Prudnik

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy miasta Prudnik. Zobacz też: rzeka Prudnik.

Współrzędne: 50°19'11" N 17°34'45" E50.3197222 17.5791667 (Prudnik)

Prudnik

Gmina
- rodzaj

Prudnik
miejsko-wiejska

Założono

około 1255 roku

Prawa miejskie

1279 rok

Burmistrz

Franciszek Fejdych

Powierzchnia

20,48 km²

Położenie

50° 19'11'' N
17° 34'45'' E

Wysokość

ok. 265 m n.p.m.

Liczba mieszkańców (2005)
- liczba ludności
- gęstość

26 400
1141,4 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

48-200

Tablice rejestracyjne

OPR

Położenie na mapie Polski

Prudnik

TERC10
(TERYT)

5162310044

Miasta partnerskie

Northeim

Bohumin

Krnov

San Giustino

Nadwórna

Urząd miejski³

ul. Kościuszki 3
48-200 Prudnik
tel. 77 406-62-00; faks 77 406-62-28
(e-mail)

Strona internetowa miasta

Prudnik (niem. Neustadt in Oberschlesien w latach 1708-1945, łac. Neostadium) – miasto w woj. opolskim, w powiecie prudnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Prudnik. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do starego woj. opolskiego.

Według danych z 2005, miasto miało 26 400 mieszkańców.

[edytuj] Położenie geograficzne

Miasto jest położone w południowej części województwa opolskiego nad rzeką Prudnik (lewy dopływ Osobłogi), na pograniczu Płaskowyżu Głubczyckiego i północno-wschodniej części Gór Opawskich.

[edytuj] Historia

Zamek Wogendrossel w XVIII w.

Ślady pobytu człowieka na terenie obecnego miasta Prudnik, potwierdzone badaniami archeologicznymi, sięgają epoki paleolitu. Miejscowa ludność utrzymywała kontakty handlowe z Rzymem, co dokumentują znalezione tu rzymskie monety datowane na lata 700 p.n.e. – 1250 n.e.

Istnieją dwie wersje powstania miasta początkowo zwanego Prądnik (nazwa pochodzi od nurtu wody).

Pierwsza z tych wersji mówi, że drewniany zamek Wagendrösel (zwany Wieżą Pogańską) założyli ok. 1000 roku templariusze, w którym mieszkali do 1302 roku, co jest raczej nieprawdą, gdyż zakon powstał dopiero w 1118 roku.

Druga wersja, która znajduje już częściowe potwierdzenie w dokumentach historycznych wskazują, że założycielem miasta mógł być czeski rycerz Woka z Rosenberga (Rużomberku), który w latach 1255-1259 założył w okolicy obecnego Prudnik kilka wsi i w zakolu rzeki Prudnik – zamek gotycki, kontrolujący ruch na szlaku handlowym z Nysy do Opawy.

Syn Woka z Rosenberga, Henryk ok. 1279 roku uzyskał dla Prudnika lokację miasta na prawie niemieckim. W tym okresie powstał szachownicowy układ ulic z Ratuszem i tzw. blokiem śródrynkowym, otoczony owalnym układem murów obronnych.

W roku 1331 pojawia się po raz pierwszy nazwa Prudnik, powstała prawdopodobnie wskutek biurokratycznych zmian nazw przystosowujących je do języka czeskiego. Prudnik bowiem do 1337 roku znajdował się w granicach Królestwa Czeskiego. Początkowo miasto nazywało się prawdopodobnie Prądnik, potem Prudnik, później w języku niemieckim Polnisch-Neustadt, a wreszcie od 1708 Neustadt in Oberschlesien.

Następnie ziemia prudnicka znalazła się pod panowaniem Bolesława II Niemodlińskiego stając się częścią Księstwa Niemodlińskiego. Prudnik stał się wtedy posiadłością dziedziczną Piastów Opolskich. Władali oni Prudnikiem do śmierci Jana II Dobrego w 1532 roku, na który wygasła dynastia Piastów Opolskich.

W myśl zawartych z Janem II Dobrym umów Prudnik wraz z całym księstwem raciborsko-opolskim stał się lennem Habsburgów. W tym czasie Prudnik było prężnym ośrodkiem rzemieślniczym i handlowym. Znani byli zwłaszcza prudniccy płóciennicy, eksportujący swoje wyroby do Holandii, a także garbarze.

W trakcie wojny trzydziestoletniej (1618-1648) ludność Prudnika została zdziesiątkowana. W 1625 roku tereny te zostały objęte epidemią dżumy a w 1642 roku miasto zdobyli Szwedzi, którzy je splądrowali i spalili.

