Chińska Republika Ludowa

Z Wikipedii

中华人民共和国 Chińska Republika Ludowa
Flaga Chińskiej Republiki Ludowej Godło Chińskiej Republiki Ludowej
Hymn: Marsz Ochotników
Język urzędowy	chiński1
Stolica	Pekin
Ustrój polityczny	republika ludowa
Głowa państwa	prezydent Hu Jintao
Szef rządu	premier Wen Jiabao
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	4. na świecie 9 596 960 km² 270 550 km² (2,82%)
Liczba ludności (2008)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	1. na świecie 1 330 045 0002▲ 139 osób/km²
PKB (2008)  • całkowite   • na osobę	3941,5 mld. USD3▲ 2969 USD▲
PKB (PPP) (2008)  • całkowite   • na osobę	7792,7 mld. USD3▲ 5870 USD▲
Jednostka monetarna	1 juan = 10 jiao = 100 fenów (CNY, ¥)
Strefa czasowa	UTC +8 (nie ma czasu letniego)
Kod ISO 3166	CN
Domena internetowa	.cn
Kod samochodowy	CHN
Kod telefoniczny	+86
1  Putonghua jest oficjalnym językiem urzędowym, poza Hongkongiem i Makau, gdzie stosowany jest kantoński. W Hongkongu drugim równorzędnym językiem oficjalnym jest angielski, a w Makau - portugalski. Tylko Chiny kontynentalne (bez Hongkongu i Makau) 2  Dane szacunkowe na lipiec 2008 roku, podane za CIA The World Factbook [1] 3  Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2008 (źródło: IMF)

Chiny, Chińska Republika Ludowa – skrót ChRL (People's Republic of China > P.R.C. język angielski, chiń. trad. 中華人民共和國, uproszcz. 中华人民共和国; pinyin: Zhōngguó, Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó; posłuchaj po chińsku ^*) – państwo w Azji wschodniej, obejmujące historyczne Chiny (bez Tajwanu) oraz Tybet i inne ziemie w Azji Środkowej zamieszkane w sumie przez 56 grup etnicznych. Chiny to najludniejsze państwo świata o populacji przekraczającej 1,3 mld osób. Pod względem powierzchni jest 4. na świecie, a pod względem wielkości gospodarki (PKB nominalny) – 3. (w 2007 r., po USA, i Japonii lub też 2. (PKB realny) po USA.

ChRL graniczy z następującymi państwami: Afganistan, Bhutan, Birma, Indie, Kazachstan, Kirgistan, Korea Północna, Laos, Mongolia, Nepal, Pakistan, Rosja, Tadżykistan, Wietnam.

Chociaż za kontynuatora tradycji politycznej Chin uważa się również Republika Chińska na Tajwanie, od lat 70. za zgodą USA to ChRL reprezentuje naród chiński w organizacjach międzynarodowych, tj. ONZ czy WHO.

Władzę w ChRL sprawuje od 1949 r. Komunistyczna Partia Chin. Do końca lat 70. Chiny były państwem totalitarnym na wzór stalinowski, a w latach 60. nasiliły się w kraju tendencje izolacjonistyczne. Po śmierci Mao Zedonga i fiasku maoizmu, w latach 80. partia rozpoczęła jednak reformy ekonomiczne, tj. odejście od gospodarki planowej i otwarcie na świat, a ustrój zaczął przesuwać się w stronę autorytaryzmu. W latach 80. i 90. nastąpiła liberalizacja życia społecznego i kulturalnego, poprzez m.in. wprowadzenie wolności podróżowania. Wraz z reformami ekonomicznymi zapoczątkowało to dokonującą się obecnie największą migrację w historii świata – ze wsi do miast przeniosło się już 140 mln Chińczyków.

Obecny ustrój Chin jest nominalnie socjalistyczny (tzw. socjalizm o chińskich właściwościach), w praktyce jest to jednak kapitalizm, bez charakterystycznych np. dla UE rozległych zabezpieczeń socjalnych, cechujący się lekkim zabarwieniem nomenklaturowym i dużym woluminem inwestycji zagranicznych oraz eksportu. W sferze polityki, partia komunistyczna sprawuje autorytarne rządy odwołując się do nacjonalizmu, tępiąc ruchy opozycyjne i próbując budować gospodarkę opartą na wiedzy na wzór krajów sąsiednich m.in. Japonii, Korei Płd., a także Singapuru.

