Agatha Christie

Z Wikipedii

Agatha Christie, Lady Mallowan, DBE, a właściwie Agatha Mary Clarissa Miller Christie (znana także jako Dame Agatha Christie), córka Clary i Fredericka Miller, (ur. 15 września 1890 w Torquay, zmarła 12 stycznia 1976 w Wallingford), angielska autorka powieści kryminalnych.

Agatha Christie jest najbardziej znaną na świecie pisarką kryminałów oraz najlepiej sprzedającą się autorką wszech czasów. Wydano ponad miliard egzemplarzy jej książek w języku angielskim oraz drugi miliard przetłumaczonych na 45 języków obcych. We Francji sprzedano 40 milionów jej książek, podczas gdy zajmującego drugie miejsce Emila Zoli – 22 miliony. Pod pseudonimem Mary Westmacott wydała kilka powieści obyczajowych, które również cieszyły się popularnością.

Christie wydała ponad 80 powieści i sztuk teatralnych. Ich akcja toczyła się głównie w zamkniętych pomieszczeniach, a mordercą mógł być tylko jeden z mieszkańców. Wniosła wiele nowych rozwiązań do tradycyjnej sztuki pisania kryminałów, co zapewniło jej sukces. Niektóre z jej powieści mają zaskakujące i wcześniej niespotykane w kryminałach rozwiązania, np. Zabójstwo Rogera Ackroyda czy Morderstwo w Orient Expressie. Mimo różnych eksperymentów pisarskich, zawsze grała "fair" z czytelnikami dostarczając im wszystkich wskazówek potrzebnych do rozwiązania zagadki. Jej sztuka Pułapka na myszy, wystawiona po raz pierwszy w 1952 roku w Londynie, jest nadal grana po 50 latach i po 20000 przedstawień.

Agatha Christie stworzyła słynne postaci literackie dwojga detektywów: ekscentrycznego Belga Herkulesa Poirota oraz starszej pani, detektyw-amator panny Marple. Będąc jeszcze u szczytu kariery napisała dwie powieści z tymi bohaterami z zastrzeżeniem, że mają się ukazać dopiero po jej śmierci (czyli kilkadziesiąt lat później). Miały to być ostatnie zagadki do rozwiązania dla Poirota i Marple. W ostatniej zagadce belgijskiego detektywa zostaje on uśmiercony, bo, jak wytłumaczyła w swoim pamiętniku, zawsze uważała go za nieznośnego. Natomiast panna Marple, której rysy były wzorowane na babce autorki, po rozwiązaniu tajemnicy Uśpionego morderstwa spokojnie powróciła do swojej wioski.

Większość z jej powieści i opowiadań zostało sfilmowanych, niektóre wiele razy (Morderstwo w Orient Expressie, Śmierć na Nilu czy 4.50 z Paddington). Na ich podstawie powstały także seriale telewizyjne i słuchowiska radiowe.

Jej pierwsze, nieszczęśliwe małżeństwo z lotnikiem Archibaldem Christiem zakończyło się rozwodem w 1928. Z tego związku pochodzi jej córka Rosalind. W czasie I wojny światowej pracowała w szpitalu oraz jako aptekarka. Stąd też jej dobra znajomość trucizn, którą wykorzystała w swoich książkach. W grudniu 1926 pisarka zaginęła na 11 dni, co wywołało poruszenie w prasie. Do tej pory trudno powiedzieć, czy wynikało to z załamania psychicznego, czy może była to po prostu chwytliwa reklama. W 1930 wyszła ponownie za mąż za archeologa Maxa Mallowana, z którym podróżowała do wykopalisk na Bliskim Wschodzie. Region ten został później tłem kilku jej powieści. Inne toczą się w Torquay, w regionie Devon, gdzie się urodziła. W 1971 roku otrzymała Order Imperium Brytyjskiego.

