów Gregorianum i Lateranum. Kardynałowie, którzy ukończyli 75 rok życia i stoją na czele dykasterii Kurii Rzymskiej lub Państwa Watykańskiego proszeni są o złożenie rezygnacji. Są jednak członkami dykasterii na ogół co najmniej do ukończenia 80 roku życia.
[edytuj] Wybór Papieża
Od 1059 r. kardynałowie, zebrani na Kolegium Kardynałów, dokonują wyboru nowego papieża podczas konklawe. Czynne prawo wyborcze w konklawe przysługuje kardynałom, którzy w dniu zaistnienia wakatu Stolicy Apostolskiej nie ukończyli 80 lat (decyzja papieża Jana Pawła II, wyrażona w Konstytucji Apostolskiej Universi Dominici Gregis z 22 lutego 1996 roku). Inną funkcją Kolegium Kardynalskiego jest doradzanie papieżowi.
[edytuj] Kardynał legat
Kardynał legat (a latere) jako specjalny wysłannik (missus specialis) papieża reprezentuje biskupa Rzymu na uroczystościach lub innych zgromadzeniach i wypełnia zlecone mu zadanie.
[edytuj] Świeccy kardynałowie
Na początku ery nowożytnej tytuł kardynała nosili niektórzy szefowie rządów, do najbardziej znanych należą Armand Jean Richelieu oraz Jules Mazarin. Te osoby nie pełniły funkcji kościelnych, ale były opłacane z kasy Kościoła zamiast królewskiej. Rzym zgadzał się na taki stan rzeczy w zamian za ochronę swojego stanu posiadania. W przeszłości także niektórzy kardynałowie nie posiadali święceń kapłańskich. Wynikało to z faktu, że najniższy stopień kardynalski, kardynałowie diakoni, wywodził się od najważniejszych diakonów Rzymu, posiadających tylko niższe święcenia, podobnie jak kardynałowie prezbiterzy od najważniejszych prezbiterów (kapłanów) Rzymu, a kardynałowie biskupi od biskupów diecezji podmiejskich Rzymu. (Zob. Rangi kardynalskie)
Jednym z ostatnich takich kardynałów był sekretarz stanu Państwa Kościelnego Giacomo Antonelli, którego do godności kardynalskiej wyniósł papież Pius IX. Obecny kodeks prawa kanonicznego z 1983 zabrania wynosić do tej godności osoby nieposiadające święceń kapłańskich. Kwestię tę w obecnym prawie kościelnym reguluje kanon 351 § 1. Kardynałów ustanawia w sposób nieskrępowany Biskup Rzymski, wybierając ich spośród mężczyzn, którzy mają przynajmniej święcenia prezbiteratu, odznaczają się szczególną nauką, obyczajami, pobożnością i roztropnością w załatwianiu spraw. Ci, którzy nie są jeszcze biskupami, powinni przyjąć sakrę biskupią.
[edytuj] Uprawnienia kardynałów
Kardynałowie mogą spowiadać na całym świecie - nie muszą otrzymać zgody biskupa miejsca. Mogą także używać pastorału (o ile są biskupami) w czasie Mszy św. bez potrzeby pytania o zgodę ordynariusza miejscowego.
Kardynałowie diakoni uczestniczący we Mszy św. sprawowanej przez papieża nie zakładają ornatu, a jedynie dalmatykę i wykonują czynności diakonów, używając wszakże mitry.
Kardynał idący w procesji, w której niesie się Sanctissimum, idzie zawsze za baldachimem, chyba że procesji przewodniczy papież.
Kardynał przybywający do Rzymu otrzymuje na czas pobytu w Wiecznym Mieście obywatelstwo Państwa Watykańskiego.
Na mocy konwencji wiedeńskiej z 1961 r. kardynałom przysługują paszporty dyplomatyczne.
[edytuj] Polscy kardynałowie
(z wyszczególnieniem funkcji jakie pełnią w chwili obecnej)
Zobacz więcej w osobnym artykule: Polscy kardynałowie.(wytłuszczone nazwiska kardynałów którzy mogą brać udział w konklawe)
- Andrzej Maria Deskur (ur. 29 lutego 1924) – emerytowany urzędnik Kurii Rzymskiej
- Stanisław Dziwisz (ur. 27 kwietnia 1939) – arcybiskup metropolita krakowski
- Józef Glemp (ur. 18 grudnia 1929) – prymas Polski, arcybiskup senior warszawski
- Zenon Grocholewski (ur. 11 października 1939) – prefekt Kongregacji ds. Wychowania Katolickiego
- Henryk Roman Gulbinowicz (ur. 17 października 1923) – arcybiskup senior wrocławski
- Marian Jaworski (ur. 21 sierpnia 1926) – arcybiskup metropolita lwowski obrządku łacińskiego oraz przewodniczący Konferencji Episkopatu Ukrainy dla wiernych Kościoła rzymskokatolickiego
- Franciszek Macharski (ur. 20 maja 1927) – arcybiskup senior krakowski
- Stanisław Nagy (ur. 30 września 1921) – emerytowany profesor KUL
- Stanisław Ryłko (ur. 4 lipca 1945) – szef Papieskiej Rady ds. Świeckich
- Kazimierz Świątek (ur. 21 października 1914) – administrator apostolski diecezji pińskiej, arcybiskup senior mińsko-mohylewski
[edytuj] Zobacz też
- elektor
- konklawe
- kamerling
- papież
- kardynałowie - lista kardynałów (obecnie jeszcze niekompletna - w budowie)
- kardynałowie z nominacji Pawła VI
- kardynałowie z nominacji Jana Pawła II
- kardynałowie z nominacji Benedykta XVI
- Kardynałowie biorący udział w konklawe w 2005
- Lista kardynałów według państw
- Kolegium kardynalskie
[edytuj] Linki zewnętrzne
The Cardinals of the Holy Roman Church - anglojęzyczna strona na której znajdują się informacje i krótkie biografie kardynałów od roku 112 do dzisiaj
