Allozaur

Z Wikipedii

Allozaur
model allozaura (Bałtowski Park Jurajski)
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	Dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	teropody
Infrarząd	tetanury
Takson	Carnosauria
Nadrodzina	Allosauroidea
Rodzina	allozaury
Rodzaj	allozaur
Nazwa systematyczna
Allosaurus
Marsh, 1877
Systematyka w Wikispecies
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Allozaur (Allosaurus) - duży późnojurajski dinozaur należący do teropodów z rodziny allozaurów.

Nazwa rodzajowa Allosaurus oznacza innego jaszczura.

[edytuj] Opis

Allozaur był jednym z największych drapieżników lądowych swoich czasów. Kończyny tylne allozaura były potężne i zakończone pięcioma palcami. Cztery z nich były uzbrojone w ostre, zakrzywione pazury. Pierwszy, krótszy palec, był zwrócony ku tyłowi. Stopa allozaura była trójpalczasta. Kończyny przednie allozaura były wyraźnie krótsze od tylnych, ale stosunkowo długie i w pełni funkcjonalne, zakończone również trzema palcami uzbrojonymi w ostre pazury o długości 15 cm. Allozaur miał dużą, wąską i ażurową czaszkę, z charakterystycznymi kostnymi grzebieniami nad oczodołami. Czaszka była osadzona na mocno umięśnionej, esowato wygiętej szyi. Przeciwwagę dla dużej głowy stanowił silnie umięśniony, długi ogon. W czaszce allozaura znajdowało się pięć par okien. Dwie z nich stanowiły nozdrza i oczodoły. Jedna para była umieszczona po obu stronach żuchwy a dwie znajdowały się w czaszce pomiędzy oczodołami. W paszczy allozaura tkwiło około 70 zakrzywionych zębów o piłkowanych krawędziach.

[edytuj] Wielkość

Odnajdywane okazy należące do gatunku Allosaurus fragilis miały do 10 m długości i ważyły do 2,5 ton wagi.

Jednak oszacowania długości dla holotypu Epanterias amplexus, wskazują, że okaz ten mógł mieć ok. 12 m długości i ok. 4,5 ton wagi. Obecnie gatunek E. amplexus uważa się, za dużego osobnika z gatunku A. fragilis.

[edytuj] Występowanie

Allozaur występował w okresie górnej jury - (około 150-145 milionów lat temu) - na obszarze dzisiejszej Ameryki Północnej (USA - (Kolorado)), Europy Zachodniej, Australii i Afryki (Tanzania).

[edytuj] Behawior i Etologia

Allozaur polował na wielkie roślinożerne zauropody oraz na mniejsze dinozaury ptasiomiedniczne takie jak: kamptozaury, stegozaury i driozaury. Jest bardzo prawdopodobne, że na swoją ofiarę zaczajał się w gęstych zaroślach i atakował ją z nienacka, chwytając łapami uzbrojonymi w ostre pazury i wbijając jednocześnie w jej szyję ostre i wielkie zęby. Allozaur mógł szeroko rozwierać swoją paszczę i rozciągać ją na boki, co pozwalało mu na pochłanianie olbrzymich kęsów mięsa. Allozaur prawdopodobnie równie chętnie, jak świeże mięso, jadał znalezioną padlinę. Możliwe, że allozaury polowały w małych grupach po 3-5 osobników, co umożliwiało im uporanie się z wielkimi zauropodami, takimi jak np. diplodok, superzaur czy brachiozaur.

[edytuj] Filogeneza

[edytuj] Historia odkryć

Pierwsze skamieniałości allozaura zostały znalezione przez Benjamina Mudge w stanie Kolorado na terenie USA i opisane w 1877r. przez Othniela Charlesa Marsha.

Synonimy
Androdemus - nazwa ta oznacza koszmarnego smoka.
Apatodon
Creosaurus
Epanterias
Labrosaurus

[edytuj] Gatunki

model Allosaurus fragilis (Bałtowski Park Jurajski)

Allosaurus fragilis (Marsh, 1877)
Allosaurus atrox
Allosaurus europaeus (Mateus O., Walen A. i Antunes. M.T, 2006)
Allosaurus "jimmadseni"

A. atrox i A. europaeus mogą się okazać synonimami gatunku A. fragilis.

Niektóre szczątki zostały przypisane do rodzaju Allosaurus, jednak ich kwalifikacja jest bardzo niepewna. Są to między innymi następujące gatunki:

"Allosaurus" tendagurensis
"Allosaurus" "robustus"
"Allosaurus" medius
Allosaurus? trihedrodon

[edytuj] Muzea

szkielet allozaura wystawiany w Muzeum Historii Naturalnej San Diego

Szkielety allozaura, można oglądać w:

San Diego Natural History Museum - muzeum w San Diego
American Museum of Natural History - muzeum w Nowym Jorku
Smithsonian Institution - muzeum w Waszyngtonie
Cleveland Museum of Natural History - muzeum w Cleveland
Los Angeles Coutry Museum - Muzeum Historii Naturalnej w Los Angeles
Denver Museum of Natural History - muzeum w Denver
Utah Museum of Natural History - muzeum w Salt Lake City
Dinosaur National Monument - muzeum w Jensen w Utah .
University of Wyoming Geological Museum - muzeum w Laramie
Science Museum of Minnesota - muzeum w St. Paul
National Science Museum of Japan - muzeum w Tokio

[edytuj] Bibliografia

Glut, Donald F. "Allosaurus", Dinosaurs: The Encyclopedia. Jefferson, North Carolina: McFarland & Co, 105–117. ISBN 0-89950-917-7. (1977)
Chure, Daniel J. A new species of Allosaurus from the Morrison Formation of Dinosaur National Monument (Utah–Colorado) and a revision of the theropod family Allosauridae, Ph.D. dissertation. Columbia University. (2000)
Holtz, Thomas R., Jr.; Molnar, Ralph E.; and Currie, Philip J. in Weishampel, David B.; Dodson, Peter; and Osmólska, Halszka (eds.): The Dinosauria, 2nd ed., Berkeley: University of California Press, 71–110. ISBN 0-520-24209-2. (2004)