Kosowo

Z Wikipedii

Kosova / Kosovë Косово / Kosovo Kosowo
Język urzędowy	albański, serbski
Język używany	albański, serbski, turecki
Stolica	Prisztina
Typ państwa	terytorium sporne: republika demokratyczna lub region autonomiczny Serbii pod zarządem międzynarodowym
Powierzchnia  • całkowita	10 887 km²
Liczba ludności (2003)  • całkowita   • gęstość zaludnienia  • narodowości	2,1 mln 220 osób/km² 92% Albańczycy 5,3% Serbowie 2,7% inne
Religia dominująca	islam
Jednostka monetarna	1 euro = 100 centów (EUR, €)
Strefa czasowa	UTC +1

Republika e Kosovës Република Косова / Republika Kosova Republika Kosowa
Flaga Kosowa Herb Kosowa
Hymn: Evropa[1] / Европа[2] (Europa[3])
Głowa państwa	prezydent Fatmir Sejdiu
Specjalny reprezentant Sekretarza Generalnego ONZ	Joachim Rücker
Szef rządu	premier Hashim Thaci
Przewodniczący parlamentu	Jakup Krasniqi
Niepodległość - ogłoszona	od Serbii 17 lutego 2008
Religia dominująca	islam

Kosowo (alb. Kosova / Kosovë, serb. Косово / Kosovo) - terytorium sporne w południowej Europie ze stolicą w Prisztinie; jednostronnie ogłosiło swoją niepodległość 17 lutego 2008 jako Republika Kosowa^[4] (alb. Republika e Kosovës, serb. Република Косова / Republika Kosova), zgodnie z prawem międzynarodowym jest to od 1999 protektorat ONZ, formalnie pozostający częścią Serbii, której władze stosują nazwę Prowincja Autonomiczna Kosowo i Metochia (alb. Kosovë e Metohi oraz Krahina Autonome e Kosovës dhe Metohisë, serb. Косово и Метохија / Kosovo i Metohija oraz Аутономна покрајина Косово и Метохија / Autonomna pokrajina Kosovo i Metohija).

Kosowo leży w południowo-zachodniej części Serbii, względnie na południowy-zachód od niej. Region zamieszkany jest obecnie w przeważającej części przez Albańczyków, jednak od wieków związany jest z Serbią. Od zakończenia wojny w Kosowie administrowany przez ONZ (UNMIK) przy pomocy wojsk NATO (KFOR). Stanowi punkt sporu pomiędzy ludnościami serbską i albańską, zamieszkującymi jej teren. Z punktu widzenia prawa międzynarodowego i zgodnie z rezolucjami ONZ Kosowo jest częścią Serbii, jednak od interwencji międzynarodowej w 1999 posiada faktyczny status protektoratu międzynarodowego. Decyzji odnośnie ewentualnej zmiany statusu Kosowa nie udało się uzgodnić na forum ONZ. W wyniku przeprowadzonej 17 lutego 2008 sesji parlamentu w Prisztinie zadeklarowano jednak zerwanie dotychczas istniejącej federacji z Serbią i ogłoszono niepodległość kraju. Obecnie na arenie międzynarodowej Kosowo zostało uznane przez 43 kraje, w tym przez Polskę.

Przed przedstawieniem nowej 17 lutego 2008, Kosowo nie posiadało własnej flagi. Do 1992 władze Jugosławii używały w Kosowie flagi Albanii z żółtą gwiazdą w lewym, górnym rogu.

Spis treści 1 Geografia 2 Demografia 3 Historia 3.1 Od starożytności do 1455 3.2 Kosowo od 1455 do 1912 3.3 Wiek XX 3.4 Lata dziewięćdziesiąte 3.5 Wojna 3.5.1 Zbrodnie wojenne Kosowarów 4 Status międzynarodowy 5 Proklamowanie niepodległości 6 Sytuacja po proklamowaniu niepodległości 6.1 Zamieszki 6.2 Unia Europejska a Kosowo 6.2.1 Państwa członkowskie 6.2.2 Działania organów Unii Europejskiej 6.3 Polska a Kosowo 7 Przypisy 8 Linki zewnętrzne

Geografia

W 1999 roku region miał powierzchnię 10 887 km² i 2 miliony mieszkańców. Graniczy z Czarnogórą na północnym zachodzie, pozostałą częścią Serbii na północy i wschodzie, Macedonią na południu i Albanią na południowym zachodzie. Największe miasta to stolica Prisztina (500 tysięcy mieszkańców) i Prizren na południowym zachodzie (120 tysięcy mieszkańców). Każde z pozostałych 5 największych miast zamieszkiwane jest przez około 50 tysięcy osób.

Nazwa Metochia (Metohija) pochodzi od greckiego słowa: metoh i oznacza własność Kościoła (dokładniej własność monasteru-klasztoru prawosławnego). Metochia, jako kraina geograficzna, była przekazana jako latyfundia dla Kościoła prawosławnego, z zamiarem stworzenia wspólnot mniszych. Metochia, nazywana przez Albańczyków Rrafshi i Dukagjinit ("płaskowyż Dukagjin"), jest dużym dorzeczem na zachodzie prowincji. Znajdują się w nim miejscowości Istok, Peć, Deczani, Đakovica, Orahovac, i Prizren. Drugim pod względem wielkości regionem jest Kosowo, stanowiące dorzecze Sitnicy, w którym znajdują się miasta Uroszewac, Prisztina, Vučitrn oraz Kosowska Mitrowica. Kiedy rządy komunistyczne zmieniły nazwę prowincji na Kosowo, region ten chciano nazwać Kosowym Polem. Kosowe Pole to polana, na której stoczono Bitwę o Kosowo. Część regionu wzdłuż rzeki Lab, gdzie leży miasto Podujevo, nosi nazwę Malo Kosovo. Regiony Metochii i Kosowa rozdzielone są przez rzekę Drenicę, nad którą leżą miasta Srbica, Klina i Mališevo. Rzeka Binačka Morava leży w dorzeczu Binačko pomoravlje. Na południu prowincji, przy granicy z Macedonią, znajdują się regiony Gora, Sredačka Župa i Sirinićka Župa.

Demografia

Kosowianie to około 2 milionów ludzi:

• Albańczycy - 90% - 1 800 000
• Serbowie - 6% - 120 000
• Bośniacy i Gorani - 2% - 40 000
• Romowie - 1% - 20 000
• Turcy - 1% - 20 000

Islam jest religią dominującą, wyznają go Albańczycy, Bośniacy, Gorani i Turcy. Serbowie są wyznawcami prawosławia, a około 3% Albańczyków to katolicy.

