Łacinka białoruska

Z Wikipedii

Białoruska łacinka (лацінка) – wariant alfabetu łacińskiego, który został przystosowany do zapisu języka białoruskiego. Pierwsze teksty pisane w łacince pochodzą z XVI w. (język starobiałoruski). Oficjalnie przestał być używany po przyłączeniu Białorusi do Związku Radzieckiego.

Łacinka białoruska zbudowana była w oparciu o alfabet łaciński używany w Rzeczypospolitej Obojga Narodów z dodatkiem znaków charakterystycznych dla alfabetu husyckiego; posiada także unikatową literę ŭ.

Po upadku Związku Radzieckiego i odzyskaniu niepodległości przez Białoruś rozpoczęto pracę nad przywróceniem łacinki do zapisu języka białoruskiego, ale jest używana bardzo rzadko. Posługuje się nią na przykład zespół NRM - większość tytułów ich płyt i piosenek jest zapisana właśnie łacinką.

Łacinka składała się z następujących liter:

A

B

C

Ć

Č

D

Dz

Dź

Dž

E

F

G

H

Ch

I

J

K

L

Ł

M

N

Ń

O

P

R

S

Ś

Š

T

U

Ŭ

V

Y

Z

Ź

Ž

a

b

c

ć

č

d

dz

dź

dž

e

f

g

h

ch

i

j

k

l

ł

m

n

ń

o

p

r

s

ś

š

t

u

ŭ

v

y

z

ź

ž

[edytuj] Przekład tekstu z cyrylicy na łacinkę

Litery alfabetu cyrylicznego podzielone są na 5 grup. W 1. grupie każda litera ma swojego odpowiednika. W pozostałych, litera ma kilka odpowiedników w zalezności od jej pozycji w wyrazie. 1.

а	a
б	b
в	v
г	h
ґ	g
д	d
ж	ž
і	i
й	j
к	k
м	m
о	o
п	p
р	r
т	t
у	u
ў	ŭ
ф	f
х	ch
ч	č
ш	š
ы	y
э	e

np. што -> što

2. samogłoski jotowane: я, е, ё, ю.

- po samogłosce, na początku wyrazu, po ь, po ':

я	ja
е	je
ё	jo
ю	ju

- po spółgłosce, oprócz л:

я	ia
е	ie
ё	io
ю	iu

- po spółgłosce л:

я	a
е	e
ё	o
ю	u

np. паедуць -> pajeduć, сабе -> sabie, але -> ale

3. spółgłoski: ц, с, з, н.

- przed ь:

ц	ć
с	ś
з	ź
н	ń

- przed inną literą lub na końcu wyrazu:

ц	c
с	s
з	z
н	n

np. забуць -> zabuć, руцэ -> ruce

4. spółgłoska л.

- przed: я, е, ё, ю, ь, і:

л

l

- przed inną literą lub na końcu wyrazu:

л

ł

np. Ляхі -> Lachi, было -> było

5. znaki: ь, ' są nie zapisywane w łacince.

np. забуць -> zabuć, п'е -> pje

[edytuj] Przykład literacki

Wiersz Natally Arsieńniewy pt. "Mahutny Boża"

Cyrilica: Магутны Божа Магутны Божа, ўладар сусьветаў, Вялікіх сонцаў і сэрц малых! Над Беларусяй ціхай і ветлай Рассып праменьні свае хвалы. Дай спору ў працы штодзённай шэрай, На лусту хлебу, на родны край, Павагу, сілу і веліч веры У нашу праўду, у прышласьць - дай! Дай урадлівасьць жытнёвым нівам, Учынкам нашым пайшлі ўмалот! Зрабі свабоднай, зрабі шчасьлівай Краіну нашу і наш народ!

Łacinka: Mahutny Boža Mahutny Boža, ŭładar suśvietaŭ, Vialikich soncaŭ i serc małych! Nad Biełarusiaj cichaj i vietłaj Rassyp pramieńni svaje chvały. Daj sporu ŭ pracy štodzionnaj šeraj Na łustu chlebu, na rodny kraj, Pavahu, siłu i vielič viery U našu praŭdu, u pryšłaść – daj! Daj uradlivaść žytniovym nivam, Učynkam našym pajšli ŭmałot! Zrabi svabodnaj, zrabi ščaślivaj Krainu našu i naš narod!

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Białoruska "łacińska" encyklopedia wiki-strona główna
• Strona poświęcona promocji Łacinki
• Strona o języku białoruskim (en)