Chiny to także jeden z najstarszych ośrodków cywilizacyjnych świata, o odrębnej i bogatej tradycji muzycznej, teatralnej, literackiej, filozoficznej oraz historycznej, a także naukowej. Po zakończeniu rewolucji kulturalnej chińska kultura stopniowo się odradza, chociaż zdaniem krytyków szkody wyrządzone za rządów Mao Zedonga są zbyt wielkie, aby możliwe było jej pełne odrodzenie. Bezprecedensowe w dzisiejszych Chinach jest również obecne otwarcie tego kraju na świat i jego szybka okcydentalizacja.

Spis treści 1 Nazwa Chin 2 Geografia 2.1 Ukształtowanie powierzchni 2.2 Klimat 2.3 Wody 2.4 Świat roślinny 3 Historia 4 Ustrój polityczny ChRL 4.1 Przestrzeganie praw i swobód 5 Podział administracyjny ChRL 6 Miasta 7 Siły zbrojne i program kosmiczny 8 Demografia 9 Kultura 10 Gospodarka 11 Polityka społeczna 11.1 Opieka zdrowotna 11.2 Oświata 12 Nauka 13 Prasa 14 Radio i telewizja 15 Przypisy 16 Zobacz też 17 Linki zewnętrzne

[edytuj] Nazwa Chin

W przeszłości Chiny miały wiele różnych nazw. Rzymianie nazywali je Serica. Od czasów Marco Polo przyjęła się nazwa Kataj (ros. Kitaj, od Kitanów), a w epoce odkryć geograficznych China i wywodząca się od niej nowa nazwa łacińska – Sina (patrz: sinologia), obie pochodzące z sanskrytu (od dynastii Qin), bo Indie były pierwszym krajem Azji, do którego dopłynęli Portugalczycy. Do XVII w. portugalska China i opisany przez Marco Polo Kataj były uważane za odrębne kraje, a na mapach daleko na północ od Pekinu umieszczano Chanbałyk. Jednym z pierwszych, którzy zwrócili uwagę na ten błąd był polski jezuita, o. Michał Boym.

Benedykt Chmielowski, autor późnobarokowej encyklopedii Nowe Ateny tak pisał o nazwie Chin: Luzytańczykowie i Hiszpani Chińskie państwo nazywają Chinam, Włosi Toskańcy Cinam, Niemcy Tchinam, Arabowie zowią Sin, Ptolemeusz Geograf Sin y Sericam, Saraceni Katay albo Kitay, sami zaś Chińczykowie państwu swemu co raz inne dają imię, gdy inna tam panuje familia (...)

W języku polskim funkcjonowała początkowo zaczerpnięta z języków europejskich nazwa China, z "ch" czytanym według lekcji polskiej, co dodatkowo oddaliło ją od pierwowzoru. Podobnie jak w przypadku Indii, nazwa ta została z czasem wyparta przez formę w liczbie mnogiej – Chiny.

Sami Chińczycy najczęściej nazywają swój kraj Zhongguo (中国), czyli Państwo Środka. W języku chińskim istnieje jednak wiele nazw tego kraju o różnym zabarwieniu stylistycznym i emocjonalnym, m.in. Zhonghua, Tianxia albo Shenzhou – nazwa serii statków kosmicznych Shenzhou została pomyślana jako homofon nazwy Chin.

[edytuj] Geografia

[edytuj] Ukształtowanie powierzchni

Większą część Chin stanowią wyżyny i góry. Niziny zajmują tylko 10% powierzchni kraju, przy czym duża ich część przypada na stepy i pustynie na północy kraju. W północno-wschodniej części kraju leży rozległa Nizina Mandżurska otoczona górami. Na zachód od niziny ciągnie się Wielki Chingan, na północ Mały Chingan i na wschód Góry Wschodniomandżurskie.

Wschodnią część Chin zajmują aluwialne równiny. Nizina Chińska o powierzchni 300 000 km² leży w dolnym biegu Huang He i dorzeczu Huai He. Znajdują się tam również niziny środkowego i dolnego biegu Jangcy z dużą liczbą jezior.