Historia

Od starożytności do 1455

Historia ludów zamieszkujących Kosowo przed XI wiekiem n.e. jest niejasna. W Metochii znajdują się grobowce pochodzące zarówno z epoki brązu, jak i żelaza. Wraz z napływem ludów indoeuropejskich na kontynent, w Kosowie pojawili się Ilirowie i Trakowie. Kosowo stanowiło również część Imperium Rzymskiego.

Kosowscy Albańczycy wskazują na starożytny lud Ilirów jako swoich przodków, jednak kwestia ta nie została ostatecznie rozstrzygnięta. Inna wersja zakłada, że Albańczycy są potomkami Traków lub ludów pasterskich, wymieszanych z mieszkańcami Imperium Rzymskiego. Historycy serbscy sądzą, że Albańczycy, podobnie jak Serbowie, przybyli z Kaukazu. Struktura języka albańskiego zdaje się wskazywać na wiele wcześniejszą obecność tego ludu na Bałkanach.

Serbowie pojawili się w Kosowie w późnym VI lub wczesnym VII wieku n.e., jednak już w II wieku n.e. Klaudiusz Ptolemeusz pisał o ludzie Serboi zamieszkującym północny Kaukaz. Historycy albańscy utrzymują, że w VI wieku n.e. przodkowie Albańczyków zostali zepchnięci przez wkraczające na Bałkany ludy słowiańskie na południe, w rejon dzisiejszej Albanii. Kroniki Bizancjum informują zaś, że Albańczycy (Albanoi) przybyli w 1043 z południowych Włoch do środkowej Albanii (Durres) jako najemnicy. Kwestie te pozostają w znacznym stopniu niewyjaśnione po dziś dzień.

Od około 850 do 1014 Kosowo znajdowało się pod władzą Bułgarii, następnie zaś stało się częścią Imperium Bizantyjskiego. W tym czasie Serbia jako państwo jeszcze nie istniała - jedynie kilka mniejszych serbskich królestw (m.in. Raszka i Dioklea) znajdowało się na północ i zachód od Kosowa. Około roku 1180 serbski przywódca Stefan Nemanja zdobył kontrolę nad Diokleą i północną Albanią. Jego następca, Stefan II, zdobył do 1216 resztę Kosowa, tworząc w ten sposób nowe państwo, w skład którego wchodziła większość ziem, stanowiących dziś terytoria Serbii i Czarnogóry.

W czasie panowania dynastii Nemanjiciów na terenie Serbii zbudowano liczne klasztory serbskiego kościoła prawosławnego. Większość z nich stworzono na terenie Kosowa, które zyskało status ekonomicznej, demograficznej, religijnej i politycznej stolicy nowego państwa. Metochia zyskała wówczas swoją nazwę, która oznacza „krainę klasztorów”. Władcy z serbskiej dynastii Nemanjiciów używali jako stolicy zarówno Prisztiny, jak i Prizren. Najbardziej znane świątynie – siedziba patriarchy w Peciu, kościół w Gracanicy, oraz monastyr w Visoki Decani koło Deczani – powstały właśnie w tym okresie. Kosowo było istotnym ośrodkiem gospodarczym, gdyż jego stolica Prisztina leżała na trasie szlaków handlowych, zmierzających nad Morze Adriatyckie. W Kosowie powstało także zagłębie górnicze, znajdujące się w okolicy miejscowości Novo Brdo i Janjevo. Górnictwem parali się emigranci z Saksonii, handlem zaś emigranci z Dubrownika.

Podział etniczny populacji w tym okresie stanowi sporny punkt pomiędzy albańskimi i serbskimi historykami. W spisach ludności, sporządzonych przez serbskich duchownych, pojawiają się zarówno Serbowie, Albańczycy i Romowie, ale także, aczkolwiek w znacznie mniejszych ilościach, Bułgarzy, Grecy i Ormianie. Zdecydowana większość imion w tych spisach to imiona słowiańskie. W okresie tym większość ludności albańskiej stanowili chrześcijanie. Fakt ten był nieraz interpretowany jako przejaw ówczesnej serbskiej dominacji. Występowały jednak przypadki, w których ojciec posiadał serbskie imię, a syn albańskie i vice-versa. Takie przypadki nie były jednak liczne – dotyczyły zaledwie 5% opisanej w spisach ludności. Ówczesną ilościową dominację Serbów zdaje się też potwierdzać turecki spis podatkowy z 1455 roku, który zawierał m.in. informacje o wyznaniu oraz narodowości mieszkańców regionu.

W średniowieczu świadomość narodowościowa wśród ludności była dość niska. Ludzie nie identyfikowali się według przynależności etnicznej. Na podstawie źródeł historycznych da się jedynie stwierdzić, że Serbowie dominowali pod względem kulturalnym oraz że stanowili większość demograficzną.

W 1355 państwo serbskie rozpadło się po śmierci cara Stefana IV Dušana. Wykorzystało to Imperium Osmańskie, dokonując inwazji. 28 czerwca 1389 miała miejsce bitwa na Kosowym Polu. Zakończyła się ona śmiercią zarówno księcia Lazara, jak i sułtana Murada I. Pomimo że uważano wówczas, iż to Serbowie przegrali bitwę, z czasem pojawiły się opinie, iż wynik bitwy nie może być rozstrzygnięty, lub że Serbowie faktycznie w niej zwyciężyli. Kwestia ta nie została ostatecznie wyjaśniona. Serbia utrzymała swoją niepodległość oraz sporadyczną kontrolę nad Kosowem do 1455 roku, kiedy stało się ono ostatecznie częścią Imperium Osmańskiego.

Kosowo od 1455 do 1912

Wielowiekowe panowanie Turków na terenie Kosowa doprowadziło do nowego podziału administracyjnego na tzw. sandżaki (słowo wywodzące się z języka tureckiego, oznaczającego proporzec lub dystrykt). Każdym sandżakiem rządził sandżakbej (władca dystryktu). Pomimo dominującej obecności religii islamskiej, na terenie prowincji zamieszkiwało wielu chrześcijan.

Proces islamizacji postępował powoli i trwał około sto lat. Początkowo był ograniczony jedynie do miast. Nie zaobserwowano wówczas procesu wymiany autochtonicznej ludności chrześcijańskiej na muzułmańską, gdyż wielu chrześcijan zmieniło po prostu wyznanie na islam. Zadecydowały o tym najpewniej czynniki natury społecznej i ekonomicznej, gdyż muzułmanie cieszyli się wieloma przywilejami. Chrześcijańskie kościoły wprawdzie dalej istniały, jednak Imperium Osmańskie nałożyło na nie bardzo wysokie podatki.

Około XVII wieku wzrosła znacznie liczba ludności pochodzenia albańskiego w Metochii. Historycy uważają, że jest to efekt migracji ludności z terenów dzisiejszej Albanii, charakteryzującej się m.in. wyznawaniem islamu. Istnieją z pewnością dowody, wskazujące na migrację ludności – wielu Albańczyków w Kosowie posiada nazwiska zbliżone do mieszkańców Malësi, prowincji znajdującej się na północy Albanii. Dziś większość serbskich muzułmanów mieszka w regionie Sandżak w południowej Serbii, oraz w północnym Kosowie. Historycy sądzą, że w Kosowie zamieszkiwała także znaczna liczba albańskich chrześcijan, którzy przeszli na islam.

