Lew Trocki

Z Wikipedii

Lew Dawidowicz Trocki Лев Давидович Троцкий

Urodzony	7 listopada 1879 Janówka, Powiat elżbietogrodzki, Ukraina
Zmarł	21 sierpnia 1940 Miasto Meksyk, Meksyk
Kolekcja cytatów w Wikicytatach

8-letni Trocki

Trocki z córką Niną we Francji, 1915

Lew Trocki

Pokój, w którym dokonano zamachu na Trockiego

Grób Lwa Trockiego

Wizerunek Trockiego na polskim plakacie propagandowym

Lew Dawidowicz Trocki, wł. Lew Dawidowicz Bronstein (ur. 7 listopada 1879, zm. 21 sierpnia 1940) - rewolucjonista rosyjski pochodzenia żydowskiego, jeden z twórców i przywódców Rosji Radzieckiej.

Bliski współpracownik Włodzimierza Lenina, jeden z głównych przywódców rewolucji październikowej. Uczestniczył również w rewolucji 1905, kiedy był przewodniczącym Rady Delegatów Robotniczych w Piotrogrodzie, po jej upadku na emigracji do wybuchu rewolucji lutowej.

[edytuj] Życiorys

Urodzony w chłopskiej, żydowskiej rodzinie jako piąte z ośmiorga dzieci (czworo z nich zmarło już w wieku dziecięcym). W jego domu rodzinnym używano mieszanki języka rosyjskiego i języka ukraińskiego. Jego rodzice byli ateistami i nie używali jidysz.

Ukończył z wyróżnieniem szkołę realną im. Św. Pawła w Odessie, planował studiować matematykę, jednak w 1897 zaangażował się w rodzący się w Rosji ruch robotniczy, zakładając razem z kilkoma przyjaciółmi i pierwszą żoną Aleksandrą Sokołowską Południoworosyjski Związek Robotniczy, co uważa się za początek działalności rewolucyjnej Trockiego.

W 1898 organizacja została wykryta i rozbita, a on aresztowany wraz z innymi działaczami.

W 1900 skazany na zesłanie na Syberię do miejscowości Ust-Kut w pobliżu jeziora Bajkał.

W 1902 uciekł stamtąd do zachodniej Europy, posługując się fałszywym paszportem na nazwisko Trocki. W Londynie poznał m. in. Włodzimierza Lenina, który już wcześniej dostrzegł w Trockim obiecującego dziennikarza marksistowskiego i planował wciągnąć go do redakcji Iskry, oficjalnego organu Socjaldemokratycznej Partii Rosji. Obaj działacze szybko jednak się ze sobą poróżnili. Trocki nie popierał leninowskiej wizji monolitycznej partii i poparł na II zjeździe frakcję mienszewików.

W 1905 powrócił sekretnie do Rosji, by wziąć aktywny udział w rewolucji (notabene jako jedyny z ważniejszych rosyjskich działaczy socjalistycznych). Był ostatnim przewodniczącym Piotrogrodzkiej Rady Robotniczej, wzywał do obalenia caratu poprzez strajk generalny. Po klęsce rewolucji skazany na dożywotni pobyt w kolonii karnej w Obdorsku, jednak w 1907 udało mu się uciec do Szwajcarii. Przebywał kolejno we Francji, Hiszpanii, USA i Kanadzie, skąd wrócił do Rosji w maju 1917; rewolucja lutowa zastała go jeszcze w Nowym Jorku.

Podczas rewolucji październikowej jako ludowy komisarz spraw zagranicznych, negocjował brzeski traktat pokojowy, a następnie był komisarzem spraw wojskowych i morskich i głównym organizatorem Armii Czerwonej. Przeciwnik prowadzenia wojny z Polską, liczący na wybuch rewolucji w Polsce, widząc fatalny stan armii rosyjskiej po wielu latach walki.

Po śmierci Lenina (1924) pozostawał w ostrym konflikcie ze Stalinem na tle walki o sukcesję po Leninie i walki z rozrastającą się w ZSRR biurokracją. Dostrzegał degenerację ideową, do jakiej dochodziło w partii bolszewickiej, upadek wewnątrzpartyjnej dyskusji i rosnącą rozbieżność między ideałami socjalistycznymi a dążeniami wielu nowo wstępujących członków. W licznych artykułach prasowych i książce Platforma Lewicowej Opozycji domagał się walki z tymi problemami, których uosobieniem dla niego był Józef Stalin. Poniósł jednak klęskę. W 1925 musiał odejść z komisariatu spraw wojskowych na rzecz Michaiła Frunzego, a w 1927 usunięty z partii. Kilka miesięcy później znalazł się na wygnaniu w Ałma-Acie.