Po zakończeniu wojny miasto zostało jednak szybko odbudowane, dzięki pomocy cesarza Ferdynanda III Habsburga i cechu śląskich rzeźników. Następnie w wyniku wojen śląskich Prudnik znalazł się pod panowaniem Prus.

Na początku XIX wieku nastąpił dalszy rozwój miasta, które staje się ośrodkiem przemysłowym. W 1828 roku miasto miało ok. 4000 mieszkańców. W mieście powstały pierwsze fabryki wełny, lnu i jedwabiu, a także założona przez żydowskiego przemysłowca Samuela Fränkla fabryka adamaszku (istnieje do chwili obecnej jako ZPB "Frotex" S.A.). Wybudowano także cegielnię, browar, młyny i fabrykę octu.

W 1876 roku otwarto linię kolejową, która połączyła Prudnik z Nysą i Koźlem. Na początek XX wieku w Prudniku zbudowano łaźnię miejską, park i koszary, a Prudnik stał się garnizonem wojskowym.

W 1921 roku w trakcie plebiscytu śląskiego Prudnik znalazł się poza terenem plebiscytowym, który objął tylko wschodnią część powiatu prudnickiego (85,68% głosów za Niemcami), choć istniały tu polskie organizacje w tym Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska.

Nowy okres w dziejach Prudnika rozpoczął się w dniu 18 marca 1945 roku w chwili zdobycia miasta przez Armię Radziecką, choć miastem frontowym był aż do maja 1945 roku. W związku z tym, że w niewielkiej odległości od miasta broniły się oddziały niemieckie, które skapitulowały dopiero w maju 1945 roku. Wtedy też miasto zostało przejęte przez administrację polską.

[edytuj] Zabytki

Wieża Zamkowa zwana Wieżą Woka – pozostałość starego, średniowiecznego murowanego zamku zbudowanego prawdopodobnie przez 1262 rokiem przez Woka z Rosenbergu, usytuowana jest w zachodniej części Starego Miasta, na lekkim wzniesieniu. Z dawnego zamku pozostała cylindryczna, murowana z kamienia wieża tzw. stołpa (wieża ostatniej szansy) o dwu kondygnacjach zaznaczonych odsadzkami oraz z trzecią niższą kondygnacją o rzucie ośmioboku. Od północy, w połowie wysokości znajduje się otwór w obramieniu kamiennym z dwoma konsolkami.
Wieża Bramy Dolnej – w dokumentach wzmiankowana w 1481 roku, usytuowana jest w południowej zwartej zabudowanej obecnej ulicy Batorego. Do wysokości drugiej kondygnacji wieży wybudowana jest w mury zbudowanych później kamienic. Wieża jest murowana, otynkowana, posiada trzy kondygnacyjne i jest zwieńczona murowanym hełmem stożkowym. Została odremontowana w 2006 roku.
Baszty murów miejskich – zachowany fragment muru miejskiego z XV wieku z 2 murowanymi z kamienia i cegły basztami. (w chwili obecnej znajduje się tam Muzeum Ziemi Prudnickiej)
Ratusz miejski – jako obiekt drewniany istniał już w średniowieczu, murowany powstał w 1782 roku a obecny kształt uzyskał w latach 1894-1896.
Kolumna maryjna – ufundowana w 1694 roku przez notariusza miejskiego Piotra Ortmana i jego żonę dla uczczenia ofiar dżumy w 1624 roku. Usytuowana w północno-zachodniej części Rynku.
Barokowa figura św. Jana Nepomucena na Rynku, z 1733 r.
Barokowa fontanna z 1695 r. – także na Rynku Starówki.
Willa przy ul. Kościuszki 1
Łaźnia Miejska – Zbudowana w 1908, posiada kryty basen.
Renesansowe kamieniczki mieszczańskie na ul. Zamkowej, oraz inne kamienice na ulicach przylegających do Starego Miasta.
Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła – w dokumentach wzmiankowany w 1321 roku, pierwotnie drewniany. Obecnie istniejący kościół zaczęto budować w 1730 roku.
Kościół i klasztor oo. bonifratrów – Klasztor został zbudowany w 1783 roku a kościół w latach 1785-1787. Znajduje się przy obecnej ulicy Piastowskiej.
Klasztor oo. franciszkanów w Prudniku-Lesie – klasztor powstał w 1852 roku. Wtedy to przybył tu franciszkański odłam alkantarystów. Wybierając zaciszne miejsce w pobliżu Prudnika, zrezygnowali z osiedlenia się w klasztorze na Górze Świętej Anny. W wyniku konfliktu z diecezją alkantaryści opuścili Prudnik, ich miejsce zajął pustelnik. W 1866 roku na stałe zamieszkali tu franciszkanie. Ich dziełem był kilkukrotnie rozbudowywany klasztor (kościół - 1866, klasztor - 1900 i 1921). Przy klasztorze powstała droga krzyżowa, a w 1904 r. uroczyście poświęcono grotę lurdzką. Szczególną czcią otaczano znajdujący się w kościele obraz św. Józefa. W klasztorze tym w okresie od 6 października 1954 do 28 października 1955 był więziony kardynał Stefan Wyszyński. Znajduje się tam sala pamięci upamiętniająca to uwięzienie. Po skierowaniu prymasa do Komańczy postanowiono zamienić budynki klasztorne na prewentorium dla dzieci wojskowych. Prace były już zaawansowane, ale wskutek oporu mieszkańców Prudnika postanowiono oddać franciszkanom ich własność. W 1996 roku biskup opolski podniósł kościół do rangi sanktuarium. Obecnie jest to jedno z najczęściej odwiedzanych miejsc w Górach Opawskich.