W 1689 roku Kosowo dotknięte zostało przez wojnę austriacko-osmańską (1683-1699), która stanowi istotny element historii Serbii. W październiku 1689 roku niewielka armia austriacka, dowodzona przez margrabię badeńskiego Ludwika Wilhelma, wdarła się do Turcji, zajęła Belgrad, następnie zaś dotarła aż do Kosowa. Wielu Albańczyków i Serbów zaciągnęło się do armii margrabiego Badenii, ale również wielu postanowiło walczyć u boku Turków przeciw Austriakom. Udana kontrofensywa osmańska zmusiła margrabiego Badenii do wycofania się do twierdzy w Niszu, potem do Belgradu, ostatecznie zaś przez Dunaj z powrotem do Austrii.

Wojska osmańskie zniszczyły i okradły dużą część Kosowa. Zmusiły do ucieczki z Austriakami wielu Serbów, w tym patriarchę serbskiego kościoła prawosławnego Arsenije III. Wydarzenie to znane jest w serbskiej historii pod nazwą "Wielkiej migracji". Według podań z epoki, miało wziąć w niej udział setki tysięcy Serbów, co z kolei zaowocowało znaczącym napływem Albańczyków na opuszczone tereny Kosowa. Przekazy Arsenije III z tego okresu wspominają nawet o 30 tysiącach uciekinierów, którzy udali się z nim do Austrii.

W r. 1878 powstała tzw. Liga Prizreńska, w skład której wchodzili m.in. mieszkańcy Kosowa. Założona przez muzułmańskich właścicieli ziemskich, dążyła do zachowania integralności ziem zamieszkałych przez ludność albańską, a zagrożonych rozbiorem przez państwa słowiańskie. W r. 1881 Liga tolerowana do tej pory przez Stambuł została rozwiązana, a opór albański stłumiła wysłana na teren Kosowa ekspedycja wojskowa.

W 1910 roku wybuchło albańskie powstanie w Prisztinie, które szybko rozprzestrzeniło się na teren całego Kosowa. Sułtan Imperium Osmańskiego odwiedził prowincję w 1911 roku i uczestniczył w rozmowach pokojowych, dotyczących wszystkich ziem zamieszkiwanych przez Albańczyków.

Wiek XX

Podczas Pierwszej Wojny Bałkańskiej w 1912 jednostki armii serbskiej wkroczyły na terytorium Kosowa i zaczęły tam ustanawiać własną administrację. W wyniku ustaleń Paktu Londyńskiego w maju 1913 roku, Kosowo oraz południowa Metochia stały się częścią Serbii, a północna Metochia - częścią Czarnogóry. W 1918 Serbia stała się częścią nowo powstałego Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców. 24 września 1920 rząd SHS wydał dekret o kolonizacji ziem południowych. Kolonizacja miała zmienić niekorzystną dla Serbów strukturę etniczną Kosowa. W wyniku kolonizacji do Kosowa przybyło 12 000 rodzin serbskich, w większości nastawionej wrogo wobec ludności miejscowej. Terytorium Kosowa było jednym z najbardziej zaniedbanych ekonomicznie obszarów, znajdujących się w obrębie Królestwa SHS, późniejszej Jugosławii. W początkach lat 30. w przemyśle, handlu i usługach było zatrudnionych 2,4% ludności Kosowa (dane dla Jugosławii - 15,8%).^[5] Rozbiór Jugosławii w latach 1941-1945, dokonany przez państwa Osi, spowodował przyłączenie większości Kosowa do kontrolowanej przez Włochy tzw. Wielkiej Albanii, mniejszych części do okupowanej przez Niemców Serbii oraz do Bułgarii. Powstała w Kosowie Albańska Partia Faszystowska i Albańska Milicja Faszystowska oraz Albańskie Pułki Lekkiej Piechoty do których masowo wstępowali Albańczycy. We wrześniu 1943 po kapitulacji Włoch całe Kosowo znalazło się pod okupacją niemiecką, zaś kolaborująca z Niemcami Druga Liga Prizreńska natychmiast utworzyła jesienią 1943 roku w Kosovskiej Mitrovicy pułk Kosovo zaś w kwietniu 1944 z albańskich ochotników, głównie z Kosowa, 21 dywizję SS "Skanderbeg" liczącą początkowo ok. 6500 osób, wsławioną masowymi mordami Serbów, Romów i Żydów. Celem albańskich SS-manów była Wielka Albania oczyszczona z ludności niealbańskiej. W czasie okupacji włoskiej i niemieckiej wielu Serbów zostało zmuszonych do opuszczenia swych domów przez zbrojne bojówki albańskie. Większość z nich stanowiły rodziny kolonistów, które przybyły do Kosowa w okresie międzywojennym. Nie osiągnięto zgody na temat dokładnych danych, ale historycy serbscy utrzymują, iż liczba ofiar śmiertelnych tych działań to około 10-40 tysięcy osób, wypędzonych zaś – 70-100 tysięcy.

Po zakończeniu wojny, wraz z przejęciem władzy przez komunistyczny reżim Josipa Broz Tity, Kosowo zyskało w 1946 roku status regionu autonomicznego w ramach Serbii. W 1963 roku Kosowo stało się w pełni autonomiczną prowincją. Komunistyczne władze Jugosławii nie zezwoliły na powrót do regionu wielu uchodźców serbskich.

Wraz z uchwaleniem konstytucji Jugosławii w 1974, Kosowo uzyskało w pełni autonomiczny rząd i utworzono Socjalistyczną Autonomiczną Prowincję Kosowa. Władza ta wprowadziła do systemu edukacji albański program nauczania, korzystając m.in. z podręczników, dostarczonych z Albanii, rządzonej wówczas przez Envera Hodżę.

W latach osiemdziesiątych narastały konflikty pomiędzy ludnością albańską i serbską. Społeczność albańska dążyła do dalszego zwiększenia autonomii regionu, serbska zaś chciała zacieśnienia relacji z Serbią. Zmniejszyły się natomiast tendencje dążące do unifikacji Kosowa z Albanią, rządzoną wówczas przez reżim stalinowski, w której poziom życia był o wiele niższy.