Spis treści 1 Klub Detektywów 2 Rodzina 3 Twórczość Agathy Christie (97 książek) 4 Bohaterowie powieści Agathy Christie 5 Zobacz też 6 Linki zewnętrzne

[edytuj] Klub Detektywów

W 1920 Agatha Christie przyłączyła się do Klubu Detektywów, który zrzeszał (i zrzesza nadal, funkcjonuje bowiem do dzisiaj) autorów kryminałów. Do klubu należeli m.in. Dorothy L. Sayers i G. K. Chesterton.

W 1931 wspólnie z innymi członkami organizacji Christie napisała powieść The Floating Admiral. Pisarka na krótko została wyrzucona z klubu, ponieważ sprzeciwiła się zasadom zebranym przez członka klubu Ronalda Knoksa w latach 1920. i obowiązującym twórców kryminałów. Jedną z zasad była reguła ratio, która wykluczała ingerencję sił nadprzyrodzonych w powieściową akcję. Niedozwolone było również utożsamianie mordercy z detektywem lub narratorem. W 1958 pisarka Dorothy L. Sayers (autorka m.in. Klub Bellona) złożyła dymisję i Agatha Christie przejęła jej obowiązki, jako prezesa Klubu Detektywów. Z jednym zastrzeżeniem – Christie nie zamierzała wygłaszać przemówień, które były elementem tajemniczego i snobistycznego rytuału praktykowania przez członków klubu.

[edytuj] Rodzina

• rodzice: Clara z domu Boehmer i Frederick A. Miller
• rodzeństwo: siostra Magde, brat Monty
• pierwszy mąż: Archibald Christie (ślub – 24 grudnia 1914, rozwód – 1926)
  • córka: Rosalind
    • wnuk: Mathew
• drugi mąż: Max Mallowan (ślub – 11 września 1930 w Edynburgu)

[edytuj] Twórczość Agathy Christie (97 książek)

