Aaliyah
Z Wikipedii
| Aaliyah | |
| Imię i nazwisko | Aaliyah Dana Haughton |
| Pseudonim | Baby Girl, Liyah, Lili, Wonder Woman, Queen of Neo Soul, Queen of Urban Pop |
| Data i miejsce urodzenia | 16 stycznia 1979 Brooklyn, Nowy Jork  Stany Zjednoczone |
| Data i miejsce śmierci | 25 sierpnia 2001 Abako, Bahamy |
| Gatunek | soul, R'n'B, pop |
| Zawód | piosenkarka, aktorka, tancerka, modelka |
| Aktywność | 1992–2001 |
| Wytwórnia płytowa | Blackground Records (1994–2001) Atlantic Records (1996–1999) Jive Records(1994-1995) |
| Powiązania | Timbaland, Missy Elliott, DMX, Ginuwine, Nas, Junior M.A.F.I.A., Lil' Kim, Notorious BIG, R. Kelly, Gladys Knight, Steve Garrett, Tommy Hilfiger, Barry Hankerson |
 Kolekcja cytatów w Wikicytatach |
|
| Strona internetowa | |
Aaliyah Dana Haughton (ur. 16 stycznia 1979, zm. 25 sierpnia 2001), amerykańska piosenkarka R&B i aktorka.
Spis treści |
[edytuj] Wczesne lata
Aaliyah Dana Haughton urodziła się na Brooklynie w Nowym Jorku, ale dorastała w Detroit, stan Michigan. Imię Aaliyah w językach arabskim i hebrajskim znaczy 'Najwyższa', 'Najbardziej egzaltowana', 'Najlepsza'. Drugie imię 'Dana' zostało nadane artystce przez babcię ze strony matki, czyli panią Mintis L. Hicks Hankerson. Aaliyah wraz ze swoim starszym bratem Rashadem Haughton została wychowana jako katoliczka. Wspomniana w tekście babcia gwiazdy R&B była z pochodzenia Afro-Amerykanką i zarazem rodowitą mieszkanką Stanów Zjednoczonych. Matka Aaliyah, Diane Haughton, (także piosenkarka) była wielką zwolenniczką talentu wokalnego swojej córki i entuzjastką jej kariery.
Początki kariery muzycznej Aaliyah sięgają 1989 roku kiedy to 10-letnia wówczas Baby Girl pojawiła się w telewizyjnym show Star Search (coś w rodzaju Idola) wykonując ulubioną piosenkę swojej mamy "My Funny Valentine". Mimo tego, że mała Aali nie wygrała programu, to pozostawiła dobre wrażenie i dalej szlifowała umiejętności wokalne. Kolejnym etapem w karierze było kilka koncertów na scenie w Las Vegas u boku swojej ciotki, znanej wokalistki soulowej i popowej Gladys Knight. Mężem Gladys był Barry Hankerson - menedżer, producent muzyczny oraz założyciel i szef wytwórni Blackground Records, z którą później związała się Aaliyah. Jako młoda nastolatka Aaliyah uczęszczała do szkoły Detroit High School for the Fine and Performing Arts, którą ukończyła na kierunku 'taniec' mając średnią ważoną (GPA) 4.0.
[edytuj] Kariera muzyczna
W 1992 roku zaczęła pracę nad swym debiutanckim albumem, z pomocą starszego od niej o ponad 10 lat piosenkarza i kompozytora R. Kelly'ego, którego rzekomo poślubiła w 1994 r., mając 15 lat. Aaliyah oficjalnie zaprzeczyła tym plotkom, mówiąc stanowczo "nie brałam ślubu" w wywiadzie dla MTV.
Pierwszy album Aaliyah Age ain't nothing but a number wydany w 1994 roku, uzyskał bardzo pochlebne opinie i zdobył w USA status platynowej płyty. Następna płyta, wydana 27 sierpnia 1996 roku One in a million zyskała status podwójnie platynowej. W 1997 roku Aaliyah zaśpiewała w filmie animowanym Anastasia piosenkę Journey to the Past, która została nominowana do Oscara, a rok później przebojową piosenkę Are You That Somebody w filmie Dr Dolittle.