Serbowie żyjący w Kosowie narzekali na dyskryminację ze strony lokalnego rządu, konkretnie zaś ze strony służb bezpieczeństwa, które odmawiały interwencji w przypadku przestępstw popełnionych przeciw Serbom. Narastający konflikt oznaczał, że nawet błaha sytuacja mogła się szybko przerodzić w cause célèbre. Gdy serbski rolnik Đorđe Martinović zgłosił się do szpitala z butelką w odbycie i opowiedział o ataku na swoją osobę grupy zamaskowanych mężczyzn, 216 serbskich intelektualistów wystosowało petycję, w której padło stwierdzenie, że „historia Đorđe Martinovicia symbolizuje sytuację wszystkich Serbów w Kosowie”.

Głównym zarzutem kosowskich Serbów było ich ignorowanie przez komunistyczny rząd Serbii. W sierpniu 1987, w ostatnim okresie komunistycznego reżimu w Jugosławii, Kosowo odwiedził młody wówczas polityk, Slobodan Milošević. Jako jeden z nielicznych reprezentantów rządu, który zainteresował się sprawą Kosowa, stał się on natychmiast bohaterem miejscowych Serbów. Pod koniec roku stanął na czele rządu Serbii.

W 1989 roku, w wyniku referendum przeprowadzonego w całej Serbii, drastycznie ograniczono autonomię Kosowa i Wojwodiny. Zaowocowało ono wprowadzeniem nowej konstytucji, która umożliwiła stworzenie systemu wielopartyjnego, wolności słowa oraz propagowanie uszanowania praw człowieka. Pomimo faktu, iż władza faktycznie znajdowała się w rękach partii Miloševicia, oskarżanej o fałszowanie wyborów, ignorowanie praw mniejszości narodowych i przeciwników politycznych oraz kontrolę mediów, był to krok naprzód w stosunku do sytuacji w czasach panującego dotąd reżimu komunistycznego. Nowa konstytucja ograniczyła drastycznie autonomię regionów, skupiając władzę w Belgradzie. Centralizowała władzę w zakresie kontroli nad policją, systemem sądowniczym, gospodarką, systemem edukacji oraz kwestii językowych, stanowiących istotny element wieloetnicznej Serbii.

Przeciw nowej konstytucji opowiedzieli się przedstawiciele mniejszości narodowych, którzy dostrzegali w niej próby odebrania władzy regionom na rzecz centralnego ośrodka. Kosowscy Albańczycy odmówili udziału w referendum, nie uznając jego prawomocności. Ponieważ stanowili mniejszość w państwie zdominowanym przez Serbów, ich udział nie wpłynąłby i tak na ostateczny wynik.

Również władze prowincji nie uznały referendum. Miało ono być ratyfikowane przez lokalne zgromadzenia, co faktycznie oznaczało głosowanie nad swoim własnym rozwiązaniem. Zgromadzenie Kosowa początkowo odmówiło przyjęcia wyników referendum, jednak w marcu 1989, pod presją czołgów i wozów opancerzonych, otaczających miejsce obrad, zostały one przyjęte.

Lata dziewięćdziesiąte

Po zmianach w konstytucji Jugosławii rozwiązano parlament tego kraju, w którym zasiadali jedynie członkowie Partii Komunistycznej Jugosławii. Rozwiązaniu uległ również parlament Kosowa, czego nie zaakceptowali jego albańscy członkowie. Albańscy członkowie rozwiązanego parlamentu na tajnym posiedzeniu w miejscowości Kačanik proklamowali powstanie Republiki Kosowa, która miała wchodzić w skład Jugosławii jako równoprawna republika, a nie część Serbii.

Władze Jugosławii zorganizowały wybory, w których udziału odmówili reprezentanci mniejszości narodowych z licznych podległych Jugosławii prowincji. Kosowscy Albańczycy rozpisali własne wybory, jednak frekwencja nie przekroczyła wymaganych 50%, w związku z czym nie wybrano reprezentantów do nowego Zgromadzenia Narodowego. W 1992 roku przeprowadzono wybory prezydenckie, które wygrał Ibrahim Rugova. Nie były one jednak uznane przez żadne państwo.

Nowa konstytucja doprowadziła do ograniczenia autonomii mediów w podległych prowincjach, podporządkowując je centralnemu ośrodkowi w Belgradzie. Równocześnie wprowadzono bloki programowe w językach mniejszości narodowych. Umożliwiła działanie prywatnym nadawcom, co okazało się jednak bardzo trudne z racji na wysokie koszty, ukryte w licznych opłatach koncesyjnych i innych podatkach. W tym okresie zamknięto m.in. kierowane przez władze prowincji telewizję i radio kosowskie. Pojawiły się jednak prywatni nadawcy, w tym stacja "Koha Ditore", która nadawała do końca 1998, kiedy to opublikowała kalendarz, który uznany został za gloryfikujący ruchy separatystyczne i antyserbskie.

Nowa konstytucja przekazała również kontrolę nad państwowymi zakładami przemysłowymi do Belgradu. We wrześniu 1990 roku zwolnienie 123 tysięcy kosowskich Albańczyków z sektora budżetowego doprowadziło do licznych protestów i strajku generalnego. Albańczycy, którzy nie zostali zwolnieni, sami zrezygnowali ze swoich posad. Rząd tłumaczył swoje działania dekomunizacją sektora państwowego, jednak w Kosowie powszechnie uważano, że jest to działanie wymierzone w konkretną grupę etniczną – Albańczyków.

Stworzony w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych program nauczania, który wspierał dążenia autonomiczne Albańczyków, został wycofany. W jego miejsce wprowadzono ogólnoserbski program, którego celem było ujednolicenie programów nauczania na terenie całej Serbii. Zachowano przy tym język albański jako język nauczania. System edukacji rozwiązano w 1992 i ponownie stworzono w 1995. Na Uniwersytecie w Prisztinie, stanowiącym centralny ośrodek naukowy kosowskich Albańczyków, wstrzymano nauczanie w języku albańskim, oraz zwolniono większość kadry pochodzenia albańskiego.

Działania te rozsierdziły kosowskich Albańczyków, co doprowadziło do licznych niepokojów, zamachów partyzanckich i terrorystycznych w 1999. Władze serbskie wprowadziły w odpowiedzi stan wyjątkowy i skierowały do prowincji dodatkowe oddziały wojska i policji.

W 1995 do Kosowa przybyło wielu Serbów, którzy byli prześladowani w Chorwacji. Ich obecność przyczyniła się do dalszych niepokojów.

Ibrahim Rugova apelował o zachowanie pokojowego charakteru protestów, jednak w 1996 roku swoje działanie rozpoczęła Armia Wyzwolenia Kosowa - (UÇK), prowadząca działania o charakterze zbrojnym na terenie całej prowincji.

