Opatów

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy miasta Opatowa. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Panorama

Współrzędne: 50°48'18" N 21°25'29" E50.805 21.4247222 (Opatów)

Opatów

Herb Opatowa

Gmina
- rodzaj

Opatów (powiat opatowski)
miejsko-wiejska

Prawa miejskie

1282

Burmistrz

Krystyna Kielisz
(e-mail)

Powierzchnia

9,36 km²

Położenie

50° 48'18'' N
21° 25'29'' E

Liczba mieszkańców (2006)
- liczba ludności
- gęstość

7093
740,6 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

27-500

Tablice rejestracyjne

TOP

Położenie na mapie Polski

Opatów

TERC10
(TERYT)

3263406044

Urząd miejski³

Plac Obrońców Pokoju 34
27-500 Opatów
tel. (15) 868-13-00; faks (15) 868-46-47
(e-mail)

Galeria zdjęć w [[commons:Opatów

Szkoły wyższe: Punkt Informacyjno - Rekrutacyjny WSHE w Łodzi, Opatów, ul. Słowackiego 56, tel. (0 15) 868 21 00|Wikimedia Commons]]

Strona internetowa miasta

Opatów – miasto w woj. świętokrzyskim, w powiecie opatowskim. Jest siedzibą powiatu, jak również miejsko-wiejskiej gminy Opatów. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. tarnobrzeskiego.

[edytuj] Położenie

Opatów położony jest na Wyżynie Sandomierskiej, na wzgórzach o wysokości od 200 do 300 m n.p.m. Nieopodal rozciągają się pasma Jeleniowskie i Iwaniskie Gór Świętokrzyskich. Przez miasto przepływa rzeka Opatówka, rozdzielając je na dwie części i przecinając głęboką, malowniczą doliną. Opatów położony jest na skrzyżowaniu tras nr 9 (E371) Radom – Barwinek (granica państwa) i nr 74 Piotrków Trybunalski – Hrubieszów. W Opatowie początek ma droga wojewódzka nr 757 Opatów - Stopnica.

[edytuj] Historia

Kolegiata pw. św. Marcina

Pierwsza wzmianka pochodzi z 1189 r., pierwotnie własność książęca. Istnieją przesłanki (m.in. wzmianka w kronice Jana Długosza), że w Opatowie była pierwsza polska komandoria templariuszy założona za czasów Henryka Sandomierskiego, który uczestniczył w krucjatach do Ziemi Świętej u boku rycerzy-zakonników. Pozostałością klasztoru templariuszy ma być rzekomo kolegiata św. Marcina.

Przyjmuje się, że ok. 1237 r. z nadania książęcego Henryka Brodatego Opatów wraz z kilkunastoma wsiami przeszedł na własność biskupów lubuskich. W 1282 r. biskupi uzyskali od księcia Leszka Czarnego przywilej umożliwiający nadanie wsiom i miastom prawa niemieckiego – dokument ten uznawany jest za akt tożsamy (choć zasadniczo różny od podobnych aktów z tego okresu) z nadaniem dla Opatowa prawa magdeburskiego – była to pierwsza lokacja na terenie grodziska (Żmigrodu), druga lokacja miała miejsce ok. 1328 r. i wiązała się z translacją na przeciwległy brzeg rzeki Opatówki.

Od XV w. do utraty niepodległości Opatów był miejscem sejmików województwa sandomierskiego.

Podczas najazdu Tatarów w 1502 r. został niemal całkowicie zniszczony. W 1514 r. dobra opatowskie kupił kanclerz wielki koronny Krzysztof Szydłowiecki. W tym czasie miasto zostało ufortyfikowane (z tego okresu zachowały się do dziś pozostałości murów miejskich z jedyną zachowaną bramą – Warszawską). Po śmierci Szydłowieckiego miasto było własnością kolejno: Tarnowskich, Ostrogskich, Lubomirskich, Potockich i Karskich i do 1864 r. pozostawało własnością prywatną.

W okresie powstania styczniowego, miasto było miejscem bitwy pomiędzy oddziałami II korpusu generała Józefa Hauke-Bosaka a Rosjanami. Opatów w czasie powstania styczniowego wielokrotnie przechodził z rąk do rąk. Oddziały gen. Bosaka zdobyły Opatów 25 listopada 1863 r. Poległ wtedy jedynie por. Tyszkiewicz. Zdobyto broń i amunicję. Drugie uderzenie 21 lutego 1864 r. nie było udane. Bitwa opatowska przeszła do historii jako największa, a zarazem ostatnia bitwa powstańcza.

