Gmina Podegrodzie

Z Wikipedii


Gmina Podegrodzie
Położenie na mapie powiatu
Województwo	małopolskie
Powiat	nowosądecki
Rodzaj gminy	wiejska
wójt	Stanisław Łatka (2006)
Urząd gminy	Podegrodzie 248 33-386 Podegrodzie tel. 18 445-90-66 faks 18 445-90-33 (e-mail)
Powierzchnia	63,74 km²
Liczba sołectw	13
Liczba miejscowości	13
Populacja (2004) • liczba ludności • gęstość	11 471 180 osób/km²
Strefa numeracyjna	18 (do 2005)
Tablice rejestracyjne	KNS
Strona internetowa gminy
BIP gminy

Kościół św.Jakuba w Podegrodziu

Gmina Podegrodzie to gmina wiejska w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie nowosądeckim. Siedzibą gminy jest Podegrodzie.

Sąsiaduje z gminami Chełmiec, Łącko, Limanowa, Łukowica, Stary Sącz i Nowym Sączem.

[edytuj] Geografia

Gmina Podegrodzie położona jest na lewym brzegu Dunajca, w centrum Kotliny Sądeckiej. Leży na wysokości ok. 340 m n.p.m. Gmina ma obszar 63,74 km², w tym: użytki rolne 66%, użytki leśne: 23%. Stanowi to 4,11% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Gminę zamieszkuje 11 471 osób (dane z 30 czerwca 2004), w tym: 5 759 kobiet i 5 712 mężczyzn. Gęstość zaludnienia wynosi 180 mieszk./km². Średni dochód na mieszkańca wynosi 1 398,70 zł (dane z 2002).

[edytuj] Sołectwa

Brzezna, Chochorowice, Długołęka-Świerkla, Gostwica, Juraszowa, Mokra Wieś, Naszczowice, Olszana, Olszanka, Podegrodzie, Podrzecze, Rogi, Stadła.

[edytuj] Historia

Podegrodzie jest jedną z najstarszych osad na Sądecczyźnie. Znaleziska archeologiczne świadczą o istnieniu na tym terenie osady z czasów cesarstwa rzymskiego.

W drugiej połowie VIII wieku w sąsiedztwie dzisiejszego Podegrodzia został wzniesiony gród w Naszacowicach, stanowiący jeden z najważniejszych ośrodków plemienia Wiślan. Położony był na wzgórzu, na lewym brzegu Dunajca, zajmował obszar 15 ha, składał się z grodu oraz pięciu podgrodzi. Spłonął w X wieku.

Pod koniec X wieku Sądecczyzna weszła w skład tworzonego przez Piastów państwa Polskiego. Funkcję zniszczonego grodu w Naszacowicach przejęło Podegrodzie, gdzie funkcjonowały dwa gródki (w miejscach zwanych „Na Grobli” i „Zamczysko”) będące kolejno siedzibą kasztelana, sprawującego w imieniu księcia władzę nad okolicznymi osadami.

"Sącz Podegrodzki" pełnił funkcję centrum Sądecczyzny do około XIII wieku, kiedy to Bolesław Wstydliwy darował ziemię sądecką swojej żonie Kindze. Miało to miejsce w 1257 roku. Przeniosła ona centrum Sądecczyzny do nowo tworzonego miasteczka - Starego Sącza. Po założeniu przez Kingę klasztoru Klarysek ziemie dzisiejszej gminy stały się ich własnością, wchodząc w skład tzw. laryfundium "Panien starosądeckich". Obejmowało ono istniejące już tu wówczas wsie: Naszczowice, Gostwice, Brzezną, Chochorowice, Świniarsko, Podrzecze.

XVI wiek przyniósł wsiom klasztornym istotne zmiany. Rozpowszechniła się gospodarka folwarczno - pańszczyźniana. Znacznemu pogorszeniu uległo położenie chłopów.

Po pierwszym rozbiorze Polski w roku 1781 roku cesarz austriacki Józef II Habsburg rozpoczął akcję kolonizacyjną, która polegała m.in. na konfiskacie dóbr ziemskich będących własnością ss. Klarysek ze Starego Sącza. Koloniści pochodzili głównie z południowych Niemiec. W 1798 roku akcja kolonizacyjną została przerwana: Polacy odkupywali od Niemców gospodarstwa, część kolonistów spolonizowała się.

W 1883 roku założono w Podegrodziu Ludową straż pożarną i kółko rolnicze, w 1901 roku Spółkę Oszczędności i Pożyczek, późniejszą Kasę Stefczyka, do której należeli mieszkańcy 16 wsi. W 1913 roku zakończono budowę Szkoły Gospodyń Wiejskich.

W 1914 roku przed bitwą pod Marcinowicami, na plebani w Podegrodziu kwaterował Józef Piłsudski. W czasie II wojny światowej gmina była rejonem działań partyzanckich.

[edytuj] Zabytki

Stanowiska archeologiczne w Naszczowicach i Podegrodziu (Grobla, Zamczysko)
Kościół św. Jakuba w Podegrodziu, murowany z 1832 roku. Trzynawowa, halowa budowla z klasycystycznym wyposażeniem (ołtarz, stalle itp.) oraz barokowymi organami z 2 poł. XVII wieku i marmurową chrzcielnicą z XVII wieku.
Kapliczka św. Anny w Podegrodziu z 1631 roku, wewnatrz cenny posąg Matki Boskiej z Dzieciątkiem pochodzący z 1420 roku.
Liczne murowane kaplice i kapliczki w Brzeznej, Chochorowicach,

[edytuj] Kultura

Podegrodzie to nieformalna stolica regionu Lachów Sądeckich, ośrodek folklorystyczny i centrum sztuki ludowej. Mieści się tu Muzeum Lachów Sądeckich, założone przez Zofię i Stanisława Chrząstowskich. Gromadzi interesujące eksponaty etnologiczne.

Funcjonują tutaj również Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Podegrodzie” (od 1937 r.) oraz Dziecięcy Zespół „Małe Podegrodzie” (1954).