Wojna

Oddziały UÇK rozpoczęły wojnę partyzancką, przeprowadzając serię ataków partyzanckich na serbskie siły porządkowe, reprezentantów władzy oraz zamachów terrorystycznych wycelowanych w domniemanych kolaborantów. W tej sytuacji w 1998 na pomoc serbskiej policji przyszła regularna armia jugosłowiańska, przeprowadzając szeroko zakrojoną akcję zbrojną, wymierzoną w UÇK. W przeciągu następnych kilku miesięcy zginęły setki ludzi, a około 200 tysięcy uciekło z miejsca zamieszkania; większość z nich stanowili Albańczycy. Z drugiej strony, przemoc Albańczyków skierowana była również wobec Serbów - raport UNHCR z marca 1999 informuje, że zostali oni usunięci z około 90 wiosek na terenie prowincji. Serbowie przemieszczali się do innych części prowincji lub decydowali się na ucieczkę do Serbii. Jugosłowiański Czerwony Krzyż szacuje, że w opisywanym okresie z miejsca zamieszkania uciekło około 30 tysięcy nie-Albańczyków.

W wyniku odrzucenia przez Serbów planu, przygotowanego przez Grupę Kontaktową na konferencji w Rambouillet, 24 marca 1999 r. wybuchła wojna. Atak NATO, któremu nadano nazwę „Sojusznicza siła” (Allied Force) składał się z kilku faz, które obejmowały szereg operacji zmierzających do uzyskania pełnej kontroli nad terytorium Kosowa. Rozkaz rozpoczęcia nalotów uzależniony był od decyzji politycznych i militarnych Rady Północnoatlantyckiej. Operacja Allied Force podzielona została na fazy:

• FAZA 0 - 20 stycznia 1999 r., na podstawie decyzji politycznej większości państw NATO, siły powietrzne Sojuszu rozmieszczone zostały na przewidzianych lotniskach, skąd miały wziąć udział w nalotach.
• FAZA I - prowadzenie ograniczonych działań powietrznych przeciwko z góry wytypowanym celom o znaczeniu militarnym. Faza ta rozpoczęła się 24 marca atakami wymierzonymi w jugosłowiańską obronę przeciwlotniczą (wyrzutnie rakietowe, punkty radarowe, urządzenia kontrolne, lotniska i samoloty) na terenie całej Jugosławii.
• FAZA II - zaczęła się 27 marca na skutek braku reakcji rządu jugosłowiańskiego, która do tego czasu nie podjęła inicjatywy pokojowej. Cele nalotów zostały rozszerzone na infrastrukturę wojskową oraz bezpośrednio w siły wojskowe stacjonujące w Kosowie (główne kwatery dowodzenia, koszary, instalacje telekomunikacyjne, magazyny broni i amunicji, zakłady produkcyjne i składy paliw). Rozpoczęcie tej fazy operacji było możliwe dzięki jednogłośnej decyzji członków Paktu Północnoatlantyckiego.
• FAZA III - hasłem do niej był szczyt NATO w Waszyngtonie w kwietniu 1999 r. W fazie tej doszło do znacznego rozszerzenia powietrznych działań przeciwko szczególnie ważnym celom o znaczeniu wojskowym na północ od 44 równoleżnika na obszarze całej Jugosławii. Po miesiącu powietrznej kampanii dla NATO stało się oczywiste, że dotychczasowa strategia nie była skuteczna. W kwietniu 1999 r. na szczycie NATO w Waszyngtonie zdecydowano się na większą elastyczność w atakowaniu nowych celów w ramach fazy 1 i 2, które były konieczne, aby osiągnąć cele taktyczne w Kosowie i strategiczne na terenie Jugosławii.
• FAZA IV - wsparcie działań stabilizacyjnych w Kosowie.
• FAZA V - przegrupowanie sił i powrót wojsk do baz. Równocześnie na terenie Kosowa obie strony prowadziły liczne działania zbrojne. Organizacje międzynarodowe alarmowały głównie o czystkach etnicznych prowadzonych przez Serbów. W wyniku tych działań, szereg wysokich urzędników Jugosłowiańskich, w tym prezydent Slobodan Milošević, zostało postawionych w stan oskarżenia przez Międzynarodowy Trybunał Karny ds. Zbrodni w Byłej Jugosławii (ICTY). Wiele z tych spraw przekazano pod jurysdykcję Międzynarodowego Trybunału Zbrodni Wojennych w Hadze. Porozumienie o warunkach wycofania wojsk serbskich z Kosowa oraz wejścia do prowincji sił międzynarodowych KFOR podpisano 9 czerwca 1999 roku w Kumanovie.

ONZ szacuje, że w czasie działań wojennych na terenie Kosowa, w okresie od marca 1998 r. do kwietnia 1999 r., z rejonu tego uciekło lub zostało przeniesionych około 340 tysięcy Albańczyków. Większość z nich udało się do Albanii, Czarnogóry i Macedonii. Siły rządowe niszczyły dokumenty tożsamości uciekającej ludności. Działania te określane są dziś mianem czystki tożsamości. W znacznym stopniu utrudniły one identyfikację i kontrolę powracających po wojnie ludzi. Strona serbska twierdzi, że od czasu zakończenia wojny, na teren Kosowa przeniosło się około 300 tysięcy ludzi, podających się za byłych mieszkańców regionu. Z racji braku spisów śmierci i narodzin, sprawa nie może być rozstrzygnięta.

Materialne straty poniesione w przeciągu 11 tygodni bombardowań oceniono na większe od tych poniesionych podczas II wojny światowej. Serbscy ekonomiści z tzw. G-17 oszacowali szkody spowodowane nalotami NATO na łączną kwotę 1,2 mld dolarów, zaś straty ekonomiczne na około 29,6 mld dolarów, choć oficjalne źródła rządowe mówią nawet o 200 mld dolarów.

Zbrodnie wojenne Kosowarów

Po zakończeniu działań wojennych w 1999, albańskie siły UÇK rozpoczęły prowadzenie czystek etnicznych na terenie Kosowa. Akcja obejmowała niszczenie serbskich i romskich wiosek, świątyń i pomników. W wyniku przeprowadzonych akcji 300 tysięcy Serbów i Cyganów zostało wypędzonych, reszta pozostała w nielicznych, strzeżonych przez NATO KFOR enklawach. Albańska UÇK doprowadziła do zniszczenia ponad 150 świątyń prawosławnych (z których najstarsze pochodziły z XII wieku, niektóre były zabytkami uznanymi przez UNESCO za światowe dziedzictwo kultury - np. klasztor w Dechani ostrzelany z moździerza).

W 2004 roku miały miejsce tzw. pogromy marcowe. 17-18 marca 2004 roku, pod egidą władz UÇK i ASRH, miały miejsce pogromy Serbów. Zorganizowane bandy albańskie (niektóre liczące ponad 3000 osób), pomimo ochrony KFOR-u wdzierały się na teren enklaw serbskich i dokonywały mordów i zniszczeń. Zgodnie z rozkazem, KFOR w pierwszej kolejności zapewniał bezpieczeństwo własnym żołnierzom, następnie ewakuował zagrożonych Serbów i Cyganów.