W południowo-wschodniej części Chin leżą silnie zerodowane Góry Południowochińskie z wysokościami do 2158 m n.p.m.

Na północy kraju wznosi się Wyżyna Mongolska z pustynią Ałaszan oraz Wyżyna Ordos, do której na południu przylega Wyżyna Lessowa – największy w świecie obszar występowania lessów. Równoleżnikowe pasma górskie (głównie góry Qin Ling) oddzielają Wyżynę Lessową od Kotliny Syczuańskiej przechodzącej na południu w Wyżynę Junnańsko-Kuejczouską o charakterystycznej rzeźbie krasowej.

Południowo-zachodnią część kraju zajmuje najwyżej położona wyżyna na ziemi – Wyżyna Tybetańska (o wysokościach 4000-5000 m n.p.m.). Wyżynę te otaczają najwyższe pasma górskie świata – Karakorum (ze szczytem K2 sięgającym 8611 m n.p.m.) od zachodu i Himalaje (z najwyższym szczytem świata Mount Everest sięgającym 8850 m n.p.m.) od południa. Północne obrzeże wyżyny stanowi system górski Kunlun (najwyższy szczyt Muztag 6987 m n.p.m.) obejmujący liczne pasma górskie (m.in. Altun Shan) rozdzielone tektonicznymi kotlinami m.in. Kotliną Cajdamską. Na wschodnim krańcu wyżyny ciągną się Góry Sino-Tybetańskie rozczłonkowane głębokimi dolinami rzek Saluin, Mekong i Jangcy.

W północno-zachodniej części kraju rozciąga się Wyżyna Sinciańska rozdzielona górami Tien-Szan na Kotlinę Dżungarską i na Kotlinę Kaszgarską. W obrębie Kotliny Kaszgarskiej znajduje się pustynia Takla-Makan i największa depresja Chin – Kotlina Turfańska zniżająca się 154 m p.p.m.

[edytuj] Klimat

Chiny leżą w zasięgu 3 stref klimatycznych: zwrotnikowej (południowe wybrzeża oraz wyspa Hajnan), podzwrotnikowej (zachodnia, środkowa i wschodnia część kraju) oraz umiarkowanej (północne i północno-wschodnie Chiny). Południowo-wschodnia i wschodnia część kraju ma klimat monsunowy z porą deszczową i suchą. W tej części Chin notuje się najwyższe opady wynoszące 700-1000 mm ma wybrzeżu Morza Żółtego, 1500-2000 mm na krańcach południowo-wschodnich i 3000 mm na wyspie Hajnan. Średnia temperatura w styczniu jest tu zróżnicowana: -5°C w Pekinie, 12-16°C na wybrzeżu Morza Południowochińskiego, do 20°C i powyżej na wyspach południowych. W lipcu temperatura na całym obszarze Chin wschodnich wynosi 25-30°C. W północno-wschodniej części Chin średnia temperatura w styczniu wynosi -30°C na północy do -10°C na południu. W lipcu te temperatury wynoszą odpowiednio od 20°C do 25°C, a roczna suma opadów 250-1000 mm. Wewnętrzne i zachodnie obszary kraju mają klimat suchy i kontynentalny. Średnia temperatura w styczniu jest tu zróżnicowana i wynosi od -8°C do -26°C, a w lipcu waha się od 20 do 25°C (w Kotlinie Kaszgarskiej powyżej 30°C). Opady poniżej 250 mm. Wyżyna Tybetańska ma klimat chłodny i suchy ze względu na duże wzniesienie nad poziomem morza ze średnią temperaturą w lipcu poniżej 10°C. Pora deszczowa na całym obszarze Chin występuje w lecie, z największymi opadami w lipcu i sierpniu. W lecie i jesienią do wybrzeży południowo-wschodnich docierają tajfuny z ulewnymi deszczami. Na suchych obszarach zachodu często występują burze pyłowe.

