Nelson Mandela

Z Wikipedii

Nelson Rolihlahla Mandela

Data urodzenia	18 lipca 1918
11. Prezydent Republiki Południowej Afryki
Okres urzędowania	od 27 kwietnia 1994 do 16 czerwca 1999
Przynależność polityczna	Afrykański Kongres Narodowy (ANC)
Poprzednik	Frederik Willem de Klerk
Następca	Thabo Mbeki
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Nelson Rolihlahla Mandela (ur. 18 lipca 1918 w Transkei – RPA) – były prezydent RPA, jeden z przywódców ruchu przeciw apartheidowi, laureat pokojowej nagrody Nobla.

Mandela był synem wodza plemienia Thembu. W wieku 7 lat, jako pierwszy w swojej rodzinie zaczął uczęszczać do szkoły. Tam nauczyciel-metodysta nadał mu angielskie imię Nelson. Ukończył studia prawnicze. Jako student uczestniczył w działaniach na rzecz praw politycznych, społecznych i ekonomicznych czarnoskórej większości w RPA. W 1942 roku wstąpił do Afrykańskiego Kongresu Narodowego (ANC), a w 1950 roku zaczął nim kierować.

Początkowo był zwolennikiem nieużywania przemocy. Wraz z współpracownikami zmienił zdanie po masakrze w czasie protestu Sharpeville w marcu 1960 roku i delegalizacji ANC. Rok później został przywódcą zbrojnego skrzydła ANC Umkhonto we Sizwe ("Włócznia Narodu", MK). Zbrojne działania "Umkhonto we Sizwe" za czasów Mandeli miały jednak charakter wyłącznie sabotażowy i wykluczały ataki na ludzi. Aresztowano go w sierpniu 1962. Otrzymał 5-letni wyrok za działalność sabotażową, w czerwcu 1964 zmieniony na dożywocie. W 1985 roku odmówił skorzystania ze zwolnienia warunkowego. Z więzienia na wyspie Robben wyszedł po 27 latach - 11 lutego 1990 - pod wpływem kampanii ANC i nacisków międzynarodowych, zgodnie z decyzją prezydenta F.W. de Klerka, który umożliwił też legalizację ANC. Tego samego roku mieszkańcy RPA opowiedzieli się w referendum za likwidacją apartheidu.

Kierował ANC (czerwiec 1991 – grudzień 1997). Został wybrany prezydentem RPA – pierwszym czarnoskórym prezydentem w historii tego kraju. Pełnił ten urząd od maja 1994 do czerwca 1999 roku, w okresie pokojowego odejścia od apartheidu. Jako prezydent zdobył międzynarodowe uznanie – wspólnie z de Klerkiem otrzymał w 1993 roku pokojową Nagrodę Nobla. Krytykowano jego bliskie stosunki z Fidelem Castro i Kadafim, których uznawał za "towarzyszy broni". Kontrowersje wzbudziła też jego decyzja o inwazji w Lesotho (1998).

Po odejściu na emeryturę zaangażował się w sprawy społeczne, m.in. w kampanię walki z AIDS (w czasie prezydentury był krytykowany za brak działań w tej kwestii). W roku 1995 utworzył "Nelson Mandela Children's Fund" ("Fundacja Nelsona Mandeli na rzecz Dzieci"), której celem jest organizowanie projektów na edukację, pomoc dla dzieci niepełnosprawnych, chorych na AIDS, wspieranie dzieci szczególnie uzdolnionych, nie tylko w RPA ale także innych krajach afrykańskich. Fundusze pochodziły na początku z zasobów samego Nelsona Mandeli, z czasem stworzył on ogromny ruch międzynarodowy na rzecz pozyskiwania środków na projekty dziecięce. Fundacja opiekuje się 9 tysiącami zakażonych. Był mediatorem przy rozwiązywaniu konfliktów regionalnych w Afryce. W czerwcu 2004, w wieku 85 lat ogłosił swoją decyzję o wycofaniu się z życia publicznego: Jestem pewien, że nikt nie oskarży mnie o egoizm, jeśli, ciesząc się jeszcze dobrym zdrowiem, poświęcę się sprawom prywatnym – oświadczył.

Człowiek Roku 1993 według magazynu Time wspólnie z Jaserem Arafatem, Frederikiem de Klerkiem i Icchakiem Rabinem.

26.10.2007 roku na wniosek dzieci z RPA Międzynarodowa Kapituła Orderu Uśmiechu przyznała Nelsonowi Mandeli Order Uśmiechu.

[edytuj] Biografie

Anthony Sampson, Mandela: the authorized biography; ISBN 0-679-78178-1
Nelson Mandela, Long Walk to Freedom: The Autobiography of Nelson Mandela, Little Brown & Co; ISBN 0-316-54818-9 (1995)
Goodbye Bafana(2007)