Carla del Ponte w swojej książce opisuje proceder wywożenia Serbów do Albanii, gdzie poddawano ich zabiegom usuwającym ich organy wewnętrzne. Sprawę obecnie bada Human Rights Watch^[6] oraz Międzynarodowy Trybunał Karny ds. zbrodni w byłej Jugosławii.

Status międzynarodowy

Pomimo ogłoszenia niepodległości, z prawnego punktu widzenia Kosowo nadal wchodzi w skład Serbii. Od 1999 jest ono jednak protektoratem międzynarodowym pod auspicjami ONZ (na mocy rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ 1244, stwierdzającej także, iż Kosowo jest częścią Serbii). Rząd serbski nie ma faktycznie żadnego wpływu na decyzje międzynarodowej administracji. Prowincją zarządza misja ONZ UNMIK. Bezpieczeństwo stara się zapewnić misja NATO KFOR, podległa UNMIK.

Od początku swojej misji ONZ zapewniła istnienie i działanie instytucji zgromadzenia narodowego, rządu oraz prezydenta. Kwestie bezpieczeństwa, ustawodawstwa i spraw zagranicznych podlegają UNMIK. Wybory członków Zgromadzenia Narodowego Kosowa miały miejsce w październiku 2001 roku. W marcu 2002 roku na stanowisko prezydenta wybrano w wyborach Ibrahima Rugovę. Siedzibą Zgromadzenia Narodowego, rządu oraz prezydenta jest Prisztina. Dotychczas Zgromadzenie Narodowe doprowadziło do przyjęcia wytycznych do uchwalenia nowej konstytucji, prawa celnego oraz dwóch kodeksów karnych.

UNMIK wydaje mieszkańcom prowincji dokumenty zastępujące paszporty, zezwalające na podróżowanie za granicę do państw, które je uznają. UNMIK wydaje również dowody osobiste oraz tablice rejestracyjne pojazdów, które również pozostają ważne jedynie w państwach, które je uznają. Podobna sytuacja panuje w przypadku systemu pocztowego. Listy adresowane do Kosowa lub Serbii mogą nie dojść do adresata. Zalecane jest adresowanie listów "Kosowo (UNMIK)".

UNMIK stworzył również formację policyjną, zatrudniającą członków wszystkich grup etnicznych (Albańczyków, Serbów, Romów, Bośniaków) oraz zarządza liniami kolejowymi oraz liniami lotniczymi (Kosova Airlines). Przestrzeń powietrzna kontrolowana jest przez KFOR. UNMIK używa flagi ONZ.

Przyjęte przez Zgromadzenie Narodowe wytyczne do uchwalenia konstytucji zakładają prowadzenie polityki wspierania mniejszości etnicznych. Ze 120 miejsc w Zgromadzeniu Narodowym, 10 zarezerwowanych jest dla Serbów, 10 dla innych mniejszości, pozostałe 100 zaś obsadzane jest na drodze wyborów. 9 kwietnia 2008 r. deputowani parlamentu Kosowa przez aklamację przyjęli tekst nowej konstytucji.

Proklamowanie niepodległości

Z formalnego punktu widzenia Kosowo postrzegane jest na arenie międzynarodowej jako część Serbii. Jego przyszły status był obiektem ustaleń międzynarodowych, jednak propozycja byłego prezydenta Finlandii Martti Ahtisaariego polegająca na nadaniu Kosowu "kontrolowanej niepodległości" nie została zaakceptowana przez wszystkie strony - za opowiedziały się władze Kosowa, część państw Unii Europejskiej i Stany Zjednoczone, przeciw władze Serbii, Chin i Rosji. Fiasko ustaleń międzynarodowych skłoniło władze Kosowa, popierane przez Stany Zjednoczone i częściowo Unię Europejską, do podjęcia jednostronnych decyzji - w grudniu 2007 premier Kosowa zapowiedział, że prowincja ta ogłosi niepodległość.

Na niepodległość Kosowa i oderwanie od Serbii 15% jej terytorium demokratyczne władze Serbii nie wyrażają zgody. Uchwalona jednogłośnie przez parlament Serbii nowa konstytucja stanowi, że Kosowo jest integralną częścią kraju - w tej sprawie w październiku 2006 przeprowadzono ogólnonarodowe referendum, w którym większość głosujących poparła konstytucję. Kwestia niepodległości Kosowa budzi wiele emocji – decyzja taka postrzegana jest przez wielu jako niezgodna z Kartą Narodów Zjednoczonych (jest to pierwsza po 1945 roku jednostronna zmiana granic w Europie, która może pociągnąć za sobą konsekwencje np. w Abchazji i Osetii Południowej). Powszechna jest również obawa, że decyzja ta może doprowadzić do dalszego rozpadu byłej Jugosławii (rozpad Bośni i Hercegowiny) oraz ponownego zaognienia sytuacji w regionie - w pierwszej kolejności w Macedonii, gdzie także działa UÇK, która już w 2001 roku wystąpiła zbrojnie.

Ogłoszenie niepodległości przez Kosowo było przez kolejne tygodnie odkładane, czekano m.in. na rozstrzygnięcie wyborów prezydenckich w Serbii - zakładano, że może po wyborach władze Serbii jeszcze raz zasiądą do negocjacji, lecz na kolejne negocjacje nie chciały się zgodzić władze Kosowa. Ostatecznie premier Kosowa zapowiedział proklamowanie niepodległości 17 lutego 2008 o godzinie 15:51, a parlament jeszcze tego samego dnia przyjął deklarację niepodległości^[7] stosunkiem głosów 109-0, jednak na posiedzeniu nie stawili się przedstawiciele partii serbskich. Status międzynarodowy Kosowa nadal pozostaje niejednoznaczny - nie może ono liczyć w najbliższym czasie na uznanie przez ONZ ze względu na sprzeciw Rosji i Chin, a zatem na status "normalnego" państwa.

Sytuacja po proklamowaniu niepodległości

W dniu proklamowania przez Kosowo niepodległości władze Serbii potępiły ten akt uznając go za sprzeczny z prawem międzynarodowym. Zapowiedziały również zerwanie współpracy z misją Unii Europejskiej w Kosowie. Prezydent Serbii Boris Tadić zwrócił się do sekretarza generalnego ONZ o unieważnienie proklamowania niepodległości Kosowa przez tamtejszy parlament, które nazwał "aktem secesji serbskiej prowincji Kosowo", jednocześnie domaga się od wszystkich członków ONZ pełnego poszanowania suwerenności terytorialnej i integralności Serbii oraz odrzucenia proklamacji niepodległości Kosowa. Władze Serbii wprowadziły na Kosowo sankcje gospodarcze i polityczne oraz obniżyły rangę stosunków dyplomatycznych z państwami uznającymi Kosowo. Jednocześnie zapowiedziały utworzenie w Kosowie równoległych organów władzy z rządem i parlamentem wybieranym przez serbską ludność Kosowa i uznającym Kosowo za część Serbii. Obserwatorzy sceny politycznej nie wykluczają również oderwania od Kosowa terenów w większości zamieszkanych przez Serbów. 11 maja 2008 władze Serbii przeprowadziły również na terenie Kosowa zamieszkanego przez większość serbską ogólnokrajowe wybory parlamentarne do parlamentu Serbii oraz do władz lokalnych. Krok ten został skrytykowany zarówno przez władze Kosowa, jak i administrację międzynarodową^[8].