[edytuj] Miasta Partnerskie Prudnika

Miasto	Kraj	Data podpisania umowy
Northeim	Niemcy	1990
Bogumin (Bohumin)	Czechy	2000
Nadwórna (Nadwirna)	Ukraina	2000
Karniów (Krnov)	Czechy	2002
San Giustino	Włochy	2002

[edytuj] Parafie

W Prudniku znajdują się dwie parafie:

Parafia pw. św. Michała Archanioła
Parafia pw. Miłosierdzia Bożego

[edytuj] Oświata

Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 im. Adama Mickiewicza
II Liceum Ogólnokształcące im. Stefanii Sempołowskiej
Zespół Szkół im. Janusza Korczaka
Zespół Szkół Rolniczych
Zespół Szkół Zawodowych nr 1
Zespół Szkół Specjalnych
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 im. Bohaterów Westerplatte
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 im. Powstańców Śląskich
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 4 im. Marii Konopnickiej
Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Publiczne Gimnazjum nr 2 im. Jana Pawła II
Państwowa Szkoła Muzyczna I st. im. Karola Szymanowskiego

[edytuj] Kultura

Prudnicki Ośrodek Kultury
Muzeum Ziemi Prudnickiej
Prudnicka Grupa Fotograficzna

[edytuj] Prasa lokalna i telewizja

Tygodnik Prudnicki
Telewizja Kablowa Prudnik

[edytuj] Sport

Klub Sportowy Pogoń Prudnik (koszykówka – II liga koszykówki mężczyzn)
Miejski Klub Sportowy "Pogoń" Prudnik (piłka nożna – liga okręgowa)
Klub Sportowy "Obuwnik" Prudnik (łucznictwo – I liga kobiet)
Ludowy Klub Sportowy "Zarzewie" Prudnik (karate, szachy)
Ludowy Klub Jeździecki "Olimp" Prudnik (jeździectwo)
Miejski Klub Sportowy "Sparta" Prudnik (piłka nożna)

[edytuj] Transport

Transport drogowy

Przez Prudnik przechodzą droga krajowa nr 40 (Pyskowice - granica Czeska) i droga krajowa nr 41 (Nysa - granica Czeska). Chociaż w ostatnich latach zbudowano obwodnicę, nie obejmuje ona ruchu do Czech, który prowadzi przez prudnickie blokowiska.

Transport kolejowy

Z Prudnika można dojechać pociągiem do Nysy i Kędzierzyna Koźla.

[edytuj] Znane osoby związane z Prudnikiem

Kardynał Stefan Wyszyński
Ojciec Jan Góra – organizator Ogólnopolskich Spotkań Młodzieży w Lednicy
Stanisław Szozda – kolarz, medalista olimpijski
Krzysztof Pieczyński – aktor
Bernd Scholz - kompozytor
Matthäus Apelt - kompozytor
Nicolaus Henel - kronikarz i historyk
Karl Heinisch - malarz
Jarosław Wasik - piosenkarz, autor tekstów
Ewelina Serafin - aktorka serialu "M jak Miłość"
Otto Kaehler - dowódca 6 pułku huzarów w Prudniku, generał pruski i turecki, reformator armii tureckiej.