[edytuj] Wody

Większą część Chin odwadniają rzeki należące do zlewiska Oceanu Spokojnego(56,7%). Do zlewiska Oceanu Indyjskiego należy 6,9% powierzchni, a do zlewiska Oceanu Arktycznego należy 0,4%. Reszta (czyli 36% powierzchni) należy do obszarów bezodpływowych. Najgęstsza sieć rzeczna występuje na Nizinie Chińskiej, a najrzadsza na pustynnych terenach zachodniej części kraju. Główne rzeki to Jangcy, Huang He, Xi Jiang, Huai He i Amur (na granicy z Rosją). Na terenie Chin początek biorą i płyną w znacznych odcinkach wielkie rzeki południowej i wschodniej Azji: Indus, Brahmaputra, Mekong i Saluin. Chińskie odcinki tych rzek skupiają 1/3 potencjału hydroenergetycznego Chin. Są one jednak w znikomym stopniu wykorzystywane. Najdłuższą rzeką na obszarach bezodpływowych jest Tarym. Chińskie rzeki są intensywnie wykorzystywane do nawadniania zwłaszcza w środkowych i wschodnich Chinach. We wschodnich Chinach występują katastrofalne powodzie spowodowane dużymi wahaniami stanu wód w rzekach oraz zamuleniem koryt rzecznych. W przeszłości rzeki Niziny Chińskiej często zmieniały swoje koryta.

Zasoby energetyczne chińskich rzek szacuje się na około 680 GW, z czego 40% przypada na dorzecze Jangcy, a 20% Brahmaputry. We wschodnich Chinach biegnie najdłuższy kanał żeglowny na świecie – Wielki Kanał o długości 1782 km. Łączy on Pekin z portem w Hangzhou.

Na obszarze Chin występuje około 700 jezior o powierzchni powyżej 100 km². Najliczniej występują one na nizinie środkowej i w dolnym biegu Jangcy. Największe to Poyang Hu o powierzchni 2700-5100 km², Dongting Hu (około 4000 km²), Hongze Hu i Tai Hu. Są one wykorzystywane jako naturalne zbiorniki retencyjne. Na Wyżynie Tybetańskiej znajdują się jeziora głównie słone (m.in. Kuku-nor i Nam-c'o). W suchych regionach regionów autonomicznych Xinjiang i Mongolia Wewnętrzna słone jeziora głównie o charakterze reliktowym (m.in. Lob-nor, Bosten Hu i Hulun Nur. W północno-wschodnich Chinach, przy granicy z Rosją, duże jezioro Chanka (po chińsku Xingkai Hu). Największe obszary bagienne w Chinach występują na płaskich, źle odwadnianych terenach północno-wschodnich (głównie w widłach rzek Ussuri i Sungari) oraz w południowej części Kotliny Cajdamskiej.

[edytuj] Świat roślinny

Flora Chin jest bardzo bogata i różnorodna. Naturalne zbiorowiska leśne zostały w większości zajęte przez pola uprawne, przez co stanowią one dziś tylko 12% powierzchni kraju. Na północnym wschodzie w Wielkim Chinganie występuje tajga sosnowo-modrzewiowa przechodząca na południe w dębowo-sosnowe lasy mieszane. Na Nizinie Chińskiej naturalna roślinność, jaką były lasy monsunowe, została całkowicie wyniszczona. Na wododziałach zachowały się naturalne lasy liściaste z dębami, wiązami, klonami i jesionami. Na południe od Jangcy znajdują się lasy z drzewami zimozielonymi (m.in. sosny, kuinghamie i cyprysy). W Górach Południowochińskich wiecznie zielone lasy z drzewami tungowymi, kamforowcami, wawrzynami i zaroślami bambusowymi. Na wybrzeżu Morza Południowochińskiego i przybrzeżnych wyspach występują wiecznie zielone lasy zwrotnikowe, bogate w palmy, bambusy, liany i epifity. Wyżyny i kotliny północnych i północno-zachodnich Chin porastają stepy – na wschodzie bujne łąkowe na zachodzie suche z kserofilnymi gatunkami ostnic i bylic. Zachodnią część Mongolii Wewnętrznej i Wyżyny Sińciańskiej zajmują półpustynie i pustynie a Wyżyny Tybetańskiej wysokogórskie stepy i pustynie. W chińskich górach zaznacza się piętrowy układ roślinności. W Chinach przetrwało wiele reliktów flory m.in. miłorząb i metasekwoja. Z Chin wywodzi się również wiele roślin użytkowych, takich jak brzoskwinie czy herbata.

