Hipodrom (Konstantynopol)
Z Wikipedii
 |
|
|
Budowę hipodromu w Bizancjum rozpoczął w 203 r. Septymiusz Sewer. Po przeniesieniu stolicy cesarstwa rzymskiego, Konstantyn Wielki, rozbudował i upiększył istniejący budynek cyrku, w którym rozgrywano wyścigi rydwanów. Jedynym zachowanym elementem z tego okresu jest obelisk sprowadzony z Egiptu przez Teodozjusza i ustawionym w 390 r. już na polecenie Konstantyna cokole. Cokół pokrywają marmurowe płyty ozdobione płaskorzeźbami z wizerunkiem oglądającego wyścigi cesarza w centralnej jego części (przykład wczesnobizantyjskiej sztuki). Sam obelisk (o wysokości 19,6 m), pokryty hieroglifami z imieniem Totmesa III znajdował się przed świątynią boga Amona-Re w Karnaku i datowany jest na XV w. p.n.e.
W środkowej części hipodromu znajduje się Wężowa Kolumna. Pochodzi ona z świątyni Apollona w Delfach. Została ufundowana przez 31 greckich miast, po zwycięskiej bitwie pod Salaminą (480 r. p.n.e. i Platejami (479 r. p.n.e., podczas wojny z Persami. Posąg został przewieziony do Konstantynopola w IV wieku. Nie wiadomo, czy ustawiono go w obecnym miejscu bezpośrednio po przewiezieniu, czy w latach późniejszych. Jednak spoglądając na różnicę poziomów terenu (obecnie i w chwili postawienia kolumny) należy sądzić, że stoi tu od dawna. Nie wiadomo także kiedy i w jakich okolicznościach zostały zniszczone głowy węży. Trzy spiralnie splecione żmije z brązu miały wysokość ok. 8,0 m, obecnie 5,3 m.
Na południowym krańcu hipodromu znajduje się drugi, kamienny obelisk o wysokości 32,0 m. Nie wiadomo kto i kiedy go ustawił. Najprawdopodobniej pochodzi z IV – V wieku. Odnowiono go w X wieku za panowania Konstantyna VII Porfirogenety i jego syna Romana II, stąd jego nazwa - Kolumna Konstantyna. Kolumnę pokrywały płyty z brązu, które zostały wywiezione podczas IV wyprawy krzyżowej do Wenecji. Podobny los spotkał rzeźbę przedstawiającą czwórkę koni ciągnących kwadrygę. Konie, na polecenie Enrico Dandolo zostały także wywiezione do Wenecji, gdzie zdobią Bazylikę św. Marka.
Na północnym krańcu hipodromu znajduje się fontanna cesarza Wilhelma II, dar dla Dynastii Osmańskiej. Fontanna została zaprojektowana i wykonana po wizycie cesarza.
W początkowym okresie hipodrom był budowlą o wymiarach 480 m (długość) na 117,0 m (szerokość). Tory, na których rozgrywano wyścigi kwadryg dzieliła spina a widownia (cavea) mogła pomieścić około 100 tysięcy widzów. Za panowania cesarzy bizantyjskich rywalizowały ze sobą drużyny kibicujące poszczególnym jeźdźcom, posiadające jako znak rozpoznawczy własną barwę. Z czasem wykrystalizowały dwie opcje, odpowiadające stronnictwom politycznym na które dzieliło się społeczeństwo. Zielonych - gromadzące ludzi biedniejszych, prezentujące radykalne poglądy zarówno w dziedzinie polityki jak i religii, oraz Niebieskich - złożone z bogatszych warstw społeczeństwa i prezentujące konserwatyzm w sprawach polityki i wiary. Poparcie którejkolwiek z drużyn było równoznaczne z opowiedzeniem się za konkretnym ugrupowaniem. W 531 r. na hipodromie doszło do starcia obu frakcji podczas którego zginęło ok. 30 tysięcy osób. Było to tak zwane powstanie Nika.
W 1204 r., po zdobyciu Konstantynopola przez krzyżowców rozpoczął się proces niszczenia i grabieży miasta, w tym także hipodromu. Za panowania sułtana Ahmeta Camisi wykorzystano pozostały kamień z hipodromu do budowy Błękitnego Meczetu. Zaś sam hipodrom przemianowano na At Meydanı, czyli "Koński Plac".
Plac w miejscu hipodromu stał się areną wielu wydarzeń. Na nim w 1826 r. doszło do rzezi janczarów zbuntowanych przeciwko edyktowi sułtana Mahmuda II, który postanowił rozwiązać ich korpus. Sułtan Abdulhamid II został usunięty z tronu po zamieszkach w 1909 r., które miały tu miejsce.
