Alojzy Bruski

Z Wikipedii

Alojzy Bruski (ur. 7 kwietnia 1914 r. w Piechowicach, pow. Kościerzyna, zm. 17 października 1946 r. w komunistycznym więzieniu we Wronkach) – oficer służby stałej Wojska Polskiego (podporucznik), żołnierz Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej (dowódca oddziału partyzanckiego "Cisy-100" AK w Borach Tucholskich) oraz Delegatury Sił Zbrojnych, ps. "Grab", "Drwal"

Był synem Jana Bruskiego i Marii z domu Sikorskiej. W latach 1921-1925 uczył się w szkole powszechnej w Piechowicach, a następnie w państwowym gimnazjum klasycznym w Kościerzynie, gdzie w 1933 zdał maturę. Zaangażował się wówczas w działalność ruchu filomatów. Był też drużynowym 18. Pomorskiej Drużyny Harcerskiej Chorągwi Pomorskiej Związku Harcerstwa Polskiego. Sympatyzował z ruchem narodowym. Po zakończeniu nauki został skierowany do Szkoły Podchorążych Rezerwy w Różannej, a następnie do Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej.

W październiku 1937 otrzymał stopień podporucznika z przydziałem do 72. Pułku Piechoty w Radomiu. Brał udział w wojnie obronnej 1939 r. jako dowódca plutonu ckm. Wraz ze swoim pułkiem przebijał się do Warszawy, wyróżniając się odwagą 15 września w walkach o Miłosną. Został ranny w obronie stolicy. Po jej kapitulacji dostał się do niewoli niemieckiej, z której uciekł. Początkowo ukrywał się w Piechowicach, a później u siostry w Tczewie. Podjął wówczas działalność konspiracyjną w ramach ZWZ, zostając komendantem obwodu tczewskiego, rozwiniętego potem w Inspektorat Rejonowy Tczew-Chojnice AK. Wiosną 1943 został zmuszony do czasowego zawieszenia działalności wobec licznych aresztowań lokalnych członków AK.

Został wyznaczony na dowódcę jednego z największych pomorskich zgrupowań partyzanckich AK pod kryptonimami "Bory", "Cisy-100", operującego na obszarze Borów Tucholskich i liczącego ok. 150 ludzi. Faktyczne dowództwo objął w kwietniu 1944 r. od Stefana Gussa ps. "Dan". Okazał się uzdolnionym dowódcą i taktykiem, przeprowadzając wiele akcji zbrojnych przeciwko Niemcom. Współdziałał z sowieckimi grupami rozpoznawczo-dywersyjnymi zrzucanymi na Pomorze. W grudniu 1944 r. rozpuścił swój oddział na kwatery zimowe, a sam ukrył się w rejonie Słonego Jeziora. W lutym 1945 ujawnił się w Bydgoszczy przed sztabem brygady zaporowej 1. Armii Wojska Polskiego. Został odesłany do placówki NKWD w Tucholi, skąd po wyjaśnieniach wkrótce go zwolniono. Przeszedł do służby wojskowej w LWP jako komendant "obozu dla internowanych renegatów i zdrajców" w Zimnych Wodach. W rzeczywistości nadal był w konspiracji, tym razem antykomunistycznej, gromadząc swoich dawnych podkomendnych z AK.

Nocą z 29 na 30 kwietnia 1945 zdezerterował wraz z grupą 35 uzbrojonych żołnierzy, wracając do lasu. Dokonał tego prawdopodobnie na skutek instrukcji Delegatury Sił Zbrojnych na Pomorzu. Jego oddział został rozbity już pod koniec maja, a on sam 7 lub 12 czerwca 1945 został aresztowany w Bydgoszczy wraz z 3 swoimi podkomendnymi.

Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Poznaniu na sesji wyjazdowej w Bydgoszczy skazano go na 10 lat więzienia. 31 lipca 1946 na skutek osobistej interwencji prezydenta Bolesława Bieruta jego wyrok zmieniono na karę śmierci. Prawdopodobnie został zastrzelony 17 października 1946 w swojej celi w więzieniu we Wronkach. Symboliczny grób znajduje się w Dziemianach.

Był odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami.

Jego bratem stryjecznym był tak samo się nazywający Alojzy Bruski ps. "Skocz", który podczas okupacji działał w ramach Tajnej Organizacji Wojskowej "Gryf Pomorski".

Alojzy Bruski ma upamiętniające go dwie tablice, jedną w przedsionku kościoła w Toruniu, drugą w Dziemianach; jego imieniem nazwano także jedną z ulic w Gdańsku-Oruni.