[edytuj] Historia

Istnieją dwa państwa chińskie : Chińska Republika Ludowa oraz Republika Chińska ( Tajwan ).

Ten artykuł jest częścią serii Polityka Chińskiej Republiki Ludowej
Prawo
Konstytucja
Ideologie
Mao Zedong: Myśl Mao Zedonga Deng Xiaoping: Teoria Deng Xiaopinga Jiang Zemin: Zasada Trzech Reprezentacji Hu Jintao: Harmonijne Społeczeństwo
Władza wykonawcza
Prezydent ChRL: Hu Jintao Rada Państwa (ChRL): Premier ChRL: Wen Jiabao
Władza ustawodawcza
Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych: Przewodniczący Komitetu Stałego OZPL: Wu Bangguo
Władza sądownicza
Najwyższy Sąd Ludowy Przewodniczący: Xiao Yang Najwyższa Prokuratura Ludowa Prokurator Generalny: Jia Chunwang
Samorząd terytorialny
Podział administracyjny ChRL
Partie polityczne
KPCh Chińskie partie demokratyczne

[edytuj] Ustrój polityczny ChRL

Zobacz więcej w osobnym artykule: Ustrój polityczny ChRL

[edytuj] Przestrzeganie praw i swobód

W rankingu Press Freedom Index 2007 organizacji Reporterzy bez Granic, Chiny znajdują się na 163 miejscu na 169.

[edytuj] Podział administracyjny ChRL

Zobacz więcej w osobnym artykule: Podział administracyjny ChRL

[edytuj] Miasta

Zobacz więcej w osobnym artykule: Lista miast w Chinach

[edytuj] Siły zbrojne i program kosmiczny

Łączna liczba chińskich żołnierzy to 3 030 000 osób. Służba obowiązkowa w wojskach lądowych trwa 3 lata, a w marynarce i lotnictwie 4. Siły rezerwowe liczą 1 200 000 żołnierzy. W 2005 roku wydano na armię 90 miliardów USD, co stanowi 5% PKB Chin. Chińskie wojsko nadzoruje również program kosmiczny Państwa Środka.

[edytuj] Demografia

Liczba ludności	1,33 mld
Ludność według wieku
0 – 14 lat	22,3%
15 – 64 lat	70,3%
ponad 64 lata	7,5%
Przyrost naturalny	6,06‰
Współczynnik urodzeń	12,98 urodzeń/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów	6,92 zgonów/1000 mieszkańców
Umieralność niemowląt
W całej populacji	25,28 śmiertelnych/1000 żywych
Średni wiek
W całej populacji	31,8 lat
Oczekiwana długość życia
W całej populacji	71,96 lat
Rozrodczość	1,69 urodzeń/kobietę
Liczba osób zakażonych HIV/AIDS	840000
Religie
Bezwyznaniowi	65 %
Taoizm	15-20 %
Buddyzm	6 %
Islam	3 %
Chrześcijaństwo	2-5 %[1]
Analfabetyzm
W całej populacji	9,1 %

• Narodowości: Chińczycy Han 91,9%, Zhuang, Ujgurzy, Hui, Yi, Tybetańczycy, Miao, Manchu, Mongołowie, Buyi, Koreańczycy i inni.
• Warto dodać, że obywatele nie mówią prawdy o swoim wyznaniu ze względu na prześladowania i represje polityczne, więc dane te mogą nie być wiarygodne.
• Języki: Putonghua, Yue, Wu, Minbei, Minnan, Xiang, Gan, dialekt Hakka i inne

[edytuj] Kultura

[edytuj] Gospodarka

Gospodarka Chin jest najdynamiczniej rozwijającym się obszarem świata. W 2006 roku nominalny PKB Chin szacowano na 2 512 mld $, co daje czwarte miejsce na świecie za USA, Japonią i Niemcami. Z prognoz wynika, że do 2015 roku Chiny będą drugą co do wielkości gospodarką Świata, a do roku 2050 staną się światową potęgą gospodarczą nr 1. Uwzględniając PKB realny chińska gospodarka już teraz znajduje się na drugim miejscu.

