Dowództwo Okręgu Korpusu
Z Wikipedii
W okresie pokoju (1921-1939) Polska została podzielona na dziesięć Okręgów Korpusów (OK) oraz wydzielono jeden Obszar Warowny (OW "Wilno") oraz Obszar Nadmorski (ON - Gdynia) obejmujący polskie wybrzeże Bałtyku. Wojskowy podział kraju na Okręgi Korpusów nie pokrywał się z podziałem administracyjnym na województwa.
Spis treści |
[edytuj] Zadania DOK
- do 1926
- DOK miały własne sztaby i w wypadku wojny stawały się pełnowartościowymi dowództwami związków taktycznych niższego szczebla (Grupa Operacyjna, Korpus).
- Dowódca OK był pełnoprawnym przełożonym wszystkich jednostek, oddziałów i służb stacjonujących w danym okręgu.
- po 1926
- DOK miały charakter terytorialnego organu Ministerstwa Spraw Wojskowych i pełniły funkcje administracyjno-gospodarcze, mobilizacyjne i garnizonowo-porządkowe. W gestii dowódcy OK leżało: kierowanie przysposobieniem wojskowym, działalność sądownictwa wojskowego, współpraca z władzami cywilnymi oraz reprezentacja wojska. Koordynował również szkolenia jednostek i wykorzystania obozów ćwiczebnych oraz organizacji obrony przeciwlotniczej (OPL) i przeciwgazowej (OPGaz.).
- Dowódca OK nie miał uprawnień dowodzenia operacyjnego, szkolenia i inspekcji Wielkich Jednostek stacjonujących na podległym mu obszarze. Na wypadek wojny dowództwa okręgów przygranicznych miały się przeorganizować w dowództwa etapów armii działających na ich terenie.
[edytuj] Organizacja DOK
W każdym Okręgu Korpusu stacjonowały trzy dywizje piechoty, brygada kawalerii (w ośmiu OK), pułk artylerii ciężkiej, oddział (pułk, ewentualnie batalion) saperów, bronie specjalne, oddziały techniczne oraz służby.
| DOK | DP | BK, BKZmot lub BPM | bpanc | Artyleria | Saperzy | Obrona Narodowa; KOP |
| I | 8, 18, 28 | Mazowiecka, Warszawska BPM |
3 bpanc | 1 pac, 1 paz, 1 pan, 1 paplot, 11 daplot |
1 bsap, 2 psap, OS-P 18 DP |
Warszawska¹ |
| II | 3, 13, 27 | Wołyńska | 9 bpanc 12 bpanc |
2 pac, 12 daplot (w trakcie formowania), 13 baplot |
OS-P 13 i 27 DP |
Wołyńska²; 3 pp³ |
| III | 1, 19, 29 | Podlaska, Suwalska, Wileńska |
7 bpanc | 3 pac, 33 dal, 2 daplot, 3 daplot |
3 bsap, OS-P 29 DP |
Dziśnieńska²; 1 BP³, 4 pp³ |
| IV | 7, 10, 26 | - | 10 bpanc | 4 pac, 4 daplot (w trakcie formowania) |
OS-P 7 i 10 DP |
Sieradzka¹ |
| V | 6, 21, 23 | Krakowska | 5 bpanc | 5 pac, 5 daplot, 15 daplot |
5 bsap, OS-P 23 DP |
Górnośląska¹, Podhalańska¹, Śląsko-Cieszyńska², Dąbrowska² |
| VI | 5, 11, 12 | Kresowa, Podolska | 6 bpanc | 6 pac, 1 pamot, 6 daplot |
OS-P 11 i 12 DP |
Lwowska¹, Karpacka²; 1 BP³, 1 pp³ |
| VII | 14, 17, 25 | Wielkopolska | 1 bpanc | 7 pac, 7 daplot |
7 bsap, OS-P 25 DP |
Poznańska¹, Kaliska¹ |
| VIII | 4, 15, 16 | Pomorska | 8 bpanc | 8 pac, 31 pal, 8 daplot |
8 bsap, OS-P 16 DP |
Pomorska¹, Chełmińska¹ |
| IX | 9, 20, 30 | Nowogródzka | 4 bpanc | 9 pac, 9 daplot |
6 bsap, OS-P 20 DP |
1 BP³, 1 pp³ |
| X | 2, 22, 24 | 10 BKZm | 2 bpanc | 10 pac | 4 psap, . |
Podkarpacka¹; 1 pp³ |
| ON | MBStrz. | - | - | mdal, 1 mdaplot, 2 mdaplot |
- | Morska¹ |
DP - Dywizja Piechoty; BK - Brygada Kawalerii, BKZmot - Brygada Kawalerii (Zmotoryzowana), BPM - Brygada Pancerno-Motorowa; bpanc - batalion pancerny OS-P - Ośrodek Sapersko-Pionierski
Artyleria: (m)p(d)al - (morski) pułk (dywizjon) artylerii lekkiej, pac - pułk artylerii ciężkiej, pan - pułk artylerii najcięższej, paz - pułk artylerii zmotoryzowanej, pamot - pułk artylerii motorowej, (m)p(d)aplot - (morski) pułk (dywizjon) artylerii przeciwlotniczej
¹) BON - Brygada Obrony Narodowej, ²) pBON - Półbrygada Obrony Narodowej, ³) KOP - Korpus Ochrony Pogranicza
Dowództwu Okręgu Korpusu (DOK) podporządkowano Rejonowe Komendy Uzupełnień (RKU), które obok ewidencji poborowych, rezerwistów, żołnierzy pospolitego ruszenia i ponad-kontyngentowych oraz przeprowadzenia poboru, opracowywały także przydziały mobilizacyjne rezerwistów.