• 1920 "Tajemnicza historia w Styles" (The Mysterious Affair at Styles, jej pierwsza książka, gdzie też pojawia się po raz pierwszy Herkules Poirot)
• 1922 "Tajemniczy przeciwnik" (The Secret Adversary, po raz pierwszy Tommy i Tuppence, mniej znana para detektywów)
• 1923 "Morderstwo na polu golfowym" (Murder on the Links)
• 1923 "Niespodziewany gość" (Unexpected Guest) – sztuka teatralna, przerobiona na powieść przez Charlesa Osborne`a
• 1924 "Mężczyzna w brązowym garniturze" (The Man in the Brown Suit lub Mystery of the Mill House)
• 1924 "Poirot prowadzi śledztwo" (Poirot Investigates)
• 1925 "Tajemnica rezydencji Chimneys" (The Secret of Chimneys)
• 1926 "Zabójstwo Rogera Ackroyda" (The Murder of Roger Ackroyd)
• 1927 "Wielka czwórka" (The Big Four)
• 1928 "Tajemnica Błękitnego Expressu" (The Mystery of the Blue Train)
• 1929 "Tajemnica siedmiu zegarów" (The Seven Dials Mystery)
• 1929 "Śledztwo na cztery ręce" (Partners in Crime)
• 1930 "Morderstwo na plebanii" (The Murder at the Vicarage, pierwsza zagadka panny Jane Marple)
• 1930 "Tajemniczy pan Quin" (The Mysterious Mr Quin, pojawia się Harley Quin)
• 1931 "Tajemnica Sittaford" (The Sittaford Mystery lub The Murder at Hazelmoor)
• 1932 "Samotny Dom" (Peril at End House)
• 1932 "Trzynaście zagadek" (The Thirteen Problems lub The Tuesday Club Murders, opowiadania z panną Marple)
• 1933 "Świadek oskarżenia" (The Hound of Death, 12 opowiadań kryminalnych)
• 1933 "Śmierć lorda Edgware'a" (Lord Edgware dies lub Thirteen At Dinner)
• 1934 "Morderstwo w Orient Expressie" (Murder on the Orient Express lub The Murder on the Calais Coach)
• 1934 "Czarna kawa" (Black Coffe, sztuka teatralna przerobiona na powieść przez Charlesa Osborne'a)
• 1934 "Parker Pyne na tropie" (Parker Pyne investigates lub Mr. Parker Pyne, Detective, zbiór opowiadań)
• 1934 "Tajemnica lorda Listerdale'a" (The Listerdale mystery, zbiór opowiadań)
• 1934 "Tragedia w trzech aktach" (Three Act Tragedy)
• 1935 "Śmierć w chmurach" (Death in the Clouds lub Death in the Air)
• 1935 "Dlaczego nie Evans?" (Why didn't they ask Evans lub The Boomerang Clue)
• 1936 "A.B.C." (The ABC Murders)
• 1936 "Morderstwo w Mezopotamii" (Murder in Mesopotamia)
• 1936 "Karty na stół" (Cards on the Table)
• 1937 "Śmierć na Nilu" (Death on the Nile)
• 1937 "Niemy świadek" (Dumb Witness lub Poirot Loses a Client)
• 1937 "Morderstwo w zaułku" (Murder in the Mews lub Dead Man's Mirror) (zbiór opowiadań)
• 1938 "Rendez-vous ze śmiercią" (Appointment with Death)
• 1939 Dziesięciu małych Murzynków Na prośbę wnuka autorki zmienione na "Dziesięciu małych żołnierzyków" Trzeci tytuł: "I nie było już nikogo" (Ten Little Niggers znana też jako And Then There Were None, Ten Little Indians)
• 1939 "Morderstwo to nic trudnego" (Murder is Easy lub Easy to Kill)
• 1939 "Boże Narodzenie Herkulesa Poirot" lub "Morderstwo w Boże Narodzenie" (Hercule Poirot's Christmas lub A Holiday for Murder)
• 1939 (Regatta Mystery and Other Stories)
• 1940 "Zerwane zaręczyny" (Sad Cypress)
• 1941 "Zło, które żyje pod słońcem (Evil under the Sun)
• 1941 "N czy M?" (N or M)
• 1941 "Pierwsze, drugie... zapnij mi obuwie (One, Two, Buckle my Shoe)
• 1942 "Noc w bibliotece" (The Body in the Library)
• 1942 "Pięć małych świnek" (Five little pigs lub Murder in Retrospect)
• 1942 "Zatrute pióro" (The Moving Finger)
• 1944 "Godzina zero" (Towards Zero)
• 1944 (1945) "Rosemary znaczy pamięć" (Sparkling Cyanide lub Remembered Death)
• 1945 "Zakończeniem jest śmierć" (Death comes as the End)
• 1946 "Niedziela na wsi" (The Hollow)
• 1947 "Dwanaście prac Herkulesa" (The Labours of Hercules, zbiór opowiadań)
• 1948 "Pora przypływu" (There is a Tide, także znana jako Taken at the Flood)
• 1948 (Witness for the Prosecution and Other Stories)
• 1949 "Dom zbrodni (Crooked House)
• 1950 "Morderstwo odbędzie się..." (A Murder is Announced)
• 1950 "Pułapka na myszy" (Three Blind Mice and Other Stories lub The Mousetrap and Other Stories, zbiór opowiadań)
• 1951 "Spotkanie w Bagdadzie" (They came to Baghdad)
• 1951 (The Under Dog and Other Stories)
• 1952 "Pani McGinty nie żyje" (Mrs McGinty's dead)
• 1952 "Strzały w Stonygates" (They Do It With Mirrors lub Murder with Mirrors)
• 1953 "Kieszeń pełna żyta" (A Pocketful of Rye)
• 1953 "Po pogrzebie" (After the Funeral lub Funerals Are Fatal)
• 1954 "Pajęczyna" (Spider's Web, sztuka teatralna przerobiona na powieść przez Charlesa Osborne'a)
• 1955 "Entliczek pentliczek" (Hickory Dickory Dock)
• 1955 "Podróż w nieznane" (Destination Unknown lub So Many Steps to Death)
• 1956 "Zbrodnia na festynie" (Dead Man's Folly)
• 1957 "4.50 z Paddington" (4.50 from Paddington lub What Mrs. McGillicuty Saw)
• 1957 "Próba niewinności" (Ordeal by Innocence)
• 1959 "Kot wśród gołębi" (Cat Among the Pigeons)
• 1960 "Tajemnica gwiazdkowego puddingu" (The Adventure of the Christmas Pudding)
• 1961 "Tajemnica Bladego Konia" (The Pale Horse)
• 1961 (Double Sin and Other Stories)
• 1962 "Zwierciadło pęka w odłamków stos" (The Mirror Crack'd from Side to Side)
• 1963 "Przyjdź i zgiń" (The Clocks)
• 1964 "Karaibska tajemnica" (A Caribbean Mystery)
• 1965 "Hotel Bertram" (At Bertram's Hotel)
• 1966 "Trzecia lokatorka" (Third Girl)
• 1967 "Noc i ciemność" (Endless Night)
• 1968 "Dom nad kanałem" (By the Pricking of my Thumbs)
• 1969 "Wigilia Wszystkich Świętych" (Hallowe'en Party)
• 1970 "Pasażer do Frankfurtu" (Passenger to Frankfurt)
• 1971 "Nemesis" (Nemesis)
• 1971 (The Golden Ball and Other Stories)
• 1972 "Słonie mają dobrą pamięć" (Elephants can remember)
• 1973 "Tajemnica Wawrzynów" (Postern of Fate)
• 1974 "Wczesne sprawy Poirota" (Poirot's Early Cases, zbiór opowiadań)
• 1975 "Kurtyna" (Curtain)
• 1976 "Uśpione morderstwo" (Sleeping Murder)

