Bory Tucholskie

Z Wikipedii

Bory Tucholskie
Park Narodowy Bory Tucholskie
Prowincja	Niż Środkowoeuropejski
Podprowincja	Pojezierza Południowobałtyckie
Makroregion	Pojezierze Południowopomorskie
Mezoregion	Bory Tucholskie
Zajmowane jednostki administracyjne	Polska: województwo pomorskie, województwo kujawsko-pomorskie

Bory Tucholskie (kasz. Tëchòlsczé Bòrë) (314.71) są jednym z największych obszarów leśnych w Polsce w dorzeczu Brdy i Wdy. Obszar ok. 120 tys. ha.

W ich północno-wschodniej części został utworzony w 1996 Park Narodowy Bory Tucholskie o powierzchni 12 981 ha. Na jego terenie rośnie głównie sosna zwyczajna. 30% terytorium Borów Tucholskich zamieszkują Kociewiacy. Oprócz Kociewiaków kompleks leśny zamieszkują również Borowiacy Tucholscy (północno-środkową część), Kaszubi - zwani Zaborakami lub Krebanami (na wschodzie i północy) i Krajniacy na południu.

Spis treści 1 Środowisko geograficzne 2 Flora 3 Fauna 4 Rezerwaty przyrody 5 Zobacz też 6 Linki zewnętrzne 7 Bibliografia

[edytuj] Środowisko geograficzne

Bory Tucholskie rosną przeważnie na piaskach sandrowych Równiny Tucholskiej, wchodząc nieco na obszar południowej części Pojezierza Kaszubskiego. Rzeźba terenu ukształtowana została przez ostatnie zlodowacenie. Oprócz sandrów występują pagórki morenowe, rynny, wydmy i doliny rzeczne. Na terenie Borów Tucholskich istnieje ponad 900 jezior, z których 40 przekracza powierzchnię 1 km². Do największych jezior należą:

• Wdzydze - 1455,6 ha
• Charzykowskie - 1363,8 ha
• Karsińskie - 648,1 ha
• Kruszyńskie - 461,3 ha
• Kałębie - 466,3 ha
• Somińskie - 433,1 ha
• Borzechowskie - 237,7 ha

oraz sztuczne zbiorniki zaporowe:

• Koronowski - 1560 ha
• Wdy - 400 ha.

Głównymi rzekami Borów są Brda i Wda, mniejsze cieki to Kłoniecznica, Zbrzyca, Czerska Struga, Młosienica.

Gleby są na ogół ubogie, piaszczyste klas IV - VI, jedynie w okolicach Czerska, Brus i Śliwic występują gleby klasy III.

[edytuj] Flora

W przeszłości na obszarze Borów Tucholskich dominował w drzewostanie buk wraz z sosną. Rosnęły tu też liczne drzewa liściaste, głównie dęby, graby, osiki i lipy. Nasilająca się od XVII wieku rabunkowa gospodarka leśna i późniejsze zalesianie wyłącznie sosną spowodowały, że obecnie Bory są obszarem monokulturowym sosny, jedynie na zboczach nad Wisłą występują w lasach gatunki ciepłolubne a na obszarach wylesionych wrzosowiska. Zarastające rynny jeziorne zamieniły się w torfowiska lub urodzajne łąki. Na torfowiskach występują dość licznie żurawina błotna, bagno zwyczajne, liczne gatunki mchów i torfowców.

[edytuj] Fauna

Teren Borów Tucholskich zamieszkuje wiele różnorodnych gatunków zwierząt. Występuje licznie zwierzyna łowna - jelenie, sarny, dziki, lisy, niezwykle rzadko pojawiają się podczas szczególnie ostrych zim wilki. Nad rzekami występują bobry. Spośród ptaków, z gatunków rzadkich występują orzeł bielik, rybołów, żuraw zwyczajny, łabędź głuchy, czapla siwa, kruk, głuszec, puchacz, bocian czarny i inne.

[edytuj] Rezerwaty przyrody

Na obszarze Borów Tucholskich znajduje się 17 rezerwatów przyrody, w tym 6 leśnych, 8 wodnych i torfowiskowych oraz 3 faunistyczne.

• Bagno Grzybna

Utworzony 18.03.1980 na pow. 6,26 ha, obejmuje typowe zespoły roślinne torfowisk wysokich i mszar - ostoja zwierzyny leśnej. Stanowisko żurawia popielatego.

• Bagna nad Stążką

Rezerwat o pow. 677,88 ha, chroni największe w Borach Tucholskich torfowisko niskie. Siedlisko wielu gatunków ptaków, w tym żurawia.

• Bór Chrobotkowy

Uznano za rezerwat przyrody obszar lasu o powierzchni 41,50, położony w gminie Brusy. Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych klasycznie wykształconego boru chrobotkowego z rzadką i i unikalną florą porostów.

• Cisy nad Czerską Strugą

Utworzony 26.03.1982r na pow. 17,19 ha jako leśny rezerwat przyrody. Obejmuje stanowiska cisa pospolitego, pochodne z samosiewów i z nasadzeń z XIX wieku.

• Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego

Rezerwat położony w Nadleśnictwie Zamrzenica, o powierzchni około 37 ha. Największe skupienie cisów w Europie. Cisy w ilości ok. 4000 sztuk występują tam wśród starych sosen, dębów, lip, grabów, brzóz, jaworów i olch. Teren rezerwatu był chroniony przez leśników od przeszło stu lat. Cisy rosnące w rezerwacie są w różnym wieku i o różnej średnicy. Najgrubszy, nazywany cisem Chrobrego ma obwód w pierścienicy 250 cm. i pamięta zapewne czasy Bolesława Chrobrego, a może i jeszcze wcześniejsze. W latach 1926 do 1935 cisowy las był natchnieniem dla jednego z największych malarzy polskich, Leona Wyczółkowskiego. Największy zbiór jego prac inspirowanych widokami leśnymi można oglądać w muzeum w Bydgoszczy.

• Czapli Wierch

Rezerwat położony nad jeziorem Słone, w celu zachowania fragmentu starego boru sosnowego naturalnego pochodzenia. Nazwa pochodzi od kolonii czapli siwej, której gniazda usytuowane są od kilkudziesięciu lat w koronach starych drzew, rosnących wzdłuż brzegów jeziora. Ochroną objęto powierzchnię 5,26 ha. Wiek rosnącej sosny określa się na 200 lat.

• Dury

Rezerwat ścisły w nadleśnictwie Osie, tworzy go grupa 4 małych jeziorek dystroficznych wraz z nabrzeżnymi pasami roślinności torfowej oraz torfowiska porośnięte sosną o ogólnej powierzchni około 11ha. Roślinność wodna, zarastająca jeziorka, jest bardzo skąpa. Na szczególną uwagę zasługuje występowanie na kępach zbudowanych z torfowców żurawiny drobnoowockowej.

• Jeziorka Kozie

Utworzony 18.05.1984r na pow. 12,30 ha - obejmuje 4 śródleśne jeziorka dystroficzne z zespołami torfowisk przejściowych. Liczne stanowiska roślin chronionych, miejsce występowania licznych płazów i gadów.

• Jezioro Małe Łowne

Rezerwat chroni obszar lasu, bagien, jezior o powierzchni 37,83 ha w gminie Chojnice. Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych roślinności charakterystycznej dla torfowisk przejściowych i wysokich borów bagiennych, wilgotnych oraz świeżych z występującymi tu gatunkami roślin chronionych.

• Jezioro Zdręczno

Utworzony został 26.03.1982r. na pow. 15, 74 ha - obejmuje silnie zarastające eutroficzne jezioro i zespół torfowisk. Rozwijają się tu zespoły chronionych roślin wodnych oraz pła dywanowego i mszaru kępkowo - dolinkowego.

• Kręgi kamienne

Rezerwat archeologiczno - przyrodniczy w nadleśnictwie Czersk, nad rzeką Wdą. Zespół kamiennych kręgów, o niezupełnie wyjaśnionej funkcji. Pochodzi z okresu rzymskiego ( I, II i III wiek n.e.). Kręgów kamiennych było zapewne 19, do dziś zachowało się 12. Zbudowane zostały z dużych głazów wokół jednego lub dwu kamieni środkowych. Kręgi kamienne są również cenne pod względem przyrodniczym, ponieważ rośnie na nich zespół złożony z około 50 gatunków ciekawych i rzadkich mchów i porostów, zbliżonych bardzo swym charakterem do flory pierwotnych moren.

• Kuźnica

Rezerwat leśny w nadleśnictwie Warlubie o powierzchni około 7 ha. Rezerwat od wsch. graniczy z jeziorem Rumacz. Został on utworzony dla zachowania w celach naukowych fragmentu boru wilgotnego wyrosłego w specjalnych warunkach glebowych i wilgotnościowych.

• Osiny

Rezerwat ścisły w nadleśnictwie Warlubie, torfowisko o powierzchni ok. 21 ha. Z rzadszych roślin występują: bagnica torfowa, przygiełka biała, modrzewnica zwyczajna, rosiczka okrągłolistna i niektóre rzadkie rośliny z rodziny storczykowatych.

• Szczerkowo

Rezerwat częściowy w nadleśnictwie Osie, leśnictwie Sobiny, o powierzchni około 76 ha. Rezerwat chroni drzewostan liściasty, należący do typu grądów. Rośnie tam jarząb brekinia.

• Ustronie

Utworzony 23.06.1958r. na pow. 3,87 ha jako leśny rezerwat przyrody - obejmuje fragment naturalnego lasu z udziałem jarzębu brekini. Pozostałość dawnych drzewostanów liściastych. Występuje kilka zespołów leśnych, a między innymi buczyna niżowa, ols, grąd i brzezina bagienna.

• Rezerwat przyrody Mętne

Torfowiskowy rezerwat ścisły o powierzchni ok. 53 ha. Chroni zespół roślin charakterystyczny dla torfowisk przejściowych oraz brzozę niską jako zabytek tundry polodowcowej.

• Źródła Rzeki Stążki

Rezerwat o pow. 250,02 ha położony w gminie Cekcyn. Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych, dydaktycznych, krajobrazowych i turystycznych fragmentu doliny rzeki Stążki z jej źródłami o wyjątkowych walorach widokowych.

[edytuj] Zobacz też

• 5 Wileńska Brygada AK
• Tucholski Park Krajobrazowy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Bory Tucholskie
• http://park.borytucholskie.info/
• http://borytucholskie.com/

[edytuj] Bibliografia

• Umiński Janusz, Bory Tucholskie. Szlaki turystyczne. 1988, ISBN 83-7005-114-6