Alfred Redl

Z Wikipedii

Alfred Redl, pseudonim Opernball-13 (ur. 14 marca 1864 we Lwowie, zm. 25 maja 1913 w Wiedniu) – austriacki oficer, który pracował dla kontrwywiadu Cesarstwa Austro-Węgierskiego. Był jednym z największych szpiegów przed I wojną światową. W trakcie swej pracy znacznie rozwinął mechanizm wyłapywania agentów obcego wywiadu m.in. przez wprowadzenie nowoczesnych technologii. Sam jednak szpiegował dla Rosji. W latach późniejszych pojawiły się pogłoski, że mógł szpiegować również dla Francji i Włoch, lecz te doniesienia nigdy nie zostały udowodnione.

Spis treści 1 Kariera 2 Zdemaskowanie 3 Komentarze 4 W fikcji 5 Przypisy 6 Bibliografia

[edytuj] Kariera

Urodził się we Lwowie, wówczas należącym do Cesarstwa Austriackiego. Pochodził z ubogiej, wielodzietnej rodziny, ojciec pracował jako zawiadowca. Jego wyjątkowa inteligencja pozwoliła mu szybko awansować do rangi oficera w austriackiej armii, osiągnął więc pozycję zwykle przeznaczoną wyłącznie dla bogatych i uprzywilejowanych.

Redl szybko uzyskał uznanie jako wybitny specjalista w pracy kontrwywiadowczej. Po uzyskaniu awansu i powołaniu do sztabu generalnego w krótkim czasie wprowadził szereg udoskonaleń i innowacji technicznych w swym służbowym gabinecie w Wiedniu. Osoby przebywające w jego biurze były potajemnie fotografowane aparatem ukrytym w obrazie, znajdującym się na wprost siedzącej osoby. Gości częstował papierosami posypanymi proszkiem daktyloskopijnym, podobnie jak biurowa zapalniczka, popielniczki i pudełko zapałek. W ten sposób dyskretnie uzyskiwał odciski palców. Często też celowo zostawiał na biurku tajne dokumenty posypane proszkiem, a gość pozostawiony sam w gabinecie był obserwowany z innych pomieszczeń.

Redl zwrócił na siebie uwagę rosyjskiego wywiadu, kiedy pracował jeszcze w Biurze Ewidencyjnym przy Korpusie w Przemyślu. Informacje o nim zbierał rosyjski szpieg nadporucznik Kramer, pracujący dla pułkownika Nikołaja Batiuszyna - kierownika carskiego wywiadu na Galicję. Odkrył on, iż Redl był osobą homoseksualną^[1][2], zdobywając i dostarczając Batiuszynowi zdjęcia przedstawiające go w intymnych ujęciach z innym mężczyzną. W tamtych czasach kontakty homoseksualne były karalne i samo ujawnienie orientacji homoseksualnej było by fatalne w skutkach dla wojskowej kariery. W sztabie wywiadu rosyjskiego, znajdującego się w Warszawie, postanowiono szantażem zmusić Redla do podjęcia współpracy. Wkrótce dwóch agentów rosyjskich, grożąc przekazaniem zdobytych zdjęć przełożonym Redla, zmusiło go do rozpoczęcia pracy dla wywiadu rosyjskiego. Otrzymał on pseudonim Opernball-13. Pierwszym zadaniem nowo pozyskanego agenta było zdobycie planów dwóch wschodnich fortów Twierdzy Przemyśl - fortu nr I "Salis Soglio" w Siedliskach oraz fortu XIV w Hurku.

W latach 1903-1913 Redl przekazał Rosjanom wiele ściśle tajnych informacji. Tuż przed I wojną światową dostarczył rosyjskiemu wywiadowi Plan III - pełny plan austriackiej inwazji na Serbię. Plany te Rosjanie przekazali Serbom, w wyniku czego byli oni dobrze przygotowaniu na austriacki atak.^[3] Pod koniec 1909 roku Opernball-13 otrzymał bezpośrednio od Batiuszyna rozkaz dostarczenia pełnego planu dyslokacji wojsk austro-węgierskich (znajdującego się w sejfach Sztabu Generalnego w Wiedniu) oraz kopii planów całej twierdzy przemyskiej. Plan dyslokacji wojsk został dostarczony do rosyjskiego sztabu w ciągu 3 miesięcy, a 5 miesięcy później Redl, przy współpracy z innymi agentami, skopiował i dostarczył komplet planów fortyfikacji przemyskich. Redl dostarczał również austriackiej armii specjalnie sfałszowane informacje dotyczące liczebności armii rosyjskiej. Alfred Redl został nazwany jednym z największych zdrajców w historii, gdyż jego działania przyczyniły się do śmierci blisko pół miliona współrodaków.^[4]

Redl prawdopodobnie dostarczał Rosjanom wiele innych informacji dotyczących austriackich planów wojskowych, fortyfikacji oraz austriackich agentów pracujących na terenie Rosji.