Poza Serbią, deklaracji niepodległości nie uznały również m.in. Azerbejdżan, Cypr, Gruzja, Hiszpania, Rosja ^[9] i Sri Lanka (wszystkie te państwa są zagrożone istnieniem mniejszości etnicznych, walczących zbrojnie zawczasu lub obecnie o niepodległość), ponadto Argentyna, Białoruś, Boliwia, Kazachstan, Kirgistan, Laos, Mołdawia, Rumunia, Tadżykistan, Wenezuela i Wietnam. Rosja zażądała zwołania Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie Kosowa oraz anulowania decyzji władz Kosowa niezgodnej z rezolucją nr 1244 Rady Bezpieczeństwa ONZ, Kartą Narodów Zjednoczonych i Aktem Końcowym KBWE. Sekretarz generalny ONZ Ban Ki Mun oznajmił, że Misja ONZ w Kosowie (UNMIK) będzie nadal wykonywała swój mandat, zgodnie z pozostającą w mocy rezolucją nr 1244 z 1999 r., powierzającą Organizacji Narodów Zjednoczonych administrację nad tym regionem. Dodatkowo, w paru krajach ich najbardziej wpływowi politycy ustosunkowali się negatywnie do deklaracji (w tym Bośnia i Hercegowina, Kuba i Słowacja), jednak same te kraje jeszcze nie ustosunkowały się oficjalnie w tej kwestii. Słowacja wyznaczyła sobie 4 miesiące na gruntowne zbadanie kwestii niepodległości Kosowa. Ponadto liderzy bośniackiej Republiki Serbskiej zagrozili, że jeśli rząd centralny w Sarajewie uzna Kosowo, ci wystąpią z federacji^[10].

Kraje, które uznały niepodległość Kosowa, uszeregowane czasowo:

• 18 lutego 2008: Afganistan, Kostaryka (17 lutego 2008 czasu lokalnego), Stany Zjednoczone, Francja, Albania, Turcja, Wielka Brytania i Tajwan (kraj przeważnie nieuznawany na arenie międzynarodowej);
• 19 lutego 2008: Australia, Senegal;
• 20 lutego 2008: Niemcy, Łotwa;
• 21 lutego 2008: Estonia, Włochy, Dania, Luksemburg;
• 22 lutego 2008: Peru;
• 25 lutego 2008: Belgia;
• 26 lutego 2008: Polska^[11]
• 27 lutego 2008: Szwajcaria, Austria;
• 29 lutego 2008: Irlandia;
• 4 marca 2008: Szwecja, Holandia;
• 5 marca 2008: Islandia, Słowenia;
• 7 marca 2008: Finlandia;
• 18 marca 2008: Japonia, Kanada;
• 19 marca 2008: Monako, Chorwacja, Węgry;
• 20 marca 2008: Bułgaria;
• 25 marca 2008: Liechtenstein;
• 28 marca 2008: Korea Południowa, Norwegia
• 17 kwietnia 2008: Wyspy Marshalla;
• 23 kwietnia 2008: Nauru;
• 24 kwietnia 2008: Burkina Faso;
• 6 maja 2008: Litwa;
• 11 maja 2008: San Marino;
• 21 maja 2008: Czechy;
• 30 maja 2008: Liberia;
• 13 czerwca 2008: Sierra Leone.

Unia Europejska pozostawiła decyzję uznania Kosowa krajom-członkom. Szereg krajów czekało na decyzję Unii Europejskiej.

Pięć krajów oficjalnie wyraziło zaniepokojenie "jednostronnymi posunięciami" lub namawia obie strony do kontynuacji zaniechanych negocjacji. Są to Brazylia, Chiny, Filipiny, Republika Południowej Afryki i Ukraina.

Natomiast Nowa Zelandia, w formie wypowiedzi jej premiera Helen Clark, podkreśliła, że zasadniczo nigdy nie ustosunkowuje się do jednostronnych deklaracji państwowości i nie zamierza formalnie uznać lub zaprzeczyć niepodległości Kosowa, i że przyszłe stosunki z osobami i agencjami sprawującymi władzę na terenie terytorium spornego wykażą ich uznanie w praktyce, lecz oficjalnego uznania ze strony Nowej Zelandii raczej nie należy się spodziewać.

Szereg krajów ustosunkowało się aktualnie neutralnie, w tym Chile, Indie, Kuwejt i Nikaragua, wyrażając ubolewanie z powodu braku konsensusu, jak i nadzieję na pokojowe rozpatrzenie sprawy w drodze dialogu i uszanowania praw i zasad Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Kosowo planuje także uznać Międzynarodowy Komitet Olimpijski i dopuścić je do Letnich Igrzysk Olimpijskich 2008 w Pekinie, ale pod warunkiem, że Kosowo zostanie uznane oficjalnie przez ONZ, na co się nie zanosi, uformuje krajowy komitet olimpijski i wprowadzi stosunki z szeregiem federacji sportowych w sportach olimpijskich^[12]. Dwie międzynarodowe sportowe federacje, w tenisie stołowym i piłce ręcznej, już 3-4 lata temu uznały kosowskie reprezentacje (reprezentacja Kosowa uczestniczy w mistrzostwach tenisa stołowego od 2003), co nie jest równoważne z uznaniem państwowości Kosowa - w wielu federacjach sportowych uczestniczą terytoria zależne czy autonomiczne jednostki państw.

Sytuację postanowiły za to wykorzystać rządy Abchazji i Osetii Południowej, które zwróciły się do Rosji, Wspólnoty Niepodległych Państw i ONZ z prośbą o uznanie ich niepodległości (Rosja zniosła już ograniczenia gospodarcze w stosunku do Abchazji, co zostało w świecie odebrane jako uznanie de facto państwowości tej republiki^[13]). Również rząd Kraju Basków oświadczył, że przykład rozwiązania konfliktu w Kosowie powinien mieć zastosowanie także w przypadku Kraju Basków. W podobnym tonie wypowiadali się politycy z Katalonii i Quebecu. O uznanie międzynarodowe zaapelowały także władze Naddniestrza, a władze Armenii oświadczyły, że jeżeli uznają Kosowo to wyłącznie równocześnie z uznaniem niepodległości Górskiego Karabachu, co władze Azerbejdżanu skomentowały, że w takim przypadku zbrojnie zajmą Górski Karabach. Również organizacje secesjonistyczne z innych obszarów (Czeczenia, Flandria, Ilam, Katalonia, Kurdystan, Republika Serbska w Bośni i Hercegowinie) uznały kwestię Kosowa za analogiczną do ich sytuacji.

