Chrystian Piotr Aigner
Z Wikipedii
Chrystian Piotr Aigner (ur. 1756 w Puławach, zm. 9 lutego 1841 we Florencji), polski architekt i teoretyk architektury.
Odebrał staranne wykształcenie we Włoszech, przez długi czas związany z Warszawą, przyczynił się do powstania w stolicy wielu klasycystycznych budowli. Członek Akademii Św. Łukasza w Rzymie, a od 1817 prof. Uniwersytetu Warszawskiego, działał w Warszawie (do 1825) i Krakowie, 1827 wyjechał na stałe do Włoch. Twórczość Aignera reprezentuje dojrzały klasycyzm, inspirowany bezpośrednio przez wpływy włoskie wzbogacony później formami empiru, obok którego przebijał nurt romantyczny, będący wyrazem budzących się zainteresowań przeszłością narodu, a wyrażony głównie w formach neogotyckich lub wzbogaconych układach przestrzennych. Prace teoretyczne, m.in.: "Rozprawa o świątyniach u starożytnych i o słowiańskich".
W czasie powstania kościuszkowskiego napisał Krótką naukę o kosach i pikach, gdzie dał wykład teorii operowania formacjami kosynierów na polu walki.
Jego projekty to m.in.:
- pałac w Olesinie (1782-1830), z udziałem Stanisława Kostki Potockiego, klasycystyczny
- pałac w Igołomii
- pałac w Zarzeczu
- przebudowa zamku w Łańcucie
- kościół w Międzyrzecu Podlaskim
- świątynia Sybilli, Domek Gotycki, park i kościół w Puławach
- kościół św.Aleksandra w Suwałkach
- kościół św. Apostołów Piotra i Pawła w Żyrzynie
- nagrobek biskupa krakowskiego Kajetana Sołtyka w katedrze wawelskiej
w Warszawie:
- pałacyk w Rozkoszy (1785-1786), obecny Ursynów, z udziałem Stanisława Kostki Potockiego, przebudowany w 1858 r. przez Zygmunta Rozpędowskiego
- przebudowa warszawskiego pałacu na Lesznie, (1785-1788) prawdopodobnie tylko wnętrza
- kościół św. Aleksandra
- fasada kościoła św. Anny w Warszawie (1786-1788), wspólnie ze Stanisławem Kostką Potockim
- fasada kościoła św. Andrzeja
- przebudowa Arsenału w Warszawie (1792)
- przebudowa sieni głównej w pałacu wilanowskim (1792)
- biblioteka Ignacego Potockiego (1788), nie istnieje, w miejscu warszawskiego Hotelu Bristol
- pałacyk letni w Morysinie k. Wilanowa - współpraca ze Stanisławem Kostką Potockim
- budynek mennicy przy ul. Bielańskiej (rozebrany w 1905 r. przez władze carskie)
- Obserwatorium Astronomiczne
- rozbudowa pałacu Krasińskich
- przebudowa pałacu Namiestnikowskiego
Literatura: Jaroszewski T., Chrystian Piotr Aigner, architekt warszawskiego klasycyzmu, Warszawa 1970