W 1929 deportowany ze ZSRR, a w 1932 pozbawiony obywatelstwa. Przebywał na emigracji w Turcji, Francji, Norwegii i w Meksyku. Z zagranicy toczył walkę ze Stalinem. Krytykował dyktaturę Stalina jako zdradę ideałów rewolucji i wynaturzenie istoty państwa radzieckiego. Komentował również bieżące wydarzenia w polityce międzynarodowej, wnikliwie analizując m.in. przebieg rewolucji hiszpańskiej, rozwój faszyzmu i nazizmu i upadek demokracji w Europie Środkowej.

Przez cały okres emigracyjny był tropiony przez radzieckich tajnych agentów, którzy starali się śledzić każdy jego krok i donosić o nim Stalinowi. Trocki za życia nie zdawał sobie sprawy, ilu z jego sekretarzy, pomocników itp. miało związki z NKWD. Co najmniej trzykrotnie radzieckie służby bezpieczeństwa usiłowały pozbawić go życia - pozorując pożar jego willi na wyspie Prinkipo, a następnie domu pod Paryżem oraz organizując zmasowany atak na jego dom w Meksyku w kwietniu 1940.

14 lutego 1938 w niejasnych okolicznościach w szpitalu w Paryżu umarł syn Trockiego - Lew Siedow, prawdopodobnie skrytobójczo zamordowany przez agenta OGPU. W podobny sposób zginęła właściwie cała rodzina oprócz jego drugiej żony Natalii Siedowej.

W 1938 utworzył IV Międzynarodówkę.

W 20 sierpnia 1940 zamordowany na rozkaz Stalina w Meksyku przez agenta NKWD Ramóna Mercadera. Do zabójstwa użył on czekana. Ciężko ranny w głowę zmarł w szpitalu w 26 godzin po zamachu. Jego pogrzeb w Meksyku zgromadził 300 tysięcy osób.

Miał czworo dzieci: z pierwszą żoną dwie córki - Zinaidę (w 1933 popełniła samobójstwo w Berlinie) i Ninę (w 1928 zmarła na gruźlicę w ZSRR), a z drugiego małżeństwa z N. I. Siedową dwóch synów - Lwa Siedowa i Sergiusza Bronsteina (w 1937 stracony w ZSRR).

Trocki nie został oficjalnie zrehabilitowany w ZSRR jak wielu innych działaczy zamordowanych z rozkazu Stalina. Niemniej w latach 80. został wydany pamiątkowy znaczek z jego postacią, a w 1987 zniesiony został zakaz publikacji lub posiadania jego książek.

[edytuj] Poglądy

Twórca teorii permanentnej rewolucji, na podstawie analizy sytuacji w carskiej Rosji doszedł do wniosku, że dokonanie rewolucji socjalistycznej w jednym kraju jest niemożliwe, gdyż gospodarka pojedynczego kraju, zwłaszcza zacofanego, nie ma szans w warunkach globalnego kapitalizmu. Dlatego konieczne było dokonanie takiej rewolucji w wielu krajach, drogą społecznych oddziaływań (wybuch rewolucji w jednym kraju zachęca do wystąpienia robotników innych państw) i poprzez działalność partii lewicowych. Jeżeli rewolucja ograniczy się do jednego państwa, nie ma szans na utrzymanie się.

Jednym ze współczesnych polskich trockistów był, zmarły 8 kwietnia 2008, historyk Ludwik Hass.

[edytuj] Wybrane dzieła

Prawda o Rosji Sowieckiej (1928, wyd. pol. 1929)
Moje życie (1929, wyd. pol. 1930)
Historia rewolucji rosyjskiej (t. 1–2 w l. 1931–1933, wyd. pol. 1932–1934)
Zbrodnie Stalina (1937, wyd. pol. 1937)
Zdradzona rewolucja. Czym jest ZSRR i dokąd zmierza? (1936, wyd. pol. 1991)
Agonia kapitalizmu a zadania Czwartej Międzynarodówki (Program Przejściowy)(1938, wyd. pol. 1990)

[edytuj] Literatura i film

Śmierć Trockiego jest tematem filmu Josepha Loseya Zabójstwo Trockiego (L'Assassinat de Trotsky), w którym tytułową rolę zagrał Richard Burton, zaś w Ramona Mercadera wcielił się Alain Delon.
Trocki pojawia się w filmie Frida z 2002, gdzie gra go Geoffrey Rush
O śmierci Trockiego opowiada humoreska Davida Ivesa Variations on the death of Trotsky
Trocki pojawia się na obrazach meksykańskiego malarza i komunisty Diego Rivery
Trocki był pierwowzorem postaci Snowballa w Folwarku zwierzęcym oraz Emmanuela Goldsteina w Roku 1984