Czortków
Z Wikipedii
Współrzędne: 49°00' N 25°46' E
| Czortków | |||
|
|||
| Państwo |  Ukraina |
||
| obwód | tarnopolski | ||
| Położenie | 49° 00' N 25° 46' E |
||
| Ludność (2001) • liczba ludności |
29 057 |
||
| Miasta partnerskie | Leżajsk | ||
|
Położenie na mapie kraju
  Czortków
|
|||
Czortków, ukr. Чортків – miasto rejonowe na Podolu w płd.-zach. Ukrainie w obwodzie tarnopolskim – 29 075 mieszk. w 2001 r. (28 tys. (1991); położony nad Seretem (dopływ Dniestru). Przemysł spożywczy, odzieżowy, naprawcze zakłady samochodowe. Dawne polskie miasto powiatowe w woj. tarnopolskim. Ludność: 5191 w 1921 r., 19 000 w 1931 r.
Spis treści |
[edytuj] Zabytki
- ruiny zamku czortkowskiego na tzw. Wygnance z XVI wieku
- kościół rzymskokatolicki pw. św. Stanisława w Czortkowie - dawniej kościół oo. dominikanów. Pierwszy kościół wybudowano wraz z klasztorem oo. dominikanów w 1619 r.; fundatorem był Stanisław Golski. Obecny kościół został wybudowany w 1910 r., w stylu gotyku nadwiślańskiego.
- cerkiew grekokatolicka na tzw. Wygnance z dzwonnicą z XVII wieku
- druga cerkiew drewniana
- stary polski cmentarz z licznymi nagrobkami (zachowany, lecz w znacznym stopniu zdewastowany, mauzoleum i katakumby ofiar ukraińskich egzekucji z lat 1918-1919. Spoczywają tam prochy obrońców Czortkowa z okresu walk polsko-ukraińskich, m.in. młodzi Polacy 16-, 17-letni gimnazjaliści.
- muzeum
[edytuj] Historia
Miasto założone przez Jerzego Czortkowskiego, prawa miejskie potwierdzone w roku 1522, kolejni właściciele to Golscy, Potoccy, Wróblewscy, Sadowscy.
- W XIV w. włączony do Polski, wzmiankowany w 1522.
- W 1522 otrzymał prawa miejskie, na prawie magdeburskim. Miasto założone przez Jerzego Czortkowskiego w miejscu wcześniejszej osady.
- W 1672-1683 w granicach Turcji – jako wynik uzgodnień w traktacie buczackim.
- 1683-1772 – należał do Rzeczypospolitej Polskiej.
- Od 1772 w wyniku rozbioru Polski znalazł się w Cesarstwie Austriackim.
- 1918-1939 w granicach Polski.
- Do 1939 roku: miasto powiatowe (powiat czortkowski) w województwie tarnopolskim, znajdowało się tu również dowództwo Brygady KOP "Podole" i garnizon macierzysty Batalionu KOP "Czortków".
- 1939-1941 pod okupacją sowiecką, deportacje Polaków) w głąb ZSRR.
- 1940 – powstanie czortkowskie – pierwszy na okupowanych ziemiach powstańczy zryw podczas II wojny światowej
- 1941-1944 pod okupacją niemiecką.
- 1945-1991 w Ukraińskiej SRR.
- 1946 – wysiedlenie Polaków
- Od 1991 na Ukrainie.
[edytuj] Ludzie związani z miastem
- Jerzy Czortkowski – założyciel Czortkowa
- Karl Emil Franzos (1848-1904) -
- Stanisław Golski - XVII w. - fundator kościoła i klasztoru oo. Dominikanów
- Cwi Hirsch Horowitz – rabin Czortkowa, oraz jego synowie:
- Samuel Szmelke Horowic (1726-1778) – Rabin Nikolsburg
- Pinchas Horowitz (1731-1805) – Rabbin Frankfurtu, dynastia cadyków czortkowskich,
- Lee Strasberg (1901-1982) - amerykański reżyser i aktor urodzony w odległym o 25 km, na pn. Budzanowie
- Jerzy Janicki (1928-2007) - polski pisarz, dziennikarz i scenarzysta, urodzony w Czortkowie
- Jerzy Przystawa (ur. 1939) – polski naukowiec, urodzony w Czortkowie
[edytuj] Demografia
- 1921 – 5191 mieszkańców
- 1931 – 19 000 mieszkańców, w tym 46,4% Polaków, 22,8% Ukraińców, 30,0% Żydów
- 1959 – 60% Ukraińców, 25% Rosjan, 3% Polaków, 2% Żydów
- 1991 – 28 000 mieszkańców
- 2001 – 29 075 mieszkańców
W przeszłości miasto było głównie zamieszkane przez Polaków, Ukrainców (Rusinów) oraz Żydów (w 1941 na wskutek wydarzeń wojennych ludność żydowska wzrosła do ok. 8 tys., (ok. 63% mieszk.), tworząc liczący się w ich środowisku ośrodek chasydzki skupiony wokół potomków cadyka Dawida Mojżesza (zm. 1900). Obecnie miasto jest zamieszkane głównie przez Ukraińców oraz przez – niegdyś całkowicie nieobecną – znaczną mniejszość rosyjską, nasłaną w czasach radzieckich.
[edytuj] Pobliskie miejscowości
- Tarnopol, 75 km, pn.
- Buczacz, 40 km, zach.
- Budzanów, 25 km, pn
- Kolędziany, 15 km, płd.-wsch.
- Trembowla, 40 km, pn.
