Królestwo Jugosławii

Z Wikipedii

Краљевина Југославија Kraljevina Jugoslavija Królestwo Jugosławii
← 1929-1941 → → →
Flaga Królestwa Jugosławii Godło Królestwa Jugosławii
Dewiza: (srb.) Jedan narod, jedan kralj, jedna država (Jeden naród, jeden król, jedno państwo)
Hymn: Bože pravde, Lijepa naša domovino i Naprej zastava slave
Język urzędowy	serbsko-chorwacki, macedoński, słoweński
Stolica	Belgrad
Ustrój polityczny	monarchia konstytucyjna
Powierzchnia  • całkowita	255 000 km²
Liczba ludności (1938)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	20 500 000 80 osób/km²
Jednostka monetarna	dinar serbski (CSD)
Data powstania	6 stycznia 1929
Data likwidacji	17 kwietnia 1941
Strefa czasowa	UTC +1 - zima UTC+2 - lato

Królestwo Jugosławii - nazwa państwa południowosłowiańskiego, używana od 1929 dla królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Rządziła nią dynastię Karadziordziewiciów (do 1945).

Spis treści 1 Historia 1.1 Okres międzywojenny 1.2 II wojna światowa 2 Podział administracyjny 3 Narodowości - język ojczysty 4 Sąsiedzi 5 Zobacz też

[edytuj] Historia

[edytuj] Okres międzywojenny

1928 r. - poseł z Czarnogóry zastrzelił w Skupsztinie trzech przywódców Chorwackiej Partii Chłopskiej.

1929 r. - w zaistniałej po zamachu sytuacji, groźnej dla istnienia państwa, Aleksander I zawiesił konstytucję i zdecydował się na rządy osobiste. Zmieniono wówczas nazwę kraju na Królestwo Jugosławii i dokonano podziału kraju na okręgi (zwane: banowiny) znosząc historyczne ukształtowanie krain, z których powstało Królestwo SHS.

1931 r. - król Aleksander I nadał Jugosławii nową konstytucję, wzmacniającą władzę monarchy, ograniczającą prawa i wolności obywatelskie oraz samą demokrację.

1934 r. - Aleksander I zginął w zamachu zorganizowanym przez terrorystów chorwackich i macedońskich. W imieniu następcy tronu, Piotra II Karadziordziewicia, władzę przejęła Rada Regencyjna z uwagi na jego małoletność.

[edytuj] II wojna światowa

6 kwietnia 1941 r. – atak III Rzeszy na Jugosławię. Po dwunastu dniach walk państwo jugosłowiańskie upada, a jego ziemie zostają rozdzielone pomiędzy Niemcy i państwa sojusznicze: Włochy, Węgry i Bułgarię. Z okupantami współpracę podjął ruch ustaszów w celu dokonania secesji Chorwacji od państwa jugosłowiańskiego.

Ważniejsze daty kwietniowe:

• 10 kwietnia - ogłoszenie niepodległości przez Chorwację
• 12 kwietnia - kapitulacja stolicy Jugosławii - Belgradu.
• 13 kwietnia - przystąpienie Węgier do wojny przeciwko Jugosławii.
• 15 kwietnia - Chorwacja przystępując do paktu trzech staje się sojusznikiem III Rzeszy.
• 17 kwietnia - ogłoszenie kapitulacji Jugosławii.
• 1 maja - podział okupowanej Słowenii między Niemcy i Włochy.

1941 – 1945 r. - państwo jugosłowiańskie przestaje istnieć. Część terytorium okupanci włączyli do swoich państw, a z pozostałej części powstały:

• pod protektoratem niemieckim utworzono Niezależne Państwo Chorwackie, a w okrojonej Serbii Niemcy powołali marionetkowy rząd Milana Nedicia.
• Macedonię włączono do Bułgarii,
• Dalmację, Słowenię i Królestwo Czarnogóry oddano pod rządy Włochom.

Walkę przeciwko okupantom podjęli serbscy partyzanci – czetnicy pod dowództwem Dragoljuba Mihailovicia, wierni królowi i rządowi na emigracji oraz komunistyczni partyzanci Josipa Broz Tito. Wojna wyzwoleńcza w Jugosławii stała się wkrótce wojną domową, gdyż po stronie Niemców walczyli chorwaccy ustasze i oddziały gen. Nedicia, a czetnicy i komuniści zwalczali się nawzajem. Pomoc aliantów zostaje skierowana do oddziałów komunistycznych.

maj 1945 r. – koniec II wojny światowej. Do przejęcia władzy w Jugosławii przygotowują się komuniści Josipa Broz – Tito. Komuniści zaczynają rządy od eliminacji ustaszy i czetników.

listopad 1945 r. - opanowany przez komunistów parlament ustanowił w Jugosławii republikę, pozbawiając Karadziordziewiciów tronu. Utworzono - Socjalistyczną Federalną Republikę Jugosławii złożoną z sześciu republik:

• Serbii ze stolicą w Belgradzie - w skład której wchodziły autonomiczny region Wojwodina oraz mający podobny status okręg Kosowo,
• Chorwacji ze stolicą w Zagrzebiu,
• Macedonii ze stolicą w Skopje,
• Bośni i Hercegowiny ze stolicą w Sarajewie,
• Słowenii ze stolicą w Lublanie,
• Czarnogóry ze stolicą w Podgoricy.

styczeń 1946 r. – parlament (Skupstina) uchwalił konstytucję, która usankcjonowała zniesienie monarchii i przeprowadzoną już wcześniej nacjonalizację przemysłu.

[edytuj] Podział administracyjny

Królestwo Jugosławii podzielone było na częściowo autonomiczne banowiny.

• Dravska banovina (Ljubljana)
• Savska banovina (Zagrzeb)
• Primorska banovina (Split)
• Vrbaska banovina (Banja Luka)
• Drinska banovina (Sarajewo)
• Zetska banovina (Cetynia)
• Dunavska banovina (Nowy Sad)
• Moravska banovina (Nisz)
• Vardarska banovina (Skopje)
  • Belgrad, Zemun i Pančevo tworzyły oddzielną jednostkę administracyjną.

W 1939 roku savska banovina i primorska banovina zostały połączone w banowinę Chorwacji (hrvatska banovina).

[edytuj] Narodowości - język ojczysty

• Albańczycy - język albański
• Bośniacy (Muzułmanie) - język bośniacki
• Buniewcy - ?
• Czarnogórcy - język czarnogórski
• Chorwaci - język chorwacki
• Macedończycy - język macedoński
• Romowie - język cygański
• Rumuni - język rumuński
• Rusini - język rusiński
• Serbowie - język serbski
• Słoweńcy - język słoweński
• Węgrzy - język węgierski

[edytuj] Sąsiedzi

• Włochy
• Austria - do Niemiec w latach 1938-45
• Węgry
• Rumunia
• Bułgaria
• Grecja - do Niemiec w latach 1941-44
• Albania - do Włoch w latach 1939-43

[edytuj] Zobacz też

• Jugosławia
• Federalna Republika Jugosławii
• Socjalistyczna Federalna Republika Jugosławii
• Królowie Jugosławii
• Premierzy Jugosławii
• Państwo Słoweńców, Chorwatów i Serbów
• Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców
• Władcy Serbii i Jugosławii
• II wojna światowa