Przy każdym Dowództwie Okręgu Korpusu działał Samodzielny Referat Informacyjny, placówka terenowa Oddziału II Sztabu Głównego zajmująca się kontrwywiadem i częściowo wywiadem wojskowym.
Do 1937 r. przy każdym Dowództwie znajdował się skład map. W wyniku przeprowadzonej reorganizacji składnice map zostały przekazane pod zarząd WIG.
[edytuj] Dowódcy Okręgów Korpusów w 1939
- gen. bryg. Mieczysław Ryś-Trojanowski - DOK nr I w Warszawie
- gen. bryg. Mieczysław Smorawiński - DOK nr II w Lublinie
- gen. bryg. Józef Olszyna-Wilczyński - DOK nr III w Grodnie
- gen. bryg. Wiktor Thommée - DOK nr IV w Łodzi
- gen. bryg. Aleksander Narbutt-Łuczyński - DOK nr V w Krakowie
- gen. bryg. Władysław Langner - DOK nr VI we Lwowie
- gen. bryg. Edmund Knoll-Kownacki - DOK nr VII w Poznaniu
- gen. bryg. Michał Karaszewicz-Tokarzewski - DOK nr VIII w Toruniu
- gen. bryg. Franciszek Kleeberg - DOK nr IX w Brześciu n/Bugiem
- gen. bryg. Wacław Wieczorkiewicz - DOK nr X w Przemyślu
- gen. bryg. Wincenty Kowalski (?) - Dowództwo Obszaru Warownego "Wilno" - Wilno
[edytuj] Dowódcy OK w Wojnie Obronnej
Na drodze mobilizacji tylko trzej dowódcy OK objęli stanowiska dowodzenia Grup Operacyjnych:
- Edmund Knoll-Kownacki - GO Koło
- Józef Olszyna-Wilczyński - GO Grodno
- Wiktor Thommée - GO Piotrków
Dwaj kolejni dowódcy OK stanęli na czele Grup Operacyjnych zorganizowanych w toku działań wojennych:
- Franciszek Kleeberg - SGO Polesie
- Michał Karaszewicz-Tokarzewski - GO Karaszewicza-Tokarzewskiego
Pozostali objęli stanowiska drugo- i trzecioplanowe na obszarach tyłowych.
[edytuj] Losy Dowódców OK po zakończeniu działań wojennych
M. Tokarzewski-Karaszewicz rozpoczął organizowanie w Warszawie organizację konspiracyjną (później został aresztowany przez NKWD we Lwowie). Trzech dowódców zostało wziętych do niewoli przez Niemców (W. Thommée, E. Knoll-Kownacki, F. Kleeberg), trzech kolejnych zostało wziętych do niewoli przez Rosjan (M. Smorawiński, J. Olszyna-Wilczyński, W. Langner).
Internowany na Węgrzech M. Ryś-Trojanowski został przekazany Niemcom i umieszczony w obozie koncentracyjnym gdzie zmarł. W niemieckiej niewoli zmarł także F. Kleeberg. Rosjanie zamordowali M. Smorawińskiego oraz J. Olszynę-Wilczyńskiego. Dwóch pozostałych (A. Narbutt-Łuczyński, W. Scewola-Wieczorkiewicz) oraz zwolnieni W. Langner i M. Tokarzewski-Karaszewicz przedostali się różnymi drogami na Zachód.
[edytuj] Etaty (1939)
- Dowództwo Okręgu Korpusu
- Dowódca Okręgu Korpusu
- I Pomocnik Dowódcy (w DOK nr I - dwóch pomocników dowódcy)
- Szef Sztabu
- Inspektor Poborowy
- Okręgowy Urząd WF i PW
- Szefostwa:
- Inżynierii OK
- Budownictwa OK
- Uzbrojenia OK
- Intendentury OK
- Sanitarne OK
- Szef Weterynarii OK
- Dowództwo Obszaru Warownego
- Dowódca Obszaru Warownego
- Zastępca Dowódcy
- Szef Sztabu
- Szef Artylerii
- Szef Fortyfikacji