Latem 2001 roku ukazała się jej trzecia płyta Aaliyah. Teledysk do piosenki Rock the Boat był kręcony na Bahamach. Aaliyah nie powróciła już jednak nigdy z tej wyprawy. Samolot, w którym leciała piosenkarka (Cessna 402B, rozbił się 200 stóp od pasa startowego. Pilot Luis Morales III i jego siedmiu pasażerów (w tym Aaliyah) zginęli w tym wypadku. Według dochodzeń biura koronera na Bahamach, Aaliyah doznała poważnych oparzeń ciała oraz głowy. Koroner stwierdził, że jeżeli nawet przeżyłaby wypadek, poprawa stanu jej zdrowia byłaby praktycznie niemożliwa, biorąc pod uwagę obrażenia ciała. Dalsze śledztwo prowadzone przez NTSB wskazuje na to, że pilot Luis Morales III nie miał kwalifikacji do pilotażu takiego samolotu, jakim wtedy leciał. Miał sfałszowaną licencję FAA, gdyż aby ją zdobyć, potrzeba dużego doświadczenia i wielu godzin lotu, których Morales nigdy nie odbył. Dodatkowo wykryto kokainę oraz alkohol w jego krwi. Następne dochodzenia dowiodły, że samolot piosenkarki został przeładowany o 100 funtów. Chociaż świadkowie stwierdzili fakt, iż pasażerowie zostali poproszeni o pozostawienie bagażu, potem odkryto, że pasażerowie nie wiedzieli nic o ładowności Cessny. Co więcej, dalsze dochodzenie dowiodło, że pilot został zatrudniony 4 godziny przed startem samolotu.
Już po jej śmierci, w 2002 roku, wszedł na ekrany film Królowa potępionych (ang. Queen Of The Damned), w którym zagrała tytułową rolę.
Jej pośmiertna płyta "I Care 4 U", która wyszła w roku 2002, to również spory sukces. Później, poza wznowieniami albumów Aaliyah i One in a million wyszło również 3-płytowe wydawnictwo Ultimate Aaliyah, a na nim m.in. DVD z teledyskami artystki.
- 1995 Age ain't nothing but a number
- 1996 One in a million
- 2000 Romeo must die - sountrack
- 2001 Aaliyah
- 2001 Aaliyah - limited edition
- 2002 Hits & Unreleased : The Ultimate Collection Mixtape
- 2002 I Care 4 U
- 2003 I Care 4 U Fan Edition
- 2004 Aaliyah 2004 edition
- 2004 One in a million 2004 edition
- 2004 Special Fan Box
- 2005 Ultimate Aaliyah
- 2006 One in a Million 2006 Edition
[edytuj] Filmografia
- Debiut aktorski Aaliyah przypadł na 1994 r. Wówczas Liyah pojawiła się na ekranach telewizorów w serialu Ulice Nowego Jorku (oryg. tytuł New York Undercover), gdzie zagrała samą siebie. Serial kręcono w latach 1994-1998.
- Kolejnym aktorskim doświadczeniem Aaliyah był gościnny występ w serialu Behind the Music, emitowanym na kanale VH1. Podobnie jak w przypadku Ulic Nowego Jorku, także i tutaj Aali zagrała samą siebie. 60-minutowe odcinki tego serialu kręcono od października 1997 do czerwca 2006.
- Artystka miała wystąpić w roli Brendy Meeks w komedii Straszny film (Scary Movie), jednak ostatecznie jej rolę objęła aktorka Regina Hall.
- W 2000 roku miał miejsce debiut Aaliyah na wielkim ekranie. Artystka zagrała jedną z głównych ról w filmie Romeo musi umrzeć (org. tytuł Romeo Must Die) u boku m.in. Jet Li, Isaiaha Washingtona oraz znanego rapera DMX-a. Tym razem Baby Girl wcieliła się w rolę Trishy O'Day, córki bossa jednego z gangów. Warto dodać, iż ten film będący luźną ekranizacją dramatu Szekspira Romeo i Julia, został wyreżyserowany przez polskiego operatora filmowego i reżysera Andrzeja Bartkowiaka (dla którego był to notabene reżyserski debiut). Na soundtracku do tego obrazu znalazły się 4 piosenki autorstwa Aaliyah. Mowa u utworach "Try Again", "Come Back In One Piece" (z udziałem DMX-a), "Are You Feelin' Me" oraz "I Don't Wanna". Romeo musi umrzeć okazał się komercyjnym sukcesem. Tylko w pierwszym tygodniu wyświetlania film zarobił 18 mln $. Łączny zysk z ekranizacji tego filmu wyniósł w Stanach Zjednoczonych ponad 55 mln dolarów. Na całym świecie Romeo musi umrzeć zarobił około 91 mln $.
Niedługo potem wydano dokument Making of Romeo Must Die, pokazujący kulisy tworzenia dzieła.
- Drugi i zarazem ostatni kinowy występ Aaliyah miał miejsce w horrorze Królowa potępionych (org. tytuł Queen of the Damned). Liyah zagrała w tym filmie główną rolę wcielając się w postać Akashy, królowej wampirów. Wspomniany film trafił do kin 6 miesięcy po śmierci Aaliyah i został zadedykowany Jej pamięci.
- Aaliyah miała również zagrać w drugiej i trzeciej części Matrixa postać Zee, przed śmiercią zdążyła nakręcić część scen. Producenci filmu stwierdzili jednak, że materiału jest za mało i, mimo ostrego sprzeciwu fanów, ostatecznie rolę Zee powierzono Nonie Gaye.
