Afrykański Kongres Narodowy

Z Wikipedii

Afrykański Kongres Narodowy (The African National Congress, ANC), to lewicowa partia polityczna rządząca RPA od 1994 r., wcześniej organizacja wyzwoleńcza ludności afrykańskiej i jeden z największych, najstarszym i i najsilniejszym organizacji tego typu w nowożytnej historii Afryki. Obecnym przewodniczącym partii jest Jacob Zuma, wiceprzewodniczącym Kgalema Motlanthe.

ANC została założona 8 stycznia 1912 r. jako organizacja wyzwoleńcza ludności afrykańskiej (do 1923 r. działała pod nazwą South African Native National Congress). Początkowo opowiadała się za pokojowym rozwiązaniem problemów rasowych.

Po masakrze w Sharpeville (21 marca 1960 r.), podczas której zginęło 69 uczestników pokojowej manifestacji zwołanej przez Kongres Panafrykański (organizacji, która wyodrębniła się z ANC) ANC i PAC zostały zdelegalizowane. Po masakrze i delegalizacji wśród części młodych działaczy ANC (Nelson Mandela, Tambo, Sisulu) narodziła się koncepcja walki zbrojnej z reżimem apartheidu. Przywódcą zbrojnego skrzydła ANC Umkhonto we Sizwe ("Włócznia Narodu") został Nelson Mandela (działający w ANC od 1942 r., a od 1950 r. kierujący ruchem).

W okresie od X 1961 do VI 1963 skrzydło zbrojne ANC dokonało 190 ataków sabotażu m.in. wysadzając linie wysokiego napięcia, biura kontroli dowodów osobistych, urzędy pocztowe, budki telefoniczne. Nie było zabitych ani rannych.

Organizacja otrzymywała poparcie ze strony wielu krajów afrykańskich głównie Tanzanii, Algierii, Zambii, Angoli, Mozambiku, Libii a także Kuby, ZSRR, partii socjaldemokratycznych z krajów skandynawskich głównie ze Szwecji oraz wielu organizacji antyrasistowskich w Europie Zachodniej i USA.

W latach sześćdziesiątych działalność ANC osłabła na skutek represji i licznych aresztowań. W czerwcu 1976 doszło do masowych protestów uczniów w Soweto w wyniku których zginęło przeszło 700 czarnych, a kilka tysięcy było rannych. Pod koniec listopada 1976 roku kiedy protesty zostały ostatecznie stłumione kierownictwo ANC podjęło decyzję o wznowieniu akcji zbrojnych przeciw reżimowi apartheidu. Walka była prowadzona w postaci ataków na wojsko, policję i obiekty o znaczeniu gospodarczym. Wśród ofiar śmiertelnych antyrządowych zamachów (w wyniku podkładania min i bomb) było również kilkudziesięciu przypadkowych białych cywili (według niektórych danych 65 osób).

Łącznie liczbę zabitych w akcjach zbrojnych ANC oblicza się na 197 osób. W związku z legalizacją ANC i zmianami politycznymi w RPA we wrześniu 1989 podjęto decyzję o zakończeniu walki zbrojnej.

Po legalizacji ANC 2 lutego 1990 r. i wyjściu z więzienia N. Mandeli ANC prowadziło negocjacje z rządem na temat przyszłego ustroju RPA, dążąc do przekształcenia Republiki w wielorasowe państwo demokratyczne. W wyniku rozmów podjęto decyzję o odejściu od apartheidu i zorganizowaniu powszechnych wyborów. ANC zwyciężyła w wyborach parlamentarnych (kwiecień 1994) r. (62,6%) i prezydenckich (Nelson Mandela został prezydentem Republiki). Partia ponownie zwyciężyła w kolejnych wyborach parlamentarnych (1999) r. uzyskując 66% głosów. 16 czerwca 1999 r. prezydentem został nowy lider Kongresu Thabo Mbeki. Dominację ANC w życiu politycznym RPA potwierdziły także wybory 10 kwietnia 2004 r., w których Kongres uzyskał prawie 70% głosów. Największym konkurentem lewicowej ANC w latach 90. była konserwatywna Partia Wolności: Inkatha. Na początku lat 90., w wyniku krwawych starć między zwolennikami obu ugrupowań zginęło kilka tysięcy osób.