Tak dynamiczny rozwój, który trwa od lat 80., jest efektem stworzenia korzystnych warunków dla inwestycji zagranicznych i transferu nowych technologi. Do tych warunków można zaliczyć: niskie koszty pracy, zakaz strajków dla pracowników, niskie podatki, brak ograniczeń w ochronie środowiska i obietnica dostępu do ogromnego rynku zbytu. Według socjologów, ważnym czynnikiem jest także tradycyjny szacunek wobec przedsiębiorczości i kult pracy, który w XX wieku przyczynił się do sukcesu krajów zaliczanych do chińskiego kręgu kulturowego, tj. jak Japonia, Korea Południowa, Singapur czy Tajwan.

Na początku ogromną rolę w stymulowaniu inwestycji w Chinach odgrywała chińska diaspora na całym świecie, a w szczególności z krajów i regionów przez nią zdominowanych, tj. jak Hongkong, Singapur czy Malezja. Ogromną rolę odgrywa również Tajwan, który – mimo napięć w sferze politycznej – integruje się z Chinami na płaszczyźnie ekonomicznej. Szacuje się, że na kontynencie pracuje 1 mln obywateli Tajwanu, którzy stworzyli nawet 50 mln miejsc pracy. Inwestycje tajwańskie odpowiadają za ok. 10 proc. zysków z chińskiego eksportu.

Po przystąpieniu Chin do WTO rośnie rola inwestorów z Ameryki i Europy. W 2005 r. inwestycje zagraniczne wynosiły ponad 70 mld $ i głównie pochodziły z USA, Japonii i krajów Unii Europejskiej.

Według krytyków, Chiny stworzyły gospodarkę opartą na wyzysku swoich obywateli i braku poszanowania dla środowiska naturalnego, w której główne profity są udziałem ludzi powiązanymi władzą. Dla przykładu w Chinach jest już 320 tys. osób, których średnio majątek wynosi 5 mln $. 90% z nich należy do partii rządzącej lub jest w bliskich relacjach z jej przedstawicielami. Z drugiej strony, chińskie przemiany przyczyniają się również do awansu ekonomicznego rzesz zwykłych obywateli, co mimo napięć społecznych pozwala się utrzymać partii rządzącej przy władzy.

[edytuj] Polityka społeczna

Jest ona prowadzona centralnie przez państwo. Obejmuje ona system emerytur, rent, zasiłków, ubezpieczeń społecznych, oświatę i opiekę zdrowotną. Państwo zapewnia emerytury zatrudnionym w państwowych przedsiębiorstwach i urzędach, co stanowi niewielki procent ogółu ludzi pracujących. Bezrobotni nie dostają zasiłków i są na utrzymaniu pracujących krewnych. Istnieje także prawny obowiązek utrzymywania swoich rodziców. Ponadto wypłaca się renty inwalidzkie i zasiłki chorobowe.

[edytuj] Opieka zdrowotna

Opieka zdrowotna w Chinach jest płatna. Ubezpieczenie zapewniają zakłady pracy, ale w ostatnich latach pokrywają one jedynie niewielką część opłat, w związku z wzrostem kosztów leczenia i ograniczonym współfinansowaniem państwa. Większość ludności wiejskiej pozbawiona jest ubezpieczenia i musi ponosić pełne koszty opieki medycznej.

[edytuj] Oświata

Od 1980 roku realizowana jest reforma nauczania i programów w szkolnictwie. Obowiązkiem szkolnym są objęte dzieci w wieku 7-17 lat. Nauka jest bezpłatna, a szkoły świeckie i państwowe. Podstawę systemu oświatowego stanowi 5-letnia obowiązkowa szkoła elementarna, w której zaczyna się naukę w wieku 7 lat. Dalsze kształcenie odbywa się w płatnych, 2-stopniowych szkołach średnich. Większość z nich to szkoły typu ogólnokształcącego. Ponadto nauczanie jest łączone z pracą produkcyjną.

Około 95% dzieci w wieku 7-12 lat uczęszcza do szkół podstawowych. Naukę w szkole średniej 1 stopnia podejmuje około 60% uczniów. W szkołach podstawowych uczy się 123,7 mln uczniów a w szkołach średnich około 53 mln.