W międzywojniu Opatów odwiedził Jarosław Iwaszkiewicz i opisał go w swoich "Podróżach po Polsce". W wiosce Zochcin dwa kilometry od Opatowa urodził się pisarz Stanisław Czernik, którego imieniem nazwana jest biblioteka powiatowa. W innej pobliskiej wsi, Małoszycach urodził się Witold Gombrowicz, autor "Ferdydurke". Popiersie pisarza znajduje się na skwerze w środku miasta.

W czasie II wojny światowej Opatów był terenem aktywnej działalności podziemnej. W nocy z 12 na 13 marca 1943 odział "Jędrusiów" przy współudziale miejscowej partyzantki AK dokonał udanej akcji odbicia 82 więźniów z tutejszego więzienia.

Po wojnie w mieście rozwinął się przemysł przetwórczy – spożywczy i włókienniczy. Wybudowano nowe osiedle mieszkaniowe im. Mikołaja Kopernika, Miejski Dom Kultury. Obecnie miasto straciło na znaczeniu, ale swoje szanse upatruje w rozwoju turystyki.

[edytuj] Zabytki

Opatów - klasztor oo. Bernardynów

W mieście znajduje się wiele obiektów historycznych wpisanych na listę zabytków:

Kolegiata św. Marcina, świątynia w stylu romańskim pochodząca z II poł. XII w., w 2006 r. obchodząca 800-lecie nadania statusu kolegiaty; znajduje się w niej szereg unikatowych zabytków, np. odlany z brązu Lament Opatowski, przedstawiający rozpacz 41 mieszkańców Opatowa po śmierci Krzysztofa Szydłowieckiego, obok nagrobka kanclerza znajduje się także nagrobek jego córki, a także płyty nagrobne dwóch jego synów. Ponadto w na ścianach kolegiaty znajdują się malowidła przedstawiające sceny słynnych bitew - odsiecz wiedeńską, Psie Pole i Grunwald. Cenne są również XVIII-wieczne ławki i stalle, a także organy, dzieło sztuki organowej.
Pozostałości murów miejskich wzniesionych przez kanclerza Krzysztofa Szydłowieckiego z jedyną zachowaną bramą – Warszawską;
Barokowy klasztor oo. Bernardynów wzniesiony w XIV-XV w. na miejscu osady Żmigród. Wsławił się bohaterską obroną podczas wspomnianego najazdu Tatarów w XVI w. Wewnątrz szczególnie interesujący jest rokokowy ołtarz i odnowione malowidła ścienne.
Podziemia – system dawnych piwnic kupieckich wydrążonych w lessie pod rynkiem starego miasta (Placem Obrońców Pokoju).
Dawna synagoga przy ul. Szerokiej, niedaleko rynku (obecnie nie istnieje).
Dom z podcieniami na Rynku z XVI w., zniszczony w czasie II wojny światowej i odbudowany po wojnie, obecnie urząd miasta (ratusz)
Kapliczka św. Jana Nepomucena z przełomu XVIII i XIX w. – drewniana, z krytym gontem namiotowym daszkiem, pod którym znajduje się figura świętego. Odnowiona w latach 90. XX w.

[edytuj] Turystyka

Opatów - plan miasta

Przez Opatów przechodzi niebieski szlak turystyczny z Gołoszyc do wsi Dwikozy.

Opatów jest punktem początkowym szlaków rowerowych:

czerwonego
zielonego
niebieskiego
żółtego do Sandomierza
czarnego do Nowej Słupi

[edytuj] Ciekawostki

W XVIII w. Opatów stał sie przystanią dla wielu Greków, którzy na ziemiach Królestwa Polskiego szukali schronienia przed prześladowaniami tureckimi. Uzyskali oni pozwolenie na zakładanie światyń i odprawianie nabożeństw w obrządku bizantyjskim. Już w 1778 r. w mieście powstała prawosławna parafia pw. św. Mikołaja, która w 1837 r. została przeniesiona do Radomia.