Zamieszki

• W dniu proklamowania niepodległości około 2000 Serbów protestowało pod ambasadą Stanów Zjednoczonych w Belgradzie, obrzucając ją kamieniami i butelkami z benzyną^[14]. Protestujący wybili również szyby w ambasadzie Słowenii oraz zniszczone zostały restauracje McDonald's w Belgradzie i Nowym Sadzie.
• 18 lutego w Kosowskiej Mitrowicy wybuchły dwie bomby niszcząc pojazdy ONZ, lecz nie powodując ofiar w ludziach.
• 19 lutego zostały spalone dwa przejścia graniczne pomiędzy Kosowem a Serbią^[15].
• 21 lutego odbyła się wielka demonstracja w Belgradzie, w której uczestniczyło ponad 500.000 osób. W ich wyniku częściowo spalona została ambasada Stanów Zjednoczonych, lekko uszkodzona została ambasada Chorwacji (w tym spalono chorwacką flagę), wybito okna w ambasadzie Słowenii oraz obrzucono różnymi przedmiotami ambasady Belgii, Niemiec, Turcji, Wielkiej Brytanii. W chorwackiej Puli spalono dwa samochody należące do Albańczyków.
• 25 lutego ponad 100 Serbów zaatakowało przejście graniczne w Mutivoda, w wyniku czego 19 kosowskich policjantów zostało rannych.
• 26 lutego po proteście w Banja Luce, w którym uczestniczyło ok. 10.000 osób, częściowo zniszczony został front budynku, w którym znajduje się biuro ambasady USA.
• 3 marca ostrzelane zostało biuro ONZ w północnej części Kosowskiej Mitrowicy.
• 14 marca Serbowie, w tym m.in. pracownicy sądownictwa wyrzuceni z pracy w 1999 roku przez Albańczyków^{[potrzebne źródło]}, zajęli budynek ONZ-owskiego sądu w Kosowskiej Mitrowicy.
• 17 marca w Kosowskiej Mitrowicy doszło do starć pomiędzy wchodzącą w skład sił ONZ policją UNMIK (w tym z udziałem służących w nich Polaków) i mieszkającymi w okolicy Serbami.

Unia Europejska a Kosowo

Państwa członkowskie

20 z 27 państw UE uznało niepodległość Kosowa. Natomiast 3 państwa oficjalnie jej nie uznały (Cypr, Hiszpania, Rumunia), a pozostałe 4 jeszcze nie ustosunkowały się oficjalnie w tej sprawie (Grecja, Malta, Portugalia, Słowacja). W umowie stowarzyszeniowej Unia (czeka na ratyfikację) potwierdza granice Serbii.

Działania organów Unii Europejskiej

Misje / organy / instytucje Unii w Kosowie^[16]:

• EULEX Kosovo^[17]
• Specjalny Reprezentant UE dla Kosowa^[18]
• Europejska Agencja Restrukturyzacji^[19]
• Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Kosowie^[20]

Polska a Kosowo

Polska uznała Kosowo 26 lutego 2008^[21]. Dokonała tego po siedmiodniowej zwłoce w zajęciu stanowiska w sprawie niepodległości Kosowa, w Polsce odbyły się niewielkie demonstracje protestacyjne^[22].

Przypisy

1. ↑ Himni i Kosovës
2. ↑ Косово добило химну
3. ↑ Kosowo ma już swój hymn
4. ↑ Polski egzonim ustalony przez Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych na XL posiedzeniu 12 marca 2008 roku. Polska Rada Ministrów użyła wcześniej formy "Republika Kosowo" w Uchwale w sprawie uznania przez Rzeczpospolitą Polską Republiki Kosowo, przedłożonej przez ministra spraw zagranicznych.
5. ↑ W.Szulc, Przemiany gospodarcze i społeczne w Jugosławii w okresie międzywojennym (1918-1941), Poznań 1980.
6. ↑ http://www.psz.pl/content/view/11442
7. ↑ http://www.assembly-kosova.org/common/docs/declaration_indipendence.pdf
8. ↑ Serbowie w Kosowie idą do urn
9. ↑ Tydzień na wschodzie: Rosja wobec niepodległości Kosowa Numer 41; Analizy, komentarze; 20 lutego 2008
10. ↑ Portal Spraw Zagranicznych: Bośnia i Hercegowina/ Premier Republiki Serbskiej grozi secesją Łukasz Kobeszko 02.03.2008
11. ↑ w formie uchwały Rady Ministrów podjętej na posiedzeniu w dniu 26 lutego 2008
12. ↑ Stephen Wilson: "IOC: Kosovo Olympic Team 'Unlikely'", Associated Press w Washington Post, 18 lutego 2008. Link sprawdzony 2008--2-21. (en)
13. ↑ Portal Spraw Zagranicznych: UE/ Ministrowie są zaniepokojeni stanowiskiem Rosji ws. Abchazji Maciej Sewerski 11.03.2008
14. ↑ (en) International HERALD TRIBUNE Europe: Kosovo declares independence Dan Bilefsky; February 17, 2008
15. ↑ (hr) Vecernji.hr: Srpski prosvjednici uništili dvije kontrolne točke UNMIK-a na Kosovu Hina, 19.02.2008 13:32
16. ↑ (en) EC Liaison Office announced implementation of IPA 2007 for Kosovo
17. ↑ (en) EUPTFK: Preparations for EULEX Kosovo – A European Union Rule of Law Mission
18. ↑ (en) ICO: International Civilian Office / European Union Special Representative
19. ↑ (en) EAR: Kosovo
20. ↑ (en) http://www.delprn.ec.europa.eu/
21. ↑ Onet.pl: Polska uznała niepodległość Kosowa TVN24/RMF FM/PAP/IAR, PKo /26.02.2008 15:06
22. ↑ Onet.pl: Białystok: demonstracja solidarności z Serbią PAP, PKo /26.02.2008 17:15

Linki zewnętrzne

• United Nations Mission in Kosovo (UNMIK) (en)
• kosovo.net - Serbska strona o Kosowie (en)
• Rząd Kosowa (en)
• Parlament Kosowa (en)
• Kwestia kosowska: historia i stan obecny
• Kosowo: geneza problemu i stan aktualny
• Sylwia Nowak, Instytut Filologii Słowiańskiej UJ, Kosowo - mit i historia w konflikcie serbsko-albańskim (szkic) (pdf)
• Analiza OSW
• Kosowo- fałszywe państwo
• Propagandowy materiał polskich Serbów