[edytuj] Nagrody i wyróżnienia
- Grammy Award
- 1999, Best R&B Vocal Performance - Female: "Are You That Somebody?" (Nominacja)
- 2001, Best R&B Vocal Performance - Female: "Try Again" (Nominacja)
- 2002, Best R&B Album: Aaliyah (Nominacja)
- 2002, Best R&B Vocal Performance - Female: "Rock The Boat" (Nominacja)
- 2003, Best R&B Vocal Performance - Female: "More Than A Woman" (Nominacja)
- MTV Video Music Awards
- 1999, Best R&B Video: "Are You That Somebody?" (Nominacja)
- 1999, Best Video from a Film: "Are You That Somebody?" (Nominacja)
- 2000, Best Female Video: "Try Again" (Zwyciężczyni)
- 2000, Best Video From Film: "Try Again" (Zwyciężczyni)
- 2002, Best R&B Video: "Rock The Boat" (Nominacja)
- 2003, Best R&B Video: "Miss You" (Nominacja)
- MOBO Awards
- 2002, Best Video: "More Than a Woman" (Zwyciężczyni)
- 2002, Best Dance Video: "More Than a Woman" (Zwyciężczyni)
- 2002, Best International Act (Zwyciężczyni)
- BET Awards
- 2002, Best Actress: "Queen of The Damned" (Nominacja)
- 2002, Best Female R&B Artist (Nominacja)
- 2002, Video of The Year : " Rock The Boat" (Nominacja)
- 2002, Viewer Choice Awards (Nominacja)
- Image Awards
- 2002, Outstanding Female Artist (Zwyciężczyni)
- 2003, Best female video: "Miss You" (Zwyciężczyni)
- Soul Train Awards
- 1998, Female R&B/Soul Single: "One In A Million" (Nominacja)
- 2002 Female R&B/Soul Single: "Rock The Boat" (Zwyciężczyni)
- Soul Train Lady of Soul Awards
- 1999, Best R&B/Soul Song: "Are You That Somebody?" (Nominacja)
- 1999, Best R&B/Soul or Rap Music Video: "Are You That Somebody?" (Nominacja)
- 2000, Best R&B/Soul Single - Solo: "Try Again" (Nominacja)
- 2000, Best R&B/Soul or Rap Music Video : "Try Again" (Zwyciężczyni)
- 2001, Best R&B/Soul or Rap Song of the Year: "Try Again" (Zwyciężczyni)
- 2002, Best R&B/Soul Solo Single: "Rock the Boat" (Zwyciężczyni)
- 2002, Best R&B/Soul or Rap Song of the Year: "Rock the Boat" (Zwyciężczyni)
- American Music Awards
- 1999, Favorite Soul/R&B Female Artist (Nominacja)
- 2002, Favorite Female R&B Artist (Zwyciężczyni)
- 2002, Favorite R&B/Soul Album: Aaliyah (Zwyciężczyni)
- 2003, Favorite Female R&B Artist (Zwyciężczyni)
- Source Awards
- 2000, R&B Artist of the Year, Female: Aaliyah (Zwyciężczyni)
- World Music Awards
- 1997, World's Best Selling Female R&B Artist (Zwyciężczyni)
- 1998, World's Best Selling R&B Artist (WZwyciężczyni)
- 1998, World's Best Selling Single (Are You that Somebody) (Nominacja)
- 1998, Entertainer Of The Year (Zwyciężczyni)
- 2000, World's Best Selling R&B Artist (Nominacja)
- 2000, Female Entertainer Of The Year (Zwyciężczyni)
- 2002 World's Best Selling Female R&B Artist (Zwyciężczyni)
- 2002 World's Best Selling Female Pop Artist (Nominacja)
- Brit Awards
- 2003, Best International Female Artist (Nominacja)
- Juno Awards
- 2002, Best Selling Album By International Artist (Aaliyah (album) (Zwyciężczyni)
- 2003, Best Selling Album By International Artist (I Care 4 U) (Nominacja)
- New Musical Express, UK (NME)
- 2002, Record of The Year "More Than a Woman" (Zwyciężczyni)
- International Dance Music Awards, World
- 2000, Best International R&B Artist (Zwyciężczyni)
- 2000, Best International Female Artist (Zwyciężczyni)
- 2002, Best International Female Artist (Zwyciężczyni)
- 2002, Record Of The Year "More Than a Woman" (Zwyciężczyni)
- MTV Latin Awards
- 2002, Best R&B Artist (Zwyciężczyni)
- 2002, Best Song "More Than a Woman" (Nominacja)
- MTV Europe Awards
- 2002, Best R&B Artist (Nominacja)
- 2002, Best Song "More Than a Woman" (Nominacja)
- Icon Israeli Musical Artist Award
- 2004, Best Selling International Female Artist of All-Time (Nagroda Honorowa)