Pośmiertnie:

• 1979 "Śmiertelna klątwa" (Miss Marple's Final Cases and Two Other Stories)
• 1991 Detektywi w służbie miłości (Problem at Pollensa Bay and Other Stories)
• 1997 (The Harlequin Tea Set and Other Stories)
• 1997 (While the Lights Last and Other Stories)

Jako współautorka:

• 1931 (The Floating Admiral) razem z G.K. Chestertonem, Dorothy L Sayers i innymi członkami Detection Club.

Jako Mary Westmacott:

• 1930 "Chleb olbrzyma" (Giant's Bread)
• 1934 "Niedokończony portret" (Unfinished Portrait)
• 1944 "Samotna wiosną" (Absent in the spring)
• 1947 "Róża i cis" (The Rose and the Yew Tree)
• 1952 "Córka jest córką" (A Daughter's a Daughter)
• 1956 "Brzemię" (The Burden)

[edytuj] Bohaterowie powieści Agathy Christie

• Herkules Poirot – belgijski detektyw.
• Jane Marple – staruszka, detektyw-amator.
• Arthur Hastings – przyjaciel Poirota.
• Inspektor Japp – policjant, znajomy Poirota.
• Ariadne Oliver – pisarka kryminałów.
• Panna Felicity Lemon – wierna sekretarka Herkulesa Poirota.
• Tommy i Tuppence Beresford – para detektywów-amatorów.
• Pułkownik Race – stary przyjaciel Poirota.
• Nadinspektor Battle – policjant ze Scotland Yardu.
• Dolly Bantry – przyjaciółka panny Marple.
• Sir Henry Clithering - przyjaciel panny Marple, emerytowany komisarz policji.
• Vera Rossakoff – rosyjska hrabina.
• Pan Jason Rafiel – staruszek, przyjaciel panny Marple.
• Harley Quin – detektyw "nie z tego świata", patrz: Tajemniczy pan Quin.
• Inspektor Miller – antagonista Herkulesa Poirota.
• Parker Pyne – ekscentryczny detektyw, patrz Parker Pyne na tropie.
• Luke Fitzwilliam - emerytowany policjant, patrz Morderstwo to nic trudnego.

[edytuj] Zobacz też

• Agatha Christie: Miss Marple

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona fanów twórczości Agathy Christie
• Strona poświęcona Agathcie Christie i jej twórczości
• Agatha Christie - strona wydawnictwa Prószyński i S-ka
• Strona internetowa o Agacie Christie i jej twórczości
• Oficjalna Angielskojęzyczna Strona Agathy Christie
• Jerzy Gronau "Wędrówki po bibliografii - Agatha Christie" (pl)