[edytuj] Nauka

W Chinach działa 10 akademii nauk, z czego najstarszą jest założona w 1949 roku, w Pekinie Chińska Akademia Nauk. Ponadto istnieje 100 szkół wyższych, w tym 29 uniwersytetów. Najstarszą uczelnią jest założony w 1895 roku uniwersytet w Tianjin.

[edytuj] Prasa

Zapiski o najstarszej gazecie "Dibao" (Gazeta Dworska), sięgają VIII wieku. Była ona wydawana w różnych edycjach aż do upadku cesarstwa w 1911 roku i jest uważana za najdłużej ukazujący się periodyk w historii prasy na świecie. Obecnie w ChRL ukazuje się około 5 000 gazet i czasopism. Największy, wynoszący 3,5 mln egz. nakład wśród dzienników ma "Renmin Ribao" (Dziennik Ludowy), organ Komunistycznej Partii Chin założony w 1948 roku. Dalsze miejsca zajmują: ukazujący się cztery razy w tygodniu "Zhongguo Qingnian Bao" (Chiński Dziennik Młodzieży) założony w 1951 roku o nakładzie 3 mln. egz., dziennik "Wenhui Bao" założony w 1937 roku (1,5 mln egzemplarzy), oraz wśród czasopism "Banyue Tan" założony w 1980 roku (2,4 mln egz.). Wśród wydawanych w Chinach gazet anglojęzycznych najważniejsze miejsce zajmuje "China Daily" o nakładzie 200 tys. egz.

Agencje prasowe to: Xinhua She (Agencja "Nowe Chiny") założona w 1931 roku w Yan'anie oraz "Zhongguo Xinwenshe" (Chińska Agencja Informacyjna), założona w 1952 roku w Pekinie z myślą chińskich emigrantach na świecie.

[edytuj] Radio i telewizja

Radio rozpoczęło nadawać w 1928, a telewizja w 1958 roku. W 1940 roku powstała rozgłośnia Xinhua, która dała początek obecnemu systemowi radia i telewizji. Radio i telewizję finansuje Ministerstwo Radia, Filmu i Telewizji. Radio nadaje 2 programy ogólnokrajowe, programy dla Tajwanu, 25-minutowy program dla mniejszości narodowych (po kazachsku, koreańsku, mongolsku, tybetańsku i ujgursku) i program dla obcokrajowców w języku angielskim, nadawany w 3 największych miastach. Zaś Chińska Rozgłośnia Międzynarodowa nadaje codziennie program po polsku. W Chinach działają takie rozgłośnie jak: Centralna Rozgłośnia Ludowa, Chińska Rozgłośnia Międzynarodowa, Stacja Frontowa Fujian, Stacja Głos Jinling, stacja komercyjna w Kantonie oraz 278 rozgłośni lokalnych. Telewizja państwowa nadaje dwa programy ogólnokrajowe, oraz osobny dla Pekinu. Ponadto działa 278 ośrodków telewizyjnych. ChRL należą do Intelsat. Mają również takie systemy satelitarne jak STW-1 i STW-2 oraz rozwijają sieć kablową.

W przypadku telewizji chińskiej jest ponad 50 ogólnodostępnych kanałów. Należy jednak zaznaczyć, że większość programów jest cenzurowana. Dostęp do wolnych mediów mają jedynie mieszkańcy Hong Kongu i Tajwanu. Programy tych telewizji są jednak cenzurowane w Chinach kontynentalnych, w czasie ich trwania drażliwe tematy są zastąpione reklamami. Przypuszczalnie dlatego też telewizja satelitarna nie ma praktycznie prawa bytu. Nieprzemyślane tematy, niepoprawne wypowiedzi, czy reportaże nieprzychylne władzy są zwykle blokowane przed emisją.

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

• przemiany w Chinach na przełomie XX i XXI wieku.
• hymn państwowy
• Tybet
• Ministerstwo Spraw Zagranicznych Chińskiej Republiki Ludowej
• Chińczycy (naród)

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Helsińska Fundacja Praw Człowieka – Tybet
• CIA – The World Factbook -- China