[edytuj] Zdemaskowanie

Austriacki kontrwywiad od dłuższego czasu próbował namierzyć groźnego zdrajcę. Austriackim szpiegom pracującym w Warszawie udało się zdobyć fotografie kopii planów twierdzy przemyskiej, w celu podjęcia próby rozpoznania zdrajców po charakterze pisma, oraz pseudonim szpiega - Opernball-13. Jednakże szpieg wciąż pozostawał nieuchwytny. W tym samym czasie wprowadzono na austriackich pocztach obowiązek przeglądania prywatnej korespondencji przez specjalnie wyszkolonych agentów. Pomysłodawcą tych praktyk był Maximilian Ronge, trenowany wcześniej przez samego Redla. W marcu 1913 do urzędu pocztowego w Wiedniu nadeszły na poste restante dwa listy, w których znaleziono wyłącznie pieniądze oraz hasło "Opernball-13". Przez długi czas nikt nie zgłaszał się po listy, aż wieczorem 24 maja 1913 listy zostały odebrane, lecz odbiorca uciekł przed agentami czekającą na niego taksówką, której numer jeden z agentów zdążył zapisać. Na postoju taksówek agenci dowiedzieli się, że osoba ta została dostarczona do kawiarni "Kaiserhof" i przy okazji zgubiła ona w samochodzie pochewkę do scyzoryka wykonaną z jasnopopielatego sukna. W kawiarni odbiorcy listów już nie zastano, lecz agenci zdobyli kolejną informację, że osoba o podanym rysopisie zamówiła taksówkę do hotelu "Klomser". W hotelu agenci uzyskali informację, że w ciągu najbliższych godzin nie przyjęto żadnych nowych gości, lecz od rana przebywa w nim pułkownik Redl, który przybył z Pragi, gdzie został wydelegowany dla penetracji i likwidacji ruchów wolnościowych. Futeralik na scyzoryk został przekazany portierowi z prośbą, by pytał wychodzących z hotelu o rozpoznanie zguby, a sami agenci z ukrycia obserwowali portiernię. Wychodzący Alfred Redl rozpoznał i odebrał swą zgubę, oficjalnie potwierdzając, że to on jest agentem o pseudonimie Opernball-13. Tej samej nocy zwołana została w trybie natychmiastowym komisja złożona z wyższych oficerów, na której postanowiono, że Alfred Redl, do niedawna przewidywany na stanowisko ministra wojny, musi umrzeć tej nocy. Prawdopodobnie sam cesarz po odebraniu informacji o zdemaskowaniu szpiega powiedział: Załatwić tak, by nikt się nie dowiedział. Sam Redl, który już wiedział, że został zdemaskowany - załamał się. Próbował pozbyć się kompromitujących go listów i dokumentów, lecz ich szczątki zostały natychmiast znalezione i dostarczone do sztabu generalnego, gdzie grafolodzy zidentyfikowali jego pismo. Oficerowie, którzy zostali wysłani w celu "pozbycia się" szpiega, zastali go w hotelu piszącego listy pożegnalne. 25 maja 1913 o godzinie drugiej nad ranem Redl popełnił samobójstwo strzałem z pistoletu.

[edytuj] Komentarze

Po samobójczej śmierci Redla, jego sprawa przez długi czas nie schodziła z czołówek gazet w całej Europie. "Afera Redla" wywołała wiele dyskusji na temat bezpieczeństwa Cesarstwa oraz doprowadziła do wielu aresztowań w szeregach armii austro-węgierskiej. Jedna z politycznych gazet węgierskich napisała "Afera Redla nie może być postrzegana jako prywatna inicjatywa. Redl nie był jednostką, lecz systemem. Wszędzie żołnierze są uczeni miłości do swej ojczyzny, lecz brak patriotyzmu jest postrzegany za najlepszą militarną zaletę w tej niefortunnej monarchii. U nas celem wojskowej edukacji jest pozbycie się z żołnierzy wszelkich narodowych uczuć... To wszystko zemściło się w aferze Redla. Austriaccy i węgierscy żołnierze nie posiadają ojczyzny - mają tylko władcę wojennego."

Wielu historyków zajmujących się Imperium Habsburskim, jak również historią szpiegostwa np. Allen Dulles z CIA i sowiecki generał Michaił Milstein zgadzają się z określaniem Redla jako wielkiego zdrajcy. Zdrada Redla prawdopodobnie bardzo przyczyniła się do początkowych klęsk armii austro-węgierskiej w trakcie I wojny światowej, gdyż dowództwo nie miało czasu na pełną zmianę wykradzionych wcześniej planów wojskowych (zmiany ograniczały się głównie do kilkudniowych opóźnień wymarszów poszczególnych oddziałów).^[5]

[edytuj] W fikcji

• Klaus Maria Brandauer zagrał Redla w filmie Pułkownik Redl (1985) wyreżyserowanym przez Istvána Szabó.
• Sztuka teatralna napisana przez Johna Osborne pt. "A Patriot For Me" jest oparta na historii Redla.
• Podsumowanie kariery Redla i jej skutki na przebieg I wojny światowej można znaleźć w powieści Dennisa Wheatleya pt. "Druga pieczęć" (1950).

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• Jan Rożański – Tajemnice Twierdzy Przemyskiej, Przemyśl 2000, ISBN 83-911659-5-7
• Georg Markus - Der Fall Redl, 1984, ISBN 3-85002-191-2
• Robert Asprey - The Panther's Feast, 1959